ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ
ΑΛΕΚΟΣ
ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ. Ο πολυμήχανος εφευρέτης του ΕΛΑΣ.
Κείμενο:
Απόστολος Κ. Αποστολάκης
Ο πόλεμος
όποια μορφή και να έχει, τακτικός η ανταρτικός ,χρειάζεται όπλα και πυρομαχικά
.
Δεν είναι όμως αυτονόητο ότι βρίσκονται εύκολα όταν πρόκειται για ανταρτοπόλεμο . Οι πρώτοι αντάρτες που βγήκαν στο βουνό είχαν κάποια πολεμικά όπλα που κρύψανε μεμονωμένοι στρατιώτες του Αλβανικού μετώπου και της Στρατιάς της Μακεδονίας μετά την συνθηκολόγηση . Είχαν ακόμα και κυνηγητικές καραμπίνες στην αρχή . Αργότερα με τις πρώτες μάχες άρχισαν να συγκεντρώνουν και λάφυρα από τις μάχες που έδιναν με τους Ιταλούς και Γερμανούς .. Μωσαϊκό όπλων ονομάζει την κατάσταση στο βιβλίο του ο επιτελάρχης του 54ου Συντάγματος Γρηγόρης Ρέντης, μόνιμος υπολοχαγός του Στρατού. Όπλα Λεμπέλ, γκράδες, μάνλιχερ, μάουζερ, Τούρκικα, Βουλγάρικα, Βελγικά.
Δεν είναι όμως αυτονόητο ότι βρίσκονται εύκολα όταν πρόκειται για ανταρτοπόλεμο . Οι πρώτοι αντάρτες που βγήκαν στο βουνό είχαν κάποια πολεμικά όπλα που κρύψανε μεμονωμένοι στρατιώτες του Αλβανικού μετώπου και της Στρατιάς της Μακεδονίας μετά την συνθηκολόγηση . Είχαν ακόμα και κυνηγητικές καραμπίνες στην αρχή . Αργότερα με τις πρώτες μάχες άρχισαν να συγκεντρώνουν και λάφυρα από τις μάχες που έδιναν με τους Ιταλούς και Γερμανούς .. Μωσαϊκό όπλων ονομάζει την κατάσταση στο βιβλίο του ο επιτελάρχης του 54ου Συντάγματος Γρηγόρης Ρέντης, μόνιμος υπολοχαγός του Στρατού. Όπλα Λεμπέλ, γκράδες, μάνλιχερ, μάουζερ, Τούρκικα, Βουλγάρικα, Βελγικά.
Στην συνέχεια είχαν και βοήθεια σε οπλισμό από τους Βρετανούς οι οποίοι έβλεπαν ότι οι Ελληνικές Ανταρτικές ομάδες ήταν χρήσιμες για τον αγώνα τους ενάντια στις δυνάμεις του άξονα.
Καθοριστική για την περιοχή της Θεσσαλίας και όχι μόνο, ήταν η παράδοση του οπλισμού της Μεραρχίας ΠΙΝΕΡΟΛΟ . Μέχρι και μεγάλα κανόνια μπόρεσε να έχει ο ΕΛΑΣ στην περιοχή μας .
Παρόλα αυτά οι ανάγκες πάντα υπήρχαν και δεν μπορούσαν να περιμένουν .Στον τελευταίο χρόνο της κατοχής, η δύναμη του ΕΛΑΣ κυρίως, διπλασιάστηκε και έτσι αυξήθηκαν και οι ανάγκες . Ειδικότερα σε κάποια όπλα που δεν μπορούσαν να ρίξουν τα αεροπλάνα των Άγγλων λόγω επικινδυνότητας .Χειροβομβίδες και νάρκες .
Βρέθηκαν τότε στην περιοχή μας άνθρωποι αποφασισμένοι να φτιάξουν μόνοι τους μηχανουργείο επισκευής όπλων αλλά και κατασκευής χειροβομβίδων και ναρκών .
Σήμερα θα ασχοληθούμε με τον εμπνευστή ενός τέτοιου ( εργοστασίου ) (1)
Αλέκος Παπαγεωργίου, το ονομά του .
Με καταγωγή από την μεγάλη και πλούσια οικογένεια Κασαβέτη της Ζαγοράς, ο Παπαγεωργίου δεν ήταν ένας από αυτούς . Άνθρωπος του μόχθου, πριν τον πόλεμο έβγαζε το ψωμί του εργαζόμενος σαν μηχανοσιδηρουργός στο πασίγνωστο τότε εργοστάσιο Γκλαβάνη . Πολυτεχνίτης , εφευρέτης κλιβάνου αποστειρώσεως το 1939, ανακάλυψη που θα έλυνε πολλά προβλήματα υγιεινής εκείνη την εποχή . Ο αποστειρωτικός κλίβανος θα αποστείρωνε είδη ξενοδοχείων ,εστιατορίων, κουρείων ακόμα και κλινικών .Ήταν παραπάνω από χρήσιμο εκείνη την εποχή εξαιτίας των μεταδοτικών ασθενειών . Φυματίωσης και σύφιλης .
Ήδη πριν το μηχάνημα βγει στην παραγωγή είχε παραγγελίες από την μαιευτική κλινική Ν. Παπαγεωργίου του Βόλου και πολλών άλλων επιχειρήσεων , εστίασης και ύπνου. Ο πόλεμος όμως σταμάτησε τα σχεδιά του .
Ο χαρακτήρας του Παπαγεωργίου τον έφερε σε ρήξη με τους Ιταλούς οι οποίοι λήστευαν την επιχείρηση του πεθερού του Ναούμ Συνάτικα . Αποτέλεσμα της αρνησής του να συμβιβαστεί, ήταν η φυλάκισή του .Κατάφερε να δραπετεύσει και να καταφύγει στην κοντινή Κερασιά Πηλίου όπου άρχιζαν να σχηματίζονται οι πρώτες Ανταρτικές ομάδες του ΕΑΜ .
Πίσω του άφησε την γυναίκα του Ελένη έγκυο στο πρώτο τους παιδί (2) που δεν είδε για κάποιους μήνες εξαιτίας της ενταξής του στην Αντίσταση . Αργότερα και κάτω από δρακόντεια μέτρα κατέβηκε από την Κερασιά για να βαπτίσει τον γιό του Ιερώνυμο με νονό τον Δικηγόρο και Ανταρτοδίκη του 54ου Συντάγματος και της 16ης Μεραρχίας Δημήτρη Παπαναστασίου, τον επονομαζόμενο και Γκάντι.
Η πρώτη αποστολή του Παπαγεωργίου ήταν να πάει στην Σκόπελο να συγκεντρώσει όπλα για τα οποία το ΕΑΜ είχε πληροφορίες ότι υπήρχαν αρκετά .Αρκετά από αυτά ήταν παρατημένα από τους Άγγλους που φυγαδεύτηκαν στην αρχή της κατοχής με καΐκια μέσω Σποράδων. Τα όπλα συγκεντρώθηκαν αλλά όπως πληροφορεί ο ίδιος ο Παπαγεωργίου την Νίτσα Κολιού, μετά από κάρφωμα ενός δασκάλου τα βρήκαν οι Ιταλοί και τα κατέσχεσαν .
Ο πολυμήχανος Παπαγεωργίου όμως δεν ήταν άνθρωπος της υπομονής και του συμβιβασμού .Όπου υπήρχε δράση έτρεχε. Τον βρίσκουμε να παίρνει μέρος στην μάχη του Αγίου Γεωργίου Μακρακώμης και καπετάνιο Λόχου στην έδρα της 16ης Μεραρχίας .
Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η παρότρυνση και εμπιστοσύνη που του έδειξε ο Στρατηγός Τσαμάκος διοικητής της Μεραρχίας η οποία είχε καπετάνιο τον Θεόδωρο Καλλίνο (Αμάρμπεη -3).Με τον Αμάρμπεη διατήρησε φιλία μέχρι τα βαθιά γεράματα .
Οι ανάγκες του πολέμου όπως είπαμε και στην αρχή απασχολούσαν τον ανήσυχο Παπαγεωργίου όλο αυτό το διάστημα . Εμπνεύστηκε μέθοδο να κατασκευάζει αυτοσχέδιες αμυντικές χειροβομβίδες με υλικά που μπορούσε να βρει εκείνα τα χρόνια στα Φαρμακεία . Σχεδόν όλα τα Φαρμακεία χωρίς πολλές εξηγήσεις έδιναν τα απαραίτητα υλικά για τις ανάγκες του αγώνα .Θειάφι και χλωρικό κάλι. Ιδιαίτερα αναφέρει το Φαρμακείο Σμπόρου .
Μέσα σε κομμένους μικρούς σωλήνες, έβαζε τα προαναφερόμενα υλικά μαζί με καρφιά και με περόνη δικής του έμπνευσης, κατασκεύαζε τις αμυντικές χειροβομβίδες . Στην δοκιμή της πρώτης αυτοσχέδιας χειροβομβίδας που έγινε στον Φουρνά, οι παρευρισκόμενοι Άγγλοι σύνδεσμοι έτριβαν τα μάτια τους. Ο Ταγματάρχης Κίντ του πρότεινε να τον στείλει στην Αγγλία . Αρνήθηκε
.
Πετρέλαιο για τις μηχανές του μηχανουργείου έβγαζε από ένα ναυαγισμένο Αγγλικό φορτηγό στην περιοχή του Αλμυρού . Πυρίτιδα από συλλογή εγκαταλειμμένων στα χωράφια, Ιταλικών ναρκών . Δυναμίτιδα τον προμήθευε η οργάνωση του ΕΑΜ στο κοντινό μεταλλείο χρωμίου στην Ερέτρια Φαρσάλων ( Τσαγκλί ).Με τα υλικά αυτά κατασκεύαζε και νάρκες δικής του επινόησης .
Έδρα της πολεμικής βιομηχανίας έγινε η τοποθεσία Τσουρνάτ όπου από την άνοιξη του 43 λειτουργούσε και σχολή εφεδροΕΛΑΣιτών όπως εξιστορούν άλλοι πρωταγωνιστές της εποχής .Στην ίδια περιοχή είχε έδρα το 1ο Τάγμα του 54ου Συντάγματος. Η τοποθεσία είναι ανάμεσα στα χωριά Ανάβρα (Γούρα) και Νεράϊδα Αλμυρού.
Στην συνέντευξη που έδωσε στην Νίτσα Κολιού ο Παπαγεωργίου, μιλάει για 23 ειδικότητες και αναφέρει ονομαστικά 134 αγωνιστές. Οι περισσότεροι από τον Αλμυρό και Βόλο με τους εξειδικευμένους τεχνίτες ανθηρής τότε βιομηχανίας .Αναφέρει και ατύχημα με τρεις θανάτους . (4)Σκοτώθηκαν οι γεμιστές χειροβομβίδων Αντώνης Γκλαβίνης, Βαγγέλης Μαργαρίτης και Γιάννης Πατούχης. Η αιτία ήταν η έλλειψη εξειδίκευσης των περισσοτέρων και τα ανύπαρκτα μέτρα ασφαλείας.
Όλοι έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους ,κάποιοι και την ζωή τους.
Σε πρόσφατη επίσκεψη μας στις 8 Δεκεμβρίου 2019 στο κοντινό χωριό Ανάβρα, ο ενενηνταπεντάχρονος Ηλίας Καραγιάννης έδωσε συνέντευξη στην πρόεδρο του ΣΙΜΕΑ και αρχειονόμο των ΓΑΚ Μαγνησίας κ. Αγγελική Νικολάου και μας εξήγησε πως γίνονταν από τους άντρες του εφεδρικού ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ η περιφρούρηση του Μηχανουργείου και της Σχολής που λειτουργούσε στην ίδια περιοχή.
Μετά την συμφωνία της Βάρκιζας ο πολυμήχανος Αγωνιστής παρέδωσε με όλες τις τυπικές διαδικασίες τον εξοπλισμό του εργοστασίου στον εντεταλμένο αξιωματικό της 16ης Μεραρχίας Βαγγέλη Παπαβασιλείου .
Ο Αλέκος Παπαγεωργίου έφυγε από την ζωή σε ηλικία 95 ετών το 2008.
Πετρέλαιο για τις μηχανές του μηχανουργείου έβγαζε από ένα ναυαγισμένο Αγγλικό φορτηγό στην περιοχή του Αλμυρού . Πυρίτιδα από συλλογή εγκαταλειμμένων στα χωράφια, Ιταλικών ναρκών . Δυναμίτιδα τον προμήθευε η οργάνωση του ΕΑΜ στο κοντινό μεταλλείο χρωμίου στην Ερέτρια Φαρσάλων ( Τσαγκλί ).Με τα υλικά αυτά κατασκεύαζε και νάρκες δικής του επινόησης .
Έδρα της πολεμικής βιομηχανίας έγινε η τοποθεσία Τσουρνάτ όπου από την άνοιξη του 43 λειτουργούσε και σχολή εφεδροΕΛΑΣιτών όπως εξιστορούν άλλοι πρωταγωνιστές της εποχής .Στην ίδια περιοχή είχε έδρα το 1ο Τάγμα του 54ου Συντάγματος. Η τοποθεσία είναι ανάμεσα στα χωριά Ανάβρα (Γούρα) και Νεράϊδα Αλμυρού.
Στην συνέντευξη που έδωσε στην Νίτσα Κολιού ο Παπαγεωργίου, μιλάει για 23 ειδικότητες και αναφέρει ονομαστικά 134 αγωνιστές. Οι περισσότεροι από τον Αλμυρό και Βόλο με τους εξειδικευμένους τεχνίτες ανθηρής τότε βιομηχανίας .Αναφέρει και ατύχημα με τρεις θανάτους . (4)Σκοτώθηκαν οι γεμιστές χειροβομβίδων Αντώνης Γκλαβίνης, Βαγγέλης Μαργαρίτης και Γιάννης Πατούχης. Η αιτία ήταν η έλλειψη εξειδίκευσης των περισσοτέρων και τα ανύπαρκτα μέτρα ασφαλείας.
Όλοι έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους ,κάποιοι και την ζωή τους.
Σε πρόσφατη επίσκεψη μας στις 8 Δεκεμβρίου 2019 στο κοντινό χωριό Ανάβρα, ο ενενηνταπεντάχρονος Ηλίας Καραγιάννης έδωσε συνέντευξη στην πρόεδρο του ΣΙΜΕΑ και αρχειονόμο των ΓΑΚ Μαγνησίας κ. Αγγελική Νικολάου και μας εξήγησε πως γίνονταν από τους άντρες του εφεδρικού ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ η περιφρούρηση του Μηχανουργείου και της Σχολής που λειτουργούσε στην ίδια περιοχή.
Μετά την συμφωνία της Βάρκιζας ο πολυμήχανος Αγωνιστής παρέδωσε με όλες τις τυπικές διαδικασίες τον εξοπλισμό του εργοστασίου στον εντεταλμένο αξιωματικό της 16ης Μεραρχίας Βαγγέλη Παπαβασιλείου .
Ο Αλέκος Παπαγεωργίου έφυγε από την ζωή σε ηλικία 95 ετών το 2008.
Σημειώσεις :
1)Υπήρχε και ο περίφημος οπλουργός Κώστας Αλεξάνδρου στην Κερασιά για τον οποίο έχουμε γράψει
https://simea2016.blogspot.com/2020/05/blog-post_89.html
2) Το παιδί είναι ο Ιερώνυμος Παπαγεωργίου ιδρυτικό μέλος του ΣΙΜΕΑ.
3)Για τον Αμάρμπεη είχαμε αφιέρωμα στην σελίδα μας στις 23-1-2020
4)Ο Ρέντης στο βιβλίο του αναφέρει και τέταρτο θύμα . Τον Ευριπίδη Μακρόπουλο
Πηγές :Νίτσα Κολιού, Γρηγόρης Ρέντης, Χαράλαμπος Κ. Αλεξάνδρου,Νίκος Στουρνάρας, Λάζαρος Αρσενίου, Δημ. Μπαλής,Χαράλαμπος Σουβλής, Εφημερίδες ,οικογενειακό αρχείο Ιερώνυμου Παπαγεωργίου.
