Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΩΝ ΔΑΝΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ .
Κείμενο: Απόστολος Κ.Αποστολάκης
Όταν προσπαθεί κάποιος να γράψει ένα αφιέρωμα για τα πάθη
των Εβραίων αφού σκεφτεί πρώτα τα έξι
εκατομμύρια αθώα θύματα, πρέπει κατά την γνώμη μου να εξετάσει και την
συμπεριφορά που έδειξαν οι συνανθρωποί τους στην διάρκεια της ναζιστικής
φρίκης.
Από χώρα σε χώρα αλλά και από περιοχή σε περιοχή της ίδιας χώρας
, η αντιμετώπιση ήταν διαφορετική .
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και στην χώρα μας η αντιμετώπιση
στο δράμα των Ελλήνων Εβραίων ήταν διαφορετική σε κάθε περιοχή .
Αναφέρουμε ενδεικτικά
το λαμπρό παράδειγμα της Ζακύνθου όπου ο Δήμαρχος και ο Μητροπολίτης δεν
έδωσαν ονόματα Εβραίων και δήλωσαν μόνο τα δικά τους με κινητοποίηση βέβαια και
του ντόπιου πληθυσμού που έκρυψε στα σπίτια τους όλους του καταδιωκόμενους .
Στην Θεσσαλία και ιδιαίτερα στην Μαγνησία είχαμε τα καλύτερα
ποσοστά διάσωσης και είχε να κάνει με το ενδιαφέρον που έδειξε το άρτια οργανωμένο
ΕΑΜ και την θετική στάση των τοπικών παραγόντων . Μητροπολίτης ,
Δήμαρχος κλπ .(Με τους μύθους που κτίστηκαν μεταπολεμικά δεν είναι στην προθεσή
μας να ασχοληθούμε σήμερα . Έχουμε εξαντλήσει νομίζω το θέμα . )
Για το δράμα της Θεσσαλονίκης και την απαράδεκτη στάση των
τοπικών αρχών αλλά και μέρους του πληθυσμού,
επίσης δεν είναι στόχος της σημερινής
ανάρτησης.
Αναφέρουμε τα παραπάνω παραδείγματα σαν μέτρο σύγκρισης με την περίπτωση μίας Ευρωπαϊκής χώρας που σώθηκε πάνω
από το 90% των Εβραίων .
Η περίπτωση της Δανίας
Οι Δανοί που στην
συντριπτική πλειοψηφία ακολουθούσαν την
Λουθηρανική
εκκλησία, τα τελευταία εκατό χρόνια πριν τον
πόλεμο είχαν αφομοιώσει άριστα τα κηρύγματα
N. F. S. GRUNDTVIG. Ο συγγραφέας , ιστορικός,
φιλόσοφος, θεολόγος αλλά και πολιτικός, διακήρυττε ότι υπέρτατη αξία είναι ο
άνθρωπος και μετά ο Χριστιανισμός ή όποια άλλη θρησκεία . Με λίγα λόγια ο
αντισημιτισμός ήταν άγνωστη έννοια για τους Δανού
Έτσι οι Εβραίοι της Δανίας έχαιραν όλων των δικαιωμάτων που είχαν οι
συμπολίτες τους Δανοί και δεν υπήρχε καμία διάκριση σε βάρος τους όταν έφτασε
και στην στην Δανία η Γερμανική κατοχή .
Η αλήθεια είναι ότι η Γερμανική κατοχή διέφερε από τις άλλες χώρες που
είχαν κατακτήσει οι Ναζί . Η Δανία δεν αντιστάθηκε ουσιαστικά στην Επιχείρηση
Βεζερύμπουνγκ και είχε μόνο 26 νεκρούς στις
μικρές μεμονωμένες αψιμαχίες που κράτησαν λίγες ώρες.
Με πολιτικούς χειρισμούς κατάφερε τα πρώτα τρία χρόνια να απολαμβάνει μία
ιδιότυπη κατοχή με αρκετές ελευθερίες
των πολιτών της. . Στους Δανούς δόθηκε μία αυτονομία πρωτόγνωρη όσο σε καμία άλλη υπό Γερμανική κατοχή χώρα στην
Ευρώπη. Αυτό ίσχυε και για τους Εβραίους. Τα πρώτα χρόνια της κατοχής, η κυβέρνηση της Δανίας διακήρυττε
ότι δεν υπήρχε «εβραϊκό ζήτημα» στην χώρα . Ήταν όπως όλοι οι άλλοι πολίτες της
Δανίας και δεν είχαν διαφορετική μεταχείριση.
Στην πράξη, αυτό σήμαινε ότι οι Εβραίοι δεν ήταν υποχρεωμένοι να φορούν το Κίτρινο Αστέρι του Δαβίδ, δεν
ήταν απομονωμένοι και απαγορευμένοι από τα εστιατόρια, δημόσιους χώρους,
κινηματογράφους, σχολεία και δεν
απολύθηκε κανένας από την δουλειά του. Η περιουσία τους δεν κατασχέθηκε. Οι Εβραϊκές
θρησκευτικές δραστηριότητες παρέμειναν
ανενόχλητες παρά την παρουσία γερμανικού στρατού. Δύο φορές που έγινε απόπειρα
εμπρησμού συναγωγών από ακροδεξιούς επενέβει άμεσα η αστυνομία .
(Εθελοντικά φιλοναζιστικά τάγματα )
Ένας άλλος λόγος σύμφωνα με αρχεία που έχουν βρεθεί, οι Γερμανοί ναζί
είχαν αποφασίσει για τους Εβραίους της Σκανδιναβίας να προχωρήσουν στην ‘
ΤΕΛΙΚΗ ΛΥΣΗ ‘ όταν θα επικρατούσαν ολοκληρωτικά στην υπόλοιπη Ευρώπη .
Στην Δανία βέβαια υπήρξαν και φιλοναζιστές οι οποίοι κατετάγησαν μάλιστα στα
Δανέζικα εθελοντικά τάγματα και συμμετείχαν σε απάνθρωπες συμπεριφορές στα κατεχόμενα εδάφη της Σοβιετικής
‘Ενωσης.
Μετά τις καθοριστικές νίκες των συμμάχων
( ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ, Β .ΑΦΡΙΚΗ ) άρχισε
και στην Δανία να οργανώνεται αντίσταση κυρίως από τα εργατικά συνδικάτα που
ήταν και το πιο πολιτικοποιημένο κομμάτι της Δανέζικης κοινωνίας . Απεργίες ,
σαμποτάζ , διαμαρτυρίες με οδοφράγματα.
Οι Γερμανοί σκλήρυναν την στάση τους και απαίτησαν οι αντιστασιακές πράξεις να δικάζονται από
Γερμανικά στρατοδικεία .Η κυβέρνηση παραιτήθηκε στις 28 Αυγούστου 1943 και ο Γερμανός στρατηγός HERMAN HANNEKEN, κήρυξε στρατιωτικό νόμο. Το
Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα χαρακτηρίστηκε μη συνεργάσιμο και το Κομουνιστικό εκτός
νόμου .
Οι Γερμανοί άρχισαν συλλήψεις Δανών
πολιτών καθώς και Δανών αξιωματικών
του στρατού και της Αστυνομίας .
N.F.S GRUNDTVIG
Το αρχικό σχέδιο για τους Εβραίους ήταν να γίνουν ομαδικές συλλήψεις μέσα στις
συναγωγές τους στην μεγάλη γιορτή τους
ΡΟΣ ΑΣΑΝΑ (Rosh Hashanah), αλλά για
άγνωστο λόγο δεν πάρθηκαν αποφάσεις έγκαιρα . Τότε πρόλαβε ένας αντιναζί
Γερμανός ο GEORG DUCKWITZ, ο
οποίος ήταν ναυτικός ακόλουθος στη Δανία
και διέρρευσε το σχέδιο για την απέλαση των Δανών Εβραίων σε
στρατόπεδα άλλων χωρών.
Ίσως βοήθησε με την ανοχή του και ο διοικητής των SS VERNER BEST, ο οποίος καταδικάστηκε από Δανέζικο δικαστήριο το 1948 σε θάνατο . Το 1950 το Ανώτατο
Δικαστήριο μείωσε την ποινή του σε 12 χρόνια, λόγω του διφορούμενου ρόλου του
στον διωγμό των Εβραίων. Ο Βέρνερ Μπεστ
αμνηστεύτηκε και απελάθηκε από τη Δανία
το 1951.
Στην αρχή τα συνδικάτα , ιδιώτες, αστυνομία, όλοι πήραν μέρος στην ομαδική απόκρυψη των
συμπολιτών τους .Άλλους σε σπίτια , ,σε γεωργικές αποθήκες, σε σπηλιές,
σε εκκλησίες . Σύσσωμη η
Λουθηρανική εκκλησία έπαιξε σημαντικό ρόλο .Σε ένα μήνα οι ψαράδες της Δανίας
κατόρθωσαν να μεταφέρουν με βάρκες και ψαροκάικα στα απέναντι παράλια
της Σουηδίας 7742 περίπου Δανούς
Εβραίους και 686 μη Εβραίους που είχαν συγγένεια λόγω μικτών γάμων .
GEORG DUCKWITZ
Για την στάση του Βασιλιά κτίστηκαν κάποιοι μύθοι . Δημοσιεύματα στην Αγγλία έκαναν λόγο ότι για μαρτυρία Εβραίου
πρόσφυγα που άκουσε τον Βασιλιά να λέει
ότι ήταν έτοιμος και αυτός να φορέσει το κίτρινο άστρο που απαίτησαν οι Ναζί
για τους Εβραίους . Βέβαια κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ, αλλά μάλλον ο
Βασιλιάς έδειξε (ανέξοδα βέβαια )θετική
στάση στο όλο πρόβλημα συντασσόμενος με την καθολική θέληση των Δανών να
βοηθήσουν τους συμπολίτες τους Εβραίους .
Οι Γερμανοί τελικά κατόρθωσαν να
συλλάβουν μόνο 470 Εβραίους οι οποίοι
ήταν κυρίως πρόσφυγες από την Πολωνία και την Γερμανία και είχαν καταφύγει στην
Δανία για να σωθούν. Αλλά και αυτοί με πίεση του Δανέζικου Ερυθρού σταυρού δεν οδηγήθηκαν αμέσως
σε κρεματόρια, αλλά στο Theresienstadt της Τσεχοσλοβακίας όπου ήταν η βιτρίνα των ναζί σε επισκέψεις του
Διεθνούς Ερυθρού .
Οι νεκροί Εβραίοι τελικά ήταν περίπου 100
και αυτοί λόγω κακουχιών στο Theresienstadt και πνιγμών που σημειώθηκαν στα κρύα νερά της Βαλτικής .
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αρκετών
ιστορικών, ο λόγος που διασώθηκε τόσο μεγάλο ποσοστό Εβραίων δεν ήταν μόνο η
ανθρώπινη αλληλεγγύη , ήταν ίσως και η πληρωμή κάποιων ψαράδων , και το μίσος
που έτρεφαν κάποιοι Δανοί για τους
Γερμανούς ειδικά για τους ναζί . Όποιος και να ήταν ο λόγος η Δανέζικη κοινωνία έδωσε εξετάσεις
ανθρωπισμού με απόλυτη επιτυχία.
Πλαστή φωτογραφία που υποστηρίζει ότι πρόκειται για το Βασιλικό ζεύγος. Αφορά ζευγάρι από την Ουγγαρία
Απεργίες με οδοφράγματα
Στρατιωτικός νόμος
Σημείο διαφυγής
Βάρκα διαφυγής
Έλεγχος ψαράδων
Στο μουσείο αντίστασης της Κοπενχάγης μία βάρκα διαφυγής βρίσκεται σε περίοπτη θέση
Πηγές: Μουσείο Ολοκαυτώματος Ουάσιγκτον, Αρχείο Αντίστασης Κοπενχάγη,
Hans Sode –Madsen, Leni Yahil, Helen Fem , Carrol Ritter. Ntokimender Viking Ocean
.
