ΑΟΥΣΒΙΤΣ

 

Η ΕΝΟΧΛΗΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

 

Η ΕΝΟΧΛΗΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 

 

 

 

Κείμενο: Απόστολος Κ. Αποστολάκης 

 

 

»» Μόνο οι λαοί που κατόρθωσαν να δημιουργήσουν κράτος μπορούν να γράψουν ιστορία»», ΧΕΓΓΕΛ

Την ρήση του σπουδαίου φιλόσοφου, στην χώρα μας η δεξιά την ερμηνεύει ότι μόνο αυτή μπορεί να έχει άποψη για την ιστορία . Ξεκινάει από την παγιωμένη εμμονή της ότι το κράτος είναι ιδιοκτησία της άρα μόνο αυτή έχει δικαίωμα στην συγγραφή της ιστορίας

Η ΦΥΣΙΚΗ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ

 

19 Ιανουαρίου στις 11:55 π.μ.  
 
 ·
Η ΦΥΣΙΚΗ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ

Του Χρήστου Τρικαλινού (Α) 
 




1942. Η ακριβής ημερομηνία δεν αναφέρεται. Είναι σούρουπο. Ένα βαρύ σοβιετικό βομβαρδιστικό εισέρχεται στον εναέριο χώρο της Γερμανίας και πετάει, προσπαθώντας να μείνει απαρατήρητο, κοντά στο Βερολίνο. Κουβαλάει κάποιες ηλεκτρονικές συσκευές και κατά μήκος της εξωτερικής πλευράς του είναι τεντωμένη μια μεταλλική κεραία πολλών μέτρων. Καθώς το αεροπλάνο πετάει η κεραία χτυπάει στα τοιχώματά του κάνοντας έναν εκκωφαντικό θόρυβο, στον οποίο, όμως, το πλήρωμα έχει συνηθίσει μετά από την πολύωρη πτήση.

Την ίδια ώρα από το ραδιοφωνικό σταθμό του Βερολίνου μεταδίδεται ζωντανά η ομιλία του προπαγανδιστή του φασιστικού καθεστώτος Γιόζεφ Γκέμπελς. Απευθυνόταν στα πιο βαθιά πατριωτικά αισθήματα των Γερμανών. Μιλούσε για τη ανδρεία των Γερμανών στρατιωτών που πολεμούσαν ενάντια στην «κόκκινη ορδή»…

Πριν, όμως, δούμε την εξέλιξη των γεγονότων, ας γυρίσουμε μερικά χρόνια πριν. Το 1901 στην περιοχή του Ριαζάν της Ρωσίας γεννήθηκε ο μικρός Μπορίς Ασέγιεφ. Από μικρός ακόμη ενδιαφέρθηκε για το ραδιόφωνο. Έτσι στα 11 χρόνια του έφτιαξε τον πρώτο ραδιοφωνικό δέκτη. Χρησιμοποίησε δυο ξυράφια κι ένα αυτοσχέδιο πηνίο, που έφτιαξε από χάλκινο καλώδιο τυλιγμένο σε μολύβι.
Από αυτόν τον απλό δέκτη, που μετά δυσκολίας μπορούσε να πιάσει μια συχνότητα αρχίζει ο μακρύς και κάθε άλλο παρά απλός δρόμος ενός μεγάλου επιστήμονα. Στη μεγάλη επιστημονική του πορεία ο φυσικός Μπορίς Πάβλοβιτς Ασέγιεφ επινόησε πληθώρα ραδιοσυσκευών και ήταν ο μοναδικός επιστήμονας που χωρίς να βρεθεί στο μέτωπο τιμήθηκε, πέρα από τα πολλά παράσημα και βραβεία, με τον βαθμό του αντιστράτηγου.

Για παράδειγμα οι διαβιβαστές του στρατού με ευγνωμοσύνη θυμούνται τον φορητό ασύρματο, που ζύγιζε μόλις 2 κιλά, βάρος πολύ μικρό για την εποχή του. Τίποτε παρόμοιο δεν υπήρχε στον εξοπλισμό των Γερμανών.
Το 1942 στο εργαστήριο του Ασέγιεφ κατασκευάστηκε ένας ηλεκτρομαγνητικός αναμεταδότης, ο οποίος επέτρεπε το συγχρονισμό των ταλαντώσεων σε δυο κυκλώματα. Μ’ άλλα λόγια, ένας πομπός με αυτή τη συσκευή μπορούσε να «πιάσει» οποιαδήποτε συχνότητα και να εκπέμψει στη θέση της στην ίδια συχνότητα. Αυτή ακριβώς η συσκευή ήταν εγκαταστημένη στο σοβιετικό βομβαρδιστικό.
Ο Γκέμπελς συνέχισε την ομιλία του. Συνέκρινε τα κατορθώματα των Γερμανών στρατιωτών στο ανατολικό μέτωπο με τις Θερμοπύλες και το Λεωνίδα. Έλεγε, ότι οι Γερμανοί στρατιώτες θα ξεπεράσουν τ δόξα των 300 Σπαρτιατών, που είναι «αθάνατοι».

Μόλις αντήχησε η τελευταία γεμάτη πάθος φράση του Γερμανού προπαγανδιστή τα ραδιόφωνα του Βερολίνου ξαναζωντάνεψαν. Εκατομμύρια Γερμανών άκουσαν μια πεντακάθαρη φωνή που μιλούσε Γερμανικά, αλλά με σαφή σλαβική προφορά. Στους ανώτατους κύκλους της χώρας ή φωνή ήταν γνωστή. Ήταν η φωνή του επικηρυγμένου στη Γερμανία Γιούριι Λεβιτάν.

«Κάθε επτά δευτερόλεπτα στα σοβιετικά μέτωπα μια σφαίρα χτυπάει έναν Γερμανό στρατιώτη ή αξιωματικό. Ο κύριος Γκέμπελς μιλούσε σχεδόν μισή ώρα. Στη διάρκεια της ομιλίας του στις μάχες με τον Κόκκινο Στρατό σκοτώθηκαν διακόσιοι πενήντα Γερμανοί. Στις γραμμές αυτών των σκοτωμένων πολεμιστών για τα συμφέροντα μιας δράκας Γερμανών ιμπεριαλιστών θα μπορούσαν να βρεθούν οι άντρες σας, τα αδέρφια σας, τα παιδιά σας.
Ξέρουμε, ότι δεν είστε Εσείς, ο έντιμος γερμανικό λαός που εξαπέλυσε αυτόν τον αδιανόητο πόλεμο. Ας σταματήσουμε μαζί αυτή την εγκληματική τρέλα! Ειρήνη για όλους τους λαούς!»

Η έκπληξη των Γερμανών ήταν απερίγραπτη. Δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτε. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν πως αυτό έγινε. Είχε ταπεινωθεί όλη η γερμανική προπαγάνδα. Εκτός των άλλων, έγινε κατανοητό, πως η τεχνολογική υπεροχή των Γερμανών είχε τελειώσει.

Στη φωτογραφία ο φυσικός Μπορίς Πάβλοβιτς Ασέγιεφ.

Α)Σημείωση διαχειριστή της σελίδας ΣΙΜΕΑ : Α.Κ.Α
Ο Χρήστος Τρικαλινός είναι Ομότιμος Καθηγητής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Γεννήθηκε το 1946 στον Βόλο. Σε ηλικία 2 ½ ετών βρέθηκε στις Φυλακές Στρατόπεδο Σαρακηνού στον Βόλο και στη συνέχεια εξόριστος με την μάνα του στο Τρίκερι. Μεγάλωσε στον Αλμυρό Μαγνησίας. Υπήρξε φοιτητής του Παν. Αθηνών, αλλά διέκοψε τις σπουδές και αυτοεξορίσθηκε στην ΕΣΣΔ μετά το Απριλιανό πραξικόπημα. Σπούδασε στο Κρατικό Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας, στο οποίο υπερασπίσθηκε και τη διδακτορική του διατριβή στην
πυρηνική φυσική.
Είναι γιος των αγωνιστών της Εαμικής Αντίστασης Γιώργη και Γιάννας Τρικαλινού

ΟΙ ΤΣΙΓΓΑΝΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

 

ΟΙ ΤΣΙΓΓΑΝΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΊΣΤΑΣΗ

 

Της Βασιλικής Λάζου (1)

 

 

 

Έργο του γλύπτη Χάρη Λαλέ

 

 

Τον ΕΛΑΣίτη Βασίλη Μήτρου «τον έμαθαν σε λίγο τα χωριά της Εύβοιας, τον έμαθαν οι ταγματασφαλίτες, τον έμαθαν οι Γερμανοί. "Ερχεται ο Γύφτος" έλεγαν οι τσολιάδες και έτρεχαν να κρυφτούν. "Πέρασε ο Γύφτος" έλεγαν στις γειτονιές και έτρεχαν να τον γνωρίσουν. Απέραντη αγάπη από τους σκλαβωμένους, άσβεστο μίσος από τους Γερμανούς και τους προδότες»

 

 

 

Λίγα είναι γνωστά για τους Ελληνες τσιγγάνους στην Κατοχή. Σποραδικές είναι οι αναφορές σε στοιχεία και περιορισμένες οι μαρτυρίες.
Οπως εκτιμά ο Δημήτριος Τσακίρης σε μια από τις ελάχιστες σχετικές εργασίες με θέμα «Η συμπεριφορά των κατοχικών δυνάμεων απέναντι στους Ελληνες Τσιγγάνους και πώς επέζησε αυτή η μειονότητα» (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2004), η συμμετοχή των Τσιγγάνων στην Αντίσταση ήταν σχετικά περιορισμένη.

Ως μη εγγεγραμμένοι στα μητρώα αρρένων και του δημοτολογίου, οι Τσιγγάνοι στερούνταν την ιδιότητα του Ελληνα πολίτη με αποτέλεσμα να μην κληθούν να υπηρετήσουν τη στρατιωτική τους θητεία, σε αντίθεση με τους μόνιμα εγκατεστημένους, τους επονομαζόμενους «γύφτους», που υπηρέτησαν και πολέμησαν στο αλβανικό μέτωπο.
Η θεώρηση των πλανόδιων από το κράτος ως «αλλοδαπών» λειτουργούσε αρνητικά και για τις αντιστασιακές οργανώσεις. Αυτό επιτεινόταν από το γεγονός ότι πολλοί Τσιγγάνοι δεν γνώριζαν επαρκώς τα ελληνικά έχοντας έλθει από την Τουρκία με την ανταλλαγή του ’22 ούτε ήταν εξοικειωμένοι με τη χρήση όπλων και τον αντάρτικο τρόπο ζωής.

 

 

Σύμφωνα με τον ερευνητή: «Η μη ένταξη των Τσιγγάνων στην κοινωνία εμπόδιζε τη γνωριμία και επικοινωνία τους με τον υπόλοιπο πληθυσμό της χώρας, έτσι ώστε να μη γίνει δυνατό να αναπτυχθεί εκείνο το αίσθημα εμπιστοσύνης που απαιτείται στις δύσκολες συνθήκες για τον αντιστασιακό αγώνα σε μια κατεχόμενη χώρα».
Μεταπολεμικά οι δυσκολίες της επιβίωσης, ο αναλφαβητισμός, η συνεχιζόμενη περιθωριοποίηση της κοινότητας δεν επέτρεψαν τη ανασυγκρότηση της μνήμης των Ρομά για την Εθνική Αντίσταση.

 

Αντιστασιακή δραστηριότητα των Τσιγγάνων αποτυπώνεται ωστόσο σε ηρώα-μνημεία της Αντίστασης καθώς Τσιγγάνοι αγωνιστές της λευτεριάς έδωσαν τη ζωή τους στα δύσκολα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής.

Ηταν ξημερώματα της 4ης Αυγούστου 1944 όταν στην οδό Χαμοστέρνας οι ναζί κατακτητές εκτέλεσαν έντεκα πατριώτες που είχαν συλλάβει στο μπλόκο της συνοικίας της Αγίας Σοφίας στον Ταύρο την προηγούμενη ημέρα.
Πριν από την εκτέλεση είχε ακολουθηθεί η συνήθης διαδικασία: Γερμανοί και ταγματασφαλίτες συγκέντρωσαν περί τους 300 κατοίκους στην πλατεία της γειτονιάς. Εκεί καθ' υπόδειξη κουκουλοφόρων έγινε η διαλογή.
Οι ναζί ξεχώρισαν δεκατρείς για εκτέλεση.

Από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος έπεσαν έντεκα αγωνιστές, ενώ δύο κατόρθωσαν να γλιτώσουν. Ηταν όλοι τους Τσιγγάνοι, γεγονός που πιστοποιεί τον πάνδημο χαρακτήρα της Εθνικής Αντίστασης.
Ενα μνημείο με μια πλάκα με τα ονόματα των εκτελεσθέντων σε ένα κοντινό παρκάκι θυμίζει σήμερα τη θυσία των πατριωτών. Ιορδάνης Βασιλείου, Βαγγέλης Γεωργίου, Βασίλειος Γεωργίου, Απόστολος Ευαγγελίδης, Ιωάννης Βασαλούκος, Γεώργιος Σαράφογλου, Αριστείδης Σαρρής, Νίκος Σιακούρης, Λάζαρος Τσατσάνης, Γεώργιος Γεροντάκης, Παντελής Χρήστου.

 

 

Η μάχη της Λαμπούσας και ο θάνατος του «καπετάν Γύφτου»

 

Εναν μήνα αργότερα, στις 3 Σεπτεμβρίου 1944 στην τοποθεσία Λαμπούσα κοντά στην Κύμη στην Εύβοια οι μαχητές του 3ου Τάγματος του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ με διοικητή τον Προκοπή Τζάνο ή Λόγγο έδωσαν ένα καθοριστικό κτύπημα στους Γερμανούς κατακτητές απαντώντας στη θηριωδία που προηγήθηκε τον Μάιο του 1944 στο Κακολύρι-Ταξιάρχες (πυρπόληση χωριού και εκτέλεση 30 κατοίκων).

Η μάχη ήταν σκληρή και πολύνεκρη. Το καλά οργανωμένο σχέδιο και ο ηρωισμός των ανταρτών και των εφεδροελασιτών αλλά και η αποφασιστική συμπαράσταση του λαού των γειτονικών χωριών συντέλεσαν στην τελική νίκη.

Οι Γερμανοί άφησαν στο πεδίο της μάχης δεκάδες νεκρούς, 57 τραυματίες και αιχμαλώτους. Οπως μετέδωσε στις 8 Σεπτεμβρίου 1944 στο δελτίο ειδήσεων ο ραδιοφωνικός σταθμός του Λονδίνου, «εις την Εύβοιαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ εσημείωσαν αξιόλογον επιτυχίαν εξοντώσαντες ολοκληρωτικά γερμανικήν φάλαγγα, κινουμένην εκ Κύμης, εις την θέσιν Λαμπούσα. Η εξ 150 περίπου ανδρών γερμανική δύναμις εξοντώθη. Λάφυρα περιήλθον εις χείρας του ΕΛΑΣ, 10 αυτοκίνητα εκάησαν».

Από τους αντάρτες τραυματίστηκε σοβαρά και υπέκυψε αργότερα στα τραύματά του ο Τσιγγάνος καπετάνιος του ΕΛΑΣ Βασίλης Μήτρου με το ψευδώνυμο «Γύφτος».
Οπως αναφέρει στο βιβλίο του «Η νότια Εύβοια στην Κατοχή» ο καθοδηγητής του ΕΑΜ της νότιας Εύβοιας Θανάσης Τζάνος, «άξιος και φιλότιμος καθώς ήταν ο Βασίλης πήρε την πρώτη θέση στη δουλειά της οργάνωσης και έτρεχε στις πιο επικίνδυνες αποστολές που τον έστελναν. Μα ο Βασίλης ήταν ανήσυχος. Η δουλειά της πολιτικής οργάνωσης δεν τον ικανοποιούσε, ήθελε να ανέβει στο βουνό να γίνει αντάρτης, να πολεμήσει τους Γερμανούς με το όπλο στο χέρι... Στη μεγάλη του όμως επιμονή αναγκάστηκαν να τον αφήσουν και ο Βασίλης έτρεξε όσο μπορούσε γρήγορα για να βρεθεί εκεί που τον έσπρωχνε η καρδιά του, στον ΕΑΑΣ. Και εκεί δεν άργησαν να τον γνωρίσουν, γι’ αυτό πολύ γρήγορα τον αγάπησαν και τον εκτίμησαν. Τον έμαθαν σε λίγο τα χωριά, τον έμαθαν οι ταγματασφαλίτες, τον έμαθαν οι Γερμανοί. Έρχεται ο Γύφτος” έλεγαν οι τσολιάδες και έτρεχαν να κρυφτούν. “Πέρασε ο Γύφτος" έλεγαν στις γειτονιές και έτρεχαν να τον γνωρίσουν. Απέραντη αγάπη από τους σκλαβωμένους και τους φίλους, άσβεστο μίσος από τους Γερμανούς και τους προδότες».

 

 

 

Ο Βασίλης Μήτρου προτού σκοτωθεί στη μάχη της Λαμπούσας είχε ανατινάξει ύστερα από καταδίωξη ένα γερμανικό αντιτορπιλικό στο λιμάνι της Κύμης. Σε αυτό το περιστατικό, όπως και στη συμβολή του Βασίλη Μήτρου στο Εθνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό (ΕΛΑΝ), το ναυτικό της Αντίστασης, αναφέρεται η μαρτυρία που κατέθεσε με επιστολή του στο «Ιστορικά» της «Ελευθεροτυπίας» (21 Ιουνίου 2001) ο πλοιοκτήτης Δημήτρης Μεσαδάκος, γιος του διοικητή του ΕΛΑΝ Εύβοιας (Κοπετόν Φουρτούνα).

«Μεταξύ των καθηκόντων του ΕΛΑΝ Εύβοιας ήταν: α) Η υποδοχή των φορτίων που έστελναν οι σύμμαχοι στους Τσακαίους από τη Σμύρνη (όπλα, φάρμακα, αξιωματικούς της Αποστολής)
β). Η προώθηση με τα ίδια καΐκια ανθρώπων προ τη Σμύρνη (κυρίως διωγμένους Εβραίους)
γ). Κυρίως όμως η μετακίνηση ανταρτών για το άνοιγμα νέων μετώπων πολέμου με τους Γερμανούς και η αποφυγή εγκλωβισμού των ανταρτών όταν οι Γερμανοί χτένιζαν το νησί.

Θανάσιμος εχθρός των καϊκιών του ΕΛΑΝ ήταν η «Καταδίωξη», σκάφος μεγάλο, μεταλλικό, ταχύπλοο, με κανόνι που λιμενιζότανε στην άκρη του κυματοθραύστη της Κύμης. Αυτό το σκάφος των κατακτητών ο Βασίλης Μήτρου μαζί με έναν άλλο αντάρτη από τα μέρη της Κύμης το ανατίναξαν, αφού του τοποθέτησαν μαγνητικές νάρκες και απάλλαξαν το αντάρτικο από έναν κίνδυνο - διώκτη του. Στην ιστορία όμως ο Βασίλης Μήτρου θα μείνει γιατί στη σύντομη ζωή του κατάφερε να γίνει ο φόβος και ο τρόμος των Γερμανών και Γερμανοντυμένων. Ηταν ταλέντο στις μεταμφιέσεις, σβέλτος σαν αερικό, ψύχραιμος με σταθερό χέρι εκδίκησης, ειδικός στις ριψοκίνδυνες αποστολές ξεκαθαρίσματος καθαρμάτων που είχαν κάνει φόνους, βασανισμούς κ.λπ.

 

Είχε καταστεί τέτοια ψύχωση-φόβος στους Γερμανούς που και στο ξύπνιο τους έβλεπαν μπροστά τους τον Gypsen. Ηταν η περηφάνια μας και η συνείδησή μας. Θυμάμαι το δάσκαλό μας Βαγγέλη Καραμιχάλη (Βύρων) και τον πατέρα μου να τον έχουν στριμώξει να τον δείρουν, γιατί παρά τις υποσχέσεις του, στις μάχες πολέμαγε όρθιος.
Εμένα ο Βασίλης ήταν φίλος μου (εγώ 8 χρονών, αυτός 16), του έδινα τσιγάρα που έκλεβα από τους μεγάλους και αυτός σ’ αντάλλαγμα με άφηνε και έριχνα καμιά ριπή με το αυτόματό του. Ημουν περήφανος που είχα τέτοιο παλικάρι φιλαράκι και σε αυτόν ήθελα να μοιάσω μεγαλώνοντας. Επεσε στη μάχη της Λαμπούσας έξω από το Αλιβέρι (τους γονείς του -από τα μέρη της Λαμίας ήταν- τους σκοτώσαν οι Γερμανοί, ο αδελφός του έπεσε στη μάχη της Βάθειας). Σαν ελάχιστο φόρο τιμής έχω δώσει το όνομά του σ’ ένα μεγάλο ρυμουλκό της εταιρείας».

Ενα εντυπωσιακό μνημείο και μια προτομή του Βασίλη Μήτρου έχουν στηθεί σήμερα δίπλα από τον κεντρικό δρόμο στη Λαμπούσα για να τιμήσουν και να μνημονεύσουν το γεγονός.

«Λογιστήκαμε ως Κομμουνιστές, περάσαμε στρατοδικεία»

Αναφέρονται και άλλες περιπτώσεις Ρομά που συμμετείχαν στην Αντίσταση και έπεσαν θύματα της ναζιστικής βαρβαρότητας. Ρομά οπλίτες κατατάχθηκαν στον ΕΔΕΣ του Ζέρβα στην Ηπειρο. Αλλοι έλαβαν μέρος ως στρατιώτες στον ελληνοϊταλικό πόλεμο και αργότερα οργανώθηκαν στο ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, πολλοί Τσιγγάνοι από τα χωριά των Σερρών συμμετείχαν οργανωμένα στην Αντίσταση, κύρια μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ: «Πολλοί πήγαμε στο ΕΑΜ. Δημιουργήθηκαν πυρήνες (για διαφώτιση κ.λπ.). Πολεμήσαμε με τους Ελληνες, λογιστήκαμε ως Κομμουνιστές, περάσαμε στρατοδικεία. Κατέβαιναν αντάρτες και μας έπαιρναν. Μέσα στους βάλτους κρυβόμασταν. Το χωριό δεν ήξερε τι ήταν το ΚΚ. Μας έκαναν “κόκκινους”.
Εμείς αγωνιστήκαμε για την Απελευθέρωση. Καμιά 50ριά άτομα πήγαν στο ΕΑΜ... Στο χωριό δεν είχαμε Ταγματασφαλίτες, αλλά είχαμε την ΠΑΟ. Αυτοί ήταν επιστρατευμένοι, μας έπαιρναν να καλλιεργήσουμε τα χωράφια τους: να σπέρνουμε, να θερίζουμε και να παίρνουν τη σοδειά αυτοί, ως αγγαρεία, στον εμφύλιο...» (Δημήτρης Ντούσας, «Ρομ και φυλετικές διακρίσεις», Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 1997).

 

 

 

«Οι Ες Ες μας έτριβαν τα πρόσωπα με τούβλα για να μας ασπρίσουν»

 

 

Η οικογένεια Βρυσάκη από τη Λιβαδειά στάλθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης με την υπόνοια της κατασκοπείας.
Ο 15άχρονος τότε Γιάννης Βρυσάκης σε μια από τις ελάχιστες καταγραμμένες εμπειρίες για τη δράση των Τσιγγάνων στην Κατοχή θυμάται: «Κάθε πρωί μάς έβγαζαν έξω και μάς έξυναν τα πρόσωπα. Οι Γερμανοί Ες Ες μας έτριβαν τα πρόσωπα με τούβλα για να μας ασπρίσουν. Είχαν κλομπ και χτυπούσαν όποιον δεν καθόταν. Αυτή η αθλιότητα κράτησε δέκα μέρες [...] Οι Γερμανοί ήθελαν να μας αφήσουν, αλλά παρενέβη ένας γερμανοτσολιάς.
“Αυτοί γυρνάνε συνεχώς, είναι κατάσκοποι” είπε στους Γερμανούς και μας κράτησαν». «Οι Γερμανοί» λέει ο Βρυσάκης «θα μας μετέφεραν σε στρατόπεδα. Αλλά παρενέβη ο αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός και μας άφησαν» (Ιωάννης Βρυσάκης, Προσωπική μαρτυρία στον Ian Hancock, μετάφραση Β. Μαρσέλος).
Αλλοι Ρομά κάλυπταν σιωπηλά ή υποστήριζαν ενεργητικά τους αντάρτες.

 

Οι Ελληνες Τσιγγάνοι δεν κυνηγήθηκαν ξεχωριστά, με την έννοια που αυτό έγινε σε άλλες βαλκανικές χώρες και πολύ περισσότερο στη ναζιστική Γερμανία, όπου εκατοντάδες χιλιάδες Τσιγγάνοι εξοντώθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Η αναστολή οποιοσδήποτε πιθανού στοιχείου εξόντωσης των Ελλήνων Ρομά εκτιμάται ότι σχετίζεται με την έλλειψη απογραφής των Ρομά. Αυτό δυσχέρανε τόσο τον εντοπισμό όσο και την κατασκευή μιας διακριτής διοικητικής κατηγορίας «Ρομά». (Γ. Γεωργίου, Μ. Δημητρίου, Ε. Πολίτου, συνεργάτες εκπαιδευτικού προγράμματος για τη σχολική και κοινωνική ένταξη των τσιγγανόπαιδων, ΥΠΕΠΘ - Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, «Ρομά: Κατοχή και Αντίσταση», «Ε-Ιστορικά» της «Ελευθεροτυπίας», 21 Ιουνίου 2001).

Στη Σίνδο δίπλα στον Γαλλικό ποταμό το 1943-44 υπήρχε στρατόπεδο συγκέντρωσης με μετακινούμενες οικογένειες Τσιγγάνων. Εκεί κοντά χτίστηκε μετά τον πόλεμο οικισμός των Τσιγγάνων ο οποίος στη συνέχεια μεταφέρθηκε στη σημερινή του τοποθεσία και ονομάστηκε Αγία Σοφία.
Τσιγγάνοι καταγράφηκαν ανάμεσα στους άμαχους, θύματα αντιποίνων στον Παρακάλαμο Ιωαννίνων, στη Βοιωτία, τη Σκόδρα Πέλλας και σε χωριά της Θεσσαλονίκης.

 

Αρκετά ονόματα Τσιγγάνων είναι καταγραμμένα στο μνημείο που υπάρχει στο Γ' νεκροταφείο για τους εκτελεσθέντες στα μπλόκα.

 

 

1)  1)  Η Βασιλική Λάζου διδάσκει ιστορία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 

 

Αναθηματική πλάκα για τους 11 εκτελεσμένους στην Χαμοστέρνας

 

 

 

 

 

 

 

Ο Β.Ε.Σ.Μ.Α και οι ( Πραιτοριανοι)

 

Ο Β.Ε.Σ.Μ.Α

Και οι ( πραιτοριανοί )  

Κείμενο :Απόστολος Κ. Αποστολάκης

Ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί συχνά η δεξιά για να χρεώσει την έναρξη των Δεκεμβριανών στο ΕΑΜ, είναι η αρνησή του να διαλύσει τον ΕΛΑΣ χωρίς πρώτα να διαλυθεί η Ορεινή Ταξιαρχία .

Χαρακτηρίζουν παράλογη την απαίτηση του ΕΑΜ να θέλει την διάλυση επίσημης στρατιωτικής μονάδας .

Πολλοί προχωράνε ακόμα παραπέρα λέγοντας μάλιστα χωρίς να το συνειδητοποιούν και μία μεγάλη αλήθεια .

» Μα να θέλουν να διαλυθεί ο Βασιλικός στρατός;

Σωστά ……. Έτσι τον έβλεπαν τον στρατό, σαν Βασιλικό εξάρτημα .

ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ . Πρώτα Βασιλικός και μετά Ελληνικός.

Επίσημος Εθνικός στρατός όμως ήταν και ο ΕΛΑΣ αναγνωρισμένος από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και από το Συμμαχικό στρατηγείο Μέσης Ανατολής.

Πραιτοριανούς ονόμαζαν την Ορεινή Ταξιαρχία το ΕΑΜ και οι Βενιζελικοί και παρότι υπάρχει το στοιχείο της υπερβολής αυτή είναι η αλήθεια.Η Ορεινή ταξιαρχία πολέμησε μεν γενναία στο Ρίμινι της Ιταλίας αφήνοντας πίσω της 119 (άλλοι τους ανεβάζουν στους 147 ) νεκρούς, αλλά αυτό δεν την απαλλάσσει από τον χαρακτηρισμό της επιλεγμένης με πολιτικά κριτήρια στρατιωτικής μονάδας .

Ας πάρουμε όμως το νήμα της ιστορίας του στρατού της Μέσης Ανατολής από την αρχή

Λίγες μέρες πριν πέσει η Κρήτη ,η Κυβέρνηση Τσουδερού δημιούργησε επιτροπή με επικεφαλής τον Αιγυπτιώτη πολιτικό πρώην υπουργό Γεώργιο Ρούσο, η οποία θα έπρεπε να οργανώσει την πολυπληθή παροικία της Αιγύπτου σε ενιαίο μέτωπο, αρωγό της Κυβέρνησης που θα κατέφευγε εκεί .

Όμως πριν φτάσει η κυβέρνηση Τσουδερού με τον βασιλιά Γεώργιο, είχε προηγηθεί ο διαβόητος υπουργός Μανιαδάκης για να οργανώσει δική του επιτροπή η οποία θα ελέγχονταν από τον Μεταξικό μηχανισμό .Στην ίδια γραμμή συνέχισε και ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης ακραιφνής Βασιλικός Αντιναύαρχος Σακελλαρίου, που ζητούσε από Βασιλομεταξικούς κύκλους της υπόδουλης πια Ελλάδας, να διευκολύνονται για φυγή στην Αίγυπτο μόνο τέτοιοι.

Ο Σακελαρίου αρνήθηκε μάλιστα αν και αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, να διαλύσει την ολιγομελή Μεταξική ΕΟΝ Αιγύπτου παρά τις παραινέσεις των Άγγλων .Τελικά την διέσωσε και την μετονόμασε σε ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟΥ . Για την συμπεριφορά του Σακελαρίου αλλά και των Μεταξικών υπουργών Νικολούδη και Μανιαδάκη γράφει πολλά στο βιβλίο του ο Ναύαρχος και υφυπουργός Ναυτικών Καβαδίας αλλά και ο Αιγυπτιώτης δημοσιογράφος Ντ. Κουτσούμης .

Οι Βρετανοί που δεν έβλεπαν πλέον με καλό μάτι την παρουσία φιλογερμανών υπουργών του καθεστώτος Μεταξά εξανάγκασαν τον Πρωθυπουργό Τσουδερό να τους παραιτήσει στέλνοντας τον μεν Νικολούδη στην Νότιο Αφρική τον δε Μανιαδάκη στην Αργεντινή . Αλλά και αυτός ακόμα ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Σακελλαρίου που παρέμεινε στο Κάϊρο ενώ η υπόλοιπη κυβέρνηση και ο Βασιλιάς είχαν μεταφερθεί στο Λονδίνο, παύτηκε μετά από ακραίες συμπεριφορές που εξέθεταν ακόμα και αυτόν τον βασιλιά του οποίου ήταν το κυριότερο στήριγμα .

»» Η Αλεξανδρινή κοινωνία ήτο διηρημένη σε Βασιλικούς και Δημοκρατικούς «« γράφει ο Ναύαρχος Καβαδίας και είχε απόλυτα δίκαιο .

Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα άρχισε να δημιουργείται ο στρατός της Μέσης Ανατολής .

Η μαγιά για την δημιουργία Ελληνικού στρατού Μέσης Ανατολής ήταν η Ταξιαρχία Έβρου που δεν παραδόθηκε μετά την κατάρρευση του Μακεδονικού μετώπου και διέφυγε μέσω Τουρκίας στην Μέση Ανατολή. Ήταν περίπου 1250 άντρες τους οποίους ακολούθησαν και μερικές δεκάδες χωροφύλακες του ακριτικού νομού .Σε αυτή την δύναμη εντάχθηκαν και λίγες εκατοντάδες εθελοντές Αιγυπτιώτες οι οποίοι είχαν ετοιμαστεί να έρθουν στο Αλβανικό μέτωπο αλλά τους πρόλαβε η κατάρρευση .Έτσι δημιουργήθηκε η 1η Ταξιαρχία η οποία αργότερα πήρε μέρος στην μάχη του ΕΛ ΑΛΑΜΕΙΝ χωρίς όμως πρωταγωνιστικό ρόλο. . Οι Βρετανοί μετά το ΕΛ ΑΛΑΜΕΙΝ έκριναν ότι η Ταξιαρχία έπρεπε να εκπαιδευτεί εκ νέου γιατί δεν έδειξε αξιόμαχη συμπεριφορά και πειθαρχία .Την έλλειψη πειθαρχίας παραδέχεται και ο Στρατηγός Παυσανίας Κατσώτας μετά το τραγικό θάνατο 15 στρατιωτών που ήταν αποτέλεσμα χαλαρότητας .(1)

Χρειάστηκε να δημιουργηθεί και 2η ταξιαρχία καθώς χιλιάδες εθελοντές κατέφυγαν αργότερα από την κατεχόμενη Ελλάδα για να καταταγούν στον Στρατό Μέσης Ανατολής μαζί με αυτούς και αρκετοί δημοκρατικοί αξιωματικοί και απότακτοι του 35 οι οποίοι γίνονταν πλέον δεκτοί στο στράτευμα . Οι περισσότεροι ήταν από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τους φαίνονταν παράξενη η ηττοπαθής συμπεριφορά πολλών αξιωματικών .(2)

Αν και ο νέος υπουργός στρατιωτικών Παν. Κανελλόπουλος είχε διορίσει δημοκρατικούς διοικητές ( Κατσώτα –Μπουρδάρα) κάποιοι Μεταξικοί αξιωματικοί υποστήριζαν ανοικτά ότι είναι μάταιος κόπος πλέον ο πόλεμος γιατί οι δυνάμεις του Άξονα θα νικούσαν τελικά . Το κλίμα σύγχυσης και ηττοπάθειας το επέτεινε και η προέλαση των Γερμανικών δυνάμεων του Ρόμελ στην έρημο της Λιβύης .

Δημοκράτες Αιγυπτιώτες μαζί με Ελλαδίτες πήραν την πρωτοβουλία στις 10 Οκτωβρίου του 41 και δημιούργησαν την ΑΣΟ ( Αντιφασιστική Οργάνωση Στρατού), τον Δεκέμβριο την ΑΟΝ ( Αντιφασιστική Οργάνωση Ναυτικού) και την Άνοιξη του 42 την ΑΟΑ ( Αεροπορία)

Στην προσπάθεια εκδημοκρατισμού μπήκε αργότερα και η φιλοεαμική οργάνωση Αιγύπτου με το όνομα ΕΑΣ .(Εθνικός Απελευθερωτικός Σύνδεσμος) Δημιουργήθηκε στις αρχές Ιανουαρίου 1943, έδρα είχε στο Κάιρο και είχε παραρτήματα στην Αλεξάνδρεια και το Πορτ – Σάιντ. Κεντρικός πολιτικός του στόχος ήταν ο εθνικός απελευθερωτικός αγώνας και ταυτόχρονα ο αντιφασιστικός .

Στον ΕΑΣ είχαν προσχωρήσει οι διακεκριμένοι πολιτικοί και δικηγόροι Γεώργιος Ρούσος, Γιάννης Λαχοβάρης, Γεώργιος Βαλεντής, ο βιομήχανος Στρατής Ζερμπίνης, ο ποιητής Θεοδόσης Πιερίδης, ο παιδαγωγός Γιώργης Αθανασιάδης, ο φαρμακοποιός Θέμος Μοτσάκης, ο γιατρός Αυγερινός, ο καθηγητής Π. Ξένος ,οι περισσότεροι οπαδοί των Φιλελευθέρων. Συντονιστής ανέλαβε ο Ικαριώτης Γιάννης Σαλλάς ο οποίος φρόντιζε να μην προβάλει έντονα τις κομματικές του απόψεις.(ΚΚΕ)

Από το φθινόπωρο του 1941 ήδη είχαν σχηματιστεί Βασιλομεταξικές συνωμοτικές ομάδες στον ΒΕΣΜΑ, ο ΕΝΑ (Ένωση Νέων Αξιωματικών και ο ΣΑΝ . ( Σύνδεσμος Αξιωματικών Νέων η Νομιμοφρόνων κατ΄άλλους ), με σκοπό την συνέχιση της Βασιλικής και μεταξικής επιρροής στο στρατό, όπως είχε παγιωθεί από την δικτατορία της 4ης Αυγούστου.

Οι οργανώσεις αυτές από τις οποίες γεννήθηκε αργότερα ο ΙΔΕΑ, είχαν εξακόσια περίπου μέλη στην πλειοψηφία τους μόνιμους αξιωματικούς και απειλούσαν ότι »θα κρεμάσουν τους απότακτους Βενιζελικούς του 35 » και θα ανατρέψουν τον διορισμό αντιμοναρχικών διοικητών στις διοικήσεις των δύο Ταξιαρχιών. Δεν μπορούσαν να αντέξουν στην ιδέα ότι θα συνυπήρχαν με απότακτους του 35.

Η δολοφονία δημοκρατικού στρατιώτη από ξυλοδαρμό Βασιλομεταξικών στρατονόμων ξεχείλισε το ποτήρι της οργής. Δημοκρατικοί Στρατιώτες και αξιωματικοί απαίτησαν με την σειρά τους να τιμωρηθούν οι ένοχοι και πίεζαν τον Κανελλόπουλο να ακυρώσει τον σχεδιασμό δημιουργίας Μεραρχίας με διοικητή τον ακραιφνή Βασιλομεταξικό υποστράτηγο Ζυγούρη ο οποίος ήδη επέλεγε για το επιτελείο του μόνο Μεταξικούς αξιωματικούς.

Ο Κανελλόπουλος δεν μπόρεσε τελικά να ελέγξει την κατάσταση και παραιτήθηκε . Τον διαδέχτηκε στο υπουργείο ο φιλελεύθερος Καραπαναγιώτης .

Ο Κανελλόπουλος στο βιβλίο του αφήνει να εννοηθεί ότι ήταν οι Άγγλοι που μεθόδευσαν και υπέθαλψαν την άσχημη κατάσταση στον στρατό της Μέσης Ανατολής . Πέτυχαν λέει να τον παρουσιάσουν σαν αποτυχημένο για να παραιτηθεί . Πράγματι ο Κανελλόπουλος εκείνη την εποχή δεν ήταν αρεστός στους Άγγλους γιατί είχε ταχθεί ανοιχτά κατά της μοναρχίας .

Η 2η Ταξιαρχία ουσιαστικά διαλύθηκε μετά τα γεγονότα του επόμενου Απριλίου (3)ξεκαθαρίστηκε από δημοκρατικά στοιχεία και η 1η . Πάνω από 10 χιλιάδες στρατιώτες και αξιωματικοί φυλακίστηκαν σε στρατόπεδα στην Ερυθραία, και στη Ράκα του Εφράτη

Οι Άγγλοι , ο Βασιλιάς,ο Τσουδερός και ο Παπανδρέου δημιούργησαν έτσι έναν στρατό για να αντιμετωπίσει οποιονδήποτε αμφισβητούσε την συνέχεια της Βασιλομεταξικής κατάστασης, φτιασιδωμένης έστω με Παπανδρεϊικά περιτυλίγματα .

Ότι απόμεινε από τον "εξαγνισμό κατά τον Τσακαλώτο " δημιούργησε τον Ιερό Λόχο ο οποίος έδωσε μάχες στο Αιγαίο και την 3η ΟΡΕΙΝΉ ΤΑΞΙΑΡΧΊΑ όπως μετονομάστηκε μετά την εκκαθάριση ο ΒΕΣΜΑ Εν τω μεταξύ ενώ ο ΕΛΑΣ μέχρι αρχές Νοεμβρίου του 44 πολεμούσε τους Γερμανούς και τους δοσίλογους στην Μακεδονία , »ο Βασιλικός στρατός » παρέμεινε στην Ιταλία χωρίς να δώσει άλλη μάχη . Αυτός ο στρατός επέστρεψε στις 8 και 9 Νοεμβρίου στην Αθήνα 25 μέρες μετά την απελευθέρωση.

Δεν ήταν βέβαια όλοι οι 3500 αξιωματικοί και στρατιώτες συνειδητά πραιτοριανοί, όμως προετοιμάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως τέτοιοι

Προορίζονταν να επιστρέψουν σαν ο θεματοφύλακες των Αγγλικών και Βασιλικών συμφερόντων . Δεν είχαν κανένα πρόβλημα να πολεμήσουν πλάϊ-πλάϊ με τα δοσιλογικά Τάγματα Ασφαλείας και τους άκαπνους Χίτες στα Δεκεμβριανά που ακολούθησαν.

 Από τους πάνω από είκοσι χιλιάδες που παρουσιάστηκαν στον εθελοντικά στον ΒΕΣΜΑ ,απόμειναν εξαγνισμένοι οι 3387 της Ορεινής Ταξιαρχίας και οι 1200 του Ιερού Λόχου που ουσιαστικά ήταν Τάγμα .

 

 

Σημειώσεις :

1) Ο Στρατηγός Κατσώτας παραδέχεται ότι υπήρξαν άσκοπα θύματα από Γερμανικό αεροπορικό βομβαρδισμό στον καταυλισμού της ταξιαρχίας του, λόγω απροσεξίας δικής του και των αξιωματικών που άφηναν αναμμένες φωτιές έξω από τις σκηνές τους για βράζουν τσάϊ και καφέ.

» Ποιους να τιμωρήσω αφού και εγώ το ίδιο έκανα, γράφει»

2) Νίκος Χριστάκος, Παναγιώτης Μακρής και άλλοι ( αφήγηση στο ντοκιμαντέρ του Λεωνίδα Βαρδαρού .

3) 23 Αξιωματικοί απαίτησαν από τον Τσουδερό στην έδρα του στο Ζάμαλεκ του Καΐρου να σχηματιστεί κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας που να συμπεριλαμβάνει και υπουργούς της ΠΕΕΑ . Τους ακολούθησαν αυθόρμητα χωρίς κανέναν σχεδιασμό στην συντριπτική τους πλειοψηφία τα πληρώματα του στόλου στην Αλεξάνδρεια δίνοντας την ευκαιρία στους Άγγλους και τους Βασιλόφρονες να κάνουν γενικό ξεκαθάρισμα. Ένα μήνα μετά η αντιπροσωπεία της ΠΕΕΑ στον Λίβανο πέτυχε την συμμετοχή της στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας αλλά αναγκάστηκε να αποδοκιμάσει το κίνημα των δημοκρατικών της Μέσης Ανατολής.

4) Παρακρατικοί αξιωματικοί του ΙΔΕΑ ήταν οι χουντικοί αξιωματικοί που φίμωσαν την Ελλάδα το 67 για επτά χρόνια και οδήγησαν στην τραγωδία της Κύπρου το 74

5) Ο ΒΕΣΜΑ στρατοπέδεψε το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στην Παλαιστίνη και Λίβανο

6) Στην Ελληνική παροικία της Αιγύπτου συμμετείχαν και αρκετοί με καταγωγή από το Πήλιο . Ανάλογα την ταξική τους θέση είχαν επιλέξει και πολιτικό στρατόπεδο .

Πηγές: Χάγκεν Φλάϊσερ, Γιώργος Μαργαρίτης ,Προκόπης Παπαστράτης, Βασιλική Λάζου ,Τάσος Σακελαρόπουλος,Χάϊνς Ρίχτερ, Παν Κανελλόπουλος, Κομνηνός Πυρομάγλου , Φ.Γρηγοριάδης, Γιώργος Αθανασιάδης ,Νίκος Χριστάκος,Γιώργος Ταμβάκης( ημερολόγιο)

ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ,Ντοκιμαντέρ Λεωνίδα Βαρδαρού το οποίο προβάλαμε τον Φεβρουάριο του 20 στον Βόλο παρουσία του σκηνοθέτη (α)> https://youtu.be/mC4wEQAVCeY,

Αν σας άρεσε το αφιέρωμα ,δηλώστε ακόλουθοι της σελίδας προκειμένου να ενημερώνεστε για κάθε νέα ανάρτηση καθώς και για την δραστηριότητα του συλλόγου.

 

Στιγμές ψυχαγωγίας στις πυραμίδες 

Η Αεροπορία στην Μέση Ανατολή

Κατάληψη πλοίου στην Αλεξάνδρεια

 Ελ Αλαμέιν

 

Πέταξαν το στέμμα από τους μπερέδες και έβαλαν το σήμα του ΕΛΑΣ

Ο Αντιπρόεδρος και Υπουργός Παν. Κανελλόπουλος

Οδηγίες και εκπαίδευση σύμφωνα με τα Αγγλικά πρότυπα

 

Ο Γιάννης Σαλλάς

Το Κομουνιστικό κόμμα Παλαιστίνης (σήμερα ΙΣΡΑΗΛ) είχε στις γραμμές του Άραβες και Εβραίους και συνεργάστηκε άψογα με τους Έλληνες Αντιφασίστες

Ο Υπουργός Βύρων Καραπαναγιώτης

Τμήμα της Ορεινής Ταξιαρχίας

Το Ελληνικό νεκροταφείο στο ΡΙΜΙΝΙ

Ο Διοικητής του Ιερού Λόχου Συνταγματάρχης Χριστόδουλος Τσιγάντες, απότακτος του 35

Αποχαιρετιστήριος διαταγή του ΝεοΖηλανδού στρατηγού ΒERNARD FREYBERG