Ο Β.Ε.Σ.Μ.Α
Και οι ( πραιτοριανοί )
Κείμενο :Απόστολος Κ. Αποστολάκης
Ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί συχνά η δεξιά για να χρεώσει την έναρξη των Δεκεμβριανών στο ΕΑΜ, είναι η αρνησή του να διαλύσει τον ΕΛΑΣ χωρίς πρώτα να διαλυθεί η Ορεινή Ταξιαρχία .
Χαρακτηρίζουν παράλογη την απαίτηση του ΕΑΜ να θέλει την διάλυση επίσημης στρατιωτικής μονάδας .
Πολλοί προχωράνε ακόμα παραπέρα λέγοντας μάλιστα χωρίς να το συνειδητοποιούν και μία μεγάλη αλήθεια .
» Μα να θέλουν να διαλυθεί ο Βασιλικός στρατός;
Σωστά ……. Έτσι τον έβλεπαν τον στρατό, σαν Βασιλικό εξάρτημα .
ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ . Πρώτα Βασιλικός και μετά Ελληνικός.
Επίσημος Εθνικός στρατός όμως ήταν και ο ΕΛΑΣ αναγνωρισμένος από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και από το Συμμαχικό στρατηγείο Μέσης Ανατολής.
Πραιτοριανούς ονόμαζαν την Ορεινή Ταξιαρχία το ΕΑΜ και οι Βενιζελικοί και παρότι υπάρχει το στοιχείο της υπερβολής αυτή είναι η αλήθεια.Η Ορεινή ταξιαρχία πολέμησε μεν γενναία στο Ρίμινι της Ιταλίας αφήνοντας πίσω της 119 (άλλοι τους ανεβάζουν στους 147 ) νεκρούς, αλλά αυτό δεν την απαλλάσσει από τον χαρακτηρισμό της επιλεγμένης με πολιτικά κριτήρια στρατιωτικής μονάδας .
Ας πάρουμε όμως το νήμα της ιστορίας του στρατού της Μέσης Ανατολής από την αρχή
Λίγες μέρες πριν πέσει η Κρήτη ,η Κυβέρνηση Τσουδερού δημιούργησε επιτροπή με επικεφαλής τον Αιγυπτιώτη πολιτικό πρώην υπουργό Γεώργιο Ρούσο, η οποία θα έπρεπε να οργανώσει την πολυπληθή παροικία της Αιγύπτου σε ενιαίο μέτωπο, αρωγό της Κυβέρνησης που θα κατέφευγε εκεί .
Όμως πριν φτάσει η κυβέρνηση Τσουδερού με τον βασιλιά Γεώργιο, είχε προηγηθεί ο διαβόητος υπουργός Μανιαδάκης για να οργανώσει δική του επιτροπή η οποία θα ελέγχονταν από τον Μεταξικό μηχανισμό .Στην ίδια γραμμή συνέχισε και ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης ακραιφνής Βασιλικός Αντιναύαρχος Σακελλαρίου, που ζητούσε από Βασιλομεταξικούς κύκλους της υπόδουλης πια Ελλάδας, να διευκολύνονται για φυγή στην Αίγυπτο μόνο τέτοιοι.
Ο Σακελαρίου αρνήθηκε μάλιστα αν και αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, να διαλύσει την ολιγομελή Μεταξική ΕΟΝ Αιγύπτου παρά τις παραινέσεις των Άγγλων .Τελικά την διέσωσε και την μετονόμασε σε ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟΥ . Για την συμπεριφορά του Σακελαρίου αλλά και των Μεταξικών υπουργών Νικολούδη και Μανιαδάκη γράφει πολλά στο βιβλίο του ο Ναύαρχος και υφυπουργός Ναυτικών Καβαδίας αλλά και ο Αιγυπτιώτης δημοσιογράφος Ντ. Κουτσούμης .
Οι Βρετανοί που δεν έβλεπαν πλέον με καλό μάτι την παρουσία φιλογερμανών υπουργών του καθεστώτος Μεταξά εξανάγκασαν τον Πρωθυπουργό Τσουδερό να τους παραιτήσει στέλνοντας τον μεν Νικολούδη στην Νότιο Αφρική τον δε Μανιαδάκη στην Αργεντινή . Αλλά και αυτός ακόμα ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Σακελλαρίου που παρέμεινε στο Κάϊρο ενώ η υπόλοιπη κυβέρνηση και ο Βασιλιάς είχαν μεταφερθεί στο Λονδίνο, παύτηκε μετά από ακραίες συμπεριφορές που εξέθεταν ακόμα και αυτόν τον βασιλιά του οποίου ήταν το κυριότερο στήριγμα .
»» Η Αλεξανδρινή κοινωνία ήτο διηρημένη σε Βασιλικούς και Δημοκρατικούς «« γράφει ο Ναύαρχος Καβαδίας και είχε απόλυτα δίκαιο .
Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα άρχισε να δημιουργείται ο στρατός της Μέσης Ανατολής .
Η μαγιά για την δημιουργία Ελληνικού στρατού Μέσης Ανατολής ήταν η Ταξιαρχία Έβρου που δεν παραδόθηκε μετά την κατάρρευση του Μακεδονικού μετώπου και διέφυγε μέσω Τουρκίας στην Μέση Ανατολή. Ήταν περίπου 1250 άντρες τους οποίους ακολούθησαν και μερικές δεκάδες χωροφύλακες του ακριτικού νομού .Σε αυτή την δύναμη εντάχθηκαν και λίγες εκατοντάδες εθελοντές Αιγυπτιώτες οι οποίοι είχαν ετοιμαστεί να έρθουν στο Αλβανικό μέτωπο αλλά τους πρόλαβε η κατάρρευση .Έτσι δημιουργήθηκε η 1η Ταξιαρχία η οποία αργότερα πήρε μέρος στην μάχη του ΕΛ ΑΛΑΜΕΙΝ χωρίς όμως πρωταγωνιστικό ρόλο. . Οι Βρετανοί μετά το ΕΛ ΑΛΑΜΕΙΝ έκριναν ότι η Ταξιαρχία έπρεπε να εκπαιδευτεί εκ νέου γιατί δεν έδειξε αξιόμαχη συμπεριφορά και πειθαρχία .Την έλλειψη πειθαρχίας παραδέχεται και ο Στρατηγός Παυσανίας Κατσώτας μετά το τραγικό θάνατο 15 στρατιωτών που ήταν αποτέλεσμα χαλαρότητας .(1)
Χρειάστηκε να δημιουργηθεί και 2η ταξιαρχία καθώς χιλιάδες εθελοντές κατέφυγαν αργότερα από την κατεχόμενη Ελλάδα για να καταταγούν στον Στρατό Μέσης Ανατολής μαζί με αυτούς και αρκετοί δημοκρατικοί αξιωματικοί και απότακτοι του 35 οι οποίοι γίνονταν πλέον δεκτοί στο στράτευμα . Οι περισσότεροι ήταν από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τους φαίνονταν παράξενη η ηττοπαθής συμπεριφορά πολλών αξιωματικών .(2)
Αν και ο νέος υπουργός στρατιωτικών Παν. Κανελλόπουλος είχε διορίσει δημοκρατικούς διοικητές ( Κατσώτα –Μπουρδάρα) κάποιοι Μεταξικοί αξιωματικοί υποστήριζαν ανοικτά ότι είναι μάταιος κόπος πλέον ο πόλεμος γιατί οι δυνάμεις του Άξονα θα νικούσαν τελικά . Το κλίμα σύγχυσης και ηττοπάθειας το επέτεινε και η προέλαση των Γερμανικών δυνάμεων του Ρόμελ στην έρημο της Λιβύης .
Δημοκράτες Αιγυπτιώτες μαζί με Ελλαδίτες πήραν την πρωτοβουλία στις 10 Οκτωβρίου του 41 και δημιούργησαν την ΑΣΟ ( Αντιφασιστική Οργάνωση Στρατού), τον Δεκέμβριο την ΑΟΝ ( Αντιφασιστική Οργάνωση Ναυτικού) και την Άνοιξη του 42 την ΑΟΑ ( Αεροπορία)
Στην προσπάθεια εκδημοκρατισμού μπήκε αργότερα και η φιλοεαμική οργάνωση Αιγύπτου με το όνομα ΕΑΣ .(Εθνικός Απελευθερωτικός Σύνδεσμος) Δημιουργήθηκε στις αρχές Ιανουαρίου 1943, έδρα είχε στο Κάιρο και είχε παραρτήματα στην Αλεξάνδρεια και το Πορτ – Σάιντ. Κεντρικός πολιτικός του στόχος ήταν ο εθνικός απελευθερωτικός αγώνας και ταυτόχρονα ο αντιφασιστικός .
Στον ΕΑΣ είχαν προσχωρήσει οι διακεκριμένοι πολιτικοί και δικηγόροι Γεώργιος Ρούσος, Γιάννης Λαχοβάρης, Γεώργιος Βαλεντής, ο βιομήχανος Στρατής Ζερμπίνης, ο ποιητής Θεοδόσης Πιερίδης, ο παιδαγωγός Γιώργης Αθανασιάδης, ο φαρμακοποιός Θέμος Μοτσάκης, ο γιατρός Αυγερινός, ο καθηγητής Π. Ξένος ,οι περισσότεροι οπαδοί των Φιλελευθέρων. Συντονιστής ανέλαβε ο Ικαριώτης Γιάννης Σαλλάς ο οποίος φρόντιζε να μην προβάλει έντονα τις κομματικές του απόψεις.(ΚΚΕ)
Από το φθινόπωρο του 1941 ήδη είχαν σχηματιστεί Βασιλομεταξικές συνωμοτικές ομάδες στον ΒΕΣΜΑ, ο ΕΝΑ (Ένωση Νέων Αξιωματικών και ο ΣΑΝ . ( Σύνδεσμος Αξιωματικών Νέων η Νομιμοφρόνων κατ΄άλλους ), με σκοπό την συνέχιση της Βασιλικής και μεταξικής επιρροής στο στρατό, όπως είχε παγιωθεί από την δικτατορία της 4ης Αυγούστου.
Οι οργανώσεις αυτές από τις οποίες γεννήθηκε αργότερα ο ΙΔΕΑ, είχαν εξακόσια περίπου μέλη στην πλειοψηφία τους μόνιμους αξιωματικούς και απειλούσαν ότι »θα κρεμάσουν τους απότακτους Βενιζελικούς του 35 » και θα ανατρέψουν τον διορισμό αντιμοναρχικών διοικητών στις διοικήσεις των δύο Ταξιαρχιών. Δεν μπορούσαν να αντέξουν στην ιδέα ότι θα συνυπήρχαν με απότακτους του 35.
Η δολοφονία δημοκρατικού στρατιώτη από ξυλοδαρμό Βασιλομεταξικών στρατονόμων ξεχείλισε το ποτήρι της οργής. Δημοκρατικοί Στρατιώτες και αξιωματικοί απαίτησαν με την σειρά τους να τιμωρηθούν οι ένοχοι και πίεζαν τον Κανελλόπουλο να ακυρώσει τον σχεδιασμό δημιουργίας Μεραρχίας με διοικητή τον ακραιφνή Βασιλομεταξικό υποστράτηγο Ζυγούρη ο οποίος ήδη επέλεγε για το επιτελείο του μόνο Μεταξικούς αξιωματικούς.
Ο Κανελλόπουλος δεν μπόρεσε τελικά να ελέγξει την κατάσταση και παραιτήθηκε . Τον διαδέχτηκε στο υπουργείο ο φιλελεύθερος Καραπαναγιώτης .
Ο Κανελλόπουλος στο βιβλίο του αφήνει να εννοηθεί ότι ήταν οι Άγγλοι που μεθόδευσαν και υπέθαλψαν την άσχημη κατάσταση στον στρατό της Μέσης Ανατολής . Πέτυχαν λέει να τον παρουσιάσουν σαν αποτυχημένο για να παραιτηθεί . Πράγματι ο Κανελλόπουλος εκείνη την εποχή δεν ήταν αρεστός στους Άγγλους γιατί είχε ταχθεί ανοιχτά κατά της μοναρχίας .
Η 2η Ταξιαρχία ουσιαστικά διαλύθηκε μετά τα γεγονότα του επόμενου Απριλίου (3)ξεκαθαρίστηκε από δημοκρατικά στοιχεία και η 1η . Πάνω από 10 χιλιάδες στρατιώτες και αξιωματικοί φυλακίστηκαν σε στρατόπεδα στην Ερυθραία, και στη Ράκα του Εφράτη
Οι Άγγλοι , ο Βασιλιάς,ο Τσουδερός και ο Παπανδρέου δημιούργησαν έτσι έναν στρατό για να αντιμετωπίσει οποιονδήποτε αμφισβητούσε την συνέχεια της Βασιλομεταξικής κατάστασης, φτιασιδωμένης έστω με Παπανδρεϊικά περιτυλίγματα .
Ότι απόμεινε από τον "εξαγνισμό κατά τον Τσακαλώτο " δημιούργησε τον Ιερό Λόχο ο οποίος έδωσε μάχες στο Αιγαίο και την 3η ΟΡΕΙΝΉ ΤΑΞΙΑΡΧΊΑ όπως μετονομάστηκε μετά την εκκαθάριση ο ΒΕΣΜΑ Εν τω μεταξύ ενώ ο ΕΛΑΣ μέχρι αρχές Νοεμβρίου του 44 πολεμούσε τους Γερμανούς και τους δοσίλογους στην Μακεδονία , »ο Βασιλικός στρατός » παρέμεινε στην Ιταλία χωρίς να δώσει άλλη μάχη . Αυτός ο στρατός επέστρεψε στις 8 και 9 Νοεμβρίου στην Αθήνα 25 μέρες μετά την απελευθέρωση.
Δεν ήταν βέβαια όλοι οι 3500 αξιωματικοί και στρατιώτες συνειδητά πραιτοριανοί, όμως προετοιμάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως τέτοιοι
Προορίζονταν να επιστρέψουν σαν ο θεματοφύλακες των Αγγλικών και Βασιλικών συμφερόντων . Δεν είχαν κανένα πρόβλημα να πολεμήσουν πλάϊ-πλάϊ με τα δοσιλογικά Τάγματα Ασφαλείας και τους άκαπνους Χίτες στα Δεκεμβριανά που ακολούθησαν.
Από τους πάνω από είκοσι χιλιάδες που παρουσιάστηκαν στον εθελοντικά στον ΒΕΣΜΑ ,απόμειναν εξαγνισμένοι οι 3387 της Ορεινής Ταξιαρχίας και οι 1200 του Ιερού Λόχου που ουσιαστικά ήταν Τάγμα .
Σημειώσεις :
1) Ο Στρατηγός Κατσώτας παραδέχεται ότι υπήρξαν άσκοπα θύματα από Γερμανικό αεροπορικό βομβαρδισμό στον καταυλισμού της ταξιαρχίας του, λόγω απροσεξίας δικής του και των αξιωματικών που άφηναν αναμμένες φωτιές έξω από τις σκηνές τους για βράζουν τσάϊ και καφέ.
» Ποιους να τιμωρήσω αφού και εγώ το ίδιο έκανα, γράφει»
2) Νίκος Χριστάκος, Παναγιώτης Μακρής και άλλοι ( αφήγηση στο ντοκιμαντέρ του Λεωνίδα Βαρδαρού .
3) 23 Αξιωματικοί απαίτησαν από τον Τσουδερό στην έδρα του στο Ζάμαλεκ του Καΐρου να σχηματιστεί κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας που να συμπεριλαμβάνει και υπουργούς της ΠΕΕΑ . Τους ακολούθησαν αυθόρμητα χωρίς κανέναν σχεδιασμό στην συντριπτική τους πλειοψηφία τα πληρώματα του στόλου στην Αλεξάνδρεια δίνοντας την ευκαιρία στους Άγγλους και τους Βασιλόφρονες να κάνουν γενικό ξεκαθάρισμα. Ένα μήνα μετά η αντιπροσωπεία της ΠΕΕΑ στον Λίβανο πέτυχε την συμμετοχή της στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας αλλά αναγκάστηκε να αποδοκιμάσει το κίνημα των δημοκρατικών της Μέσης Ανατολής.
4) Παρακρατικοί αξιωματικοί του ΙΔΕΑ ήταν οι χουντικοί αξιωματικοί που φίμωσαν την Ελλάδα το 67 για επτά χρόνια και οδήγησαν στην τραγωδία της Κύπρου το 74
5) Ο ΒΕΣΜΑ στρατοπέδεψε το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στην Παλαιστίνη και Λίβανο
6) Στην Ελληνική παροικία της Αιγύπτου συμμετείχαν και αρκετοί με καταγωγή από το Πήλιο . Ανάλογα την ταξική τους θέση είχαν επιλέξει και πολιτικό στρατόπεδο .
Πηγές: Χάγκεν Φλάϊσερ, Γιώργος Μαργαρίτης ,Προκόπης Παπαστράτης, Βασιλική Λάζου ,Τάσος Σακελαρόπουλος,Χάϊνς Ρίχτερ, Παν Κανελλόπουλος, Κομνηνός Πυρομάγλου , Φ.Γρηγοριάδης, Γιώργος Αθανασιάδης ,Νίκος Χριστάκος,Γιώργος Ταμβάκης( ημερολόγιο)
ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ,Ντοκιμαντέρ Λεωνίδα Βαρδαρού το οποίο προβάλαμε τον Φεβρουάριο του 20 στον Βόλο παρουσία του σκηνοθέτη (α)> https://youtu.be/mC4wEQAVCeY,
Αν σας άρεσε το αφιέρωμα ,δηλώστε ακόλουθοι της σελίδας προκειμένου να ενημερώνεστε για κάθε νέα ανάρτηση καθώς και για την δραστηριότητα του συλλόγου.
Η Αεροπορία στην Μέση Ανατολή
Ελ Αλαμέιν
Πέταξαν το στέμμα από τους μπερέδες και έβαλαν το σήμα του ΕΛΑΣ
Ο Αντιπρόεδρος και Υπουργός Παν. Κανελλόπουλος
Ο Γιάννης Σαλλάς
Το Κομουνιστικό κόμμα Παλαιστίνης (σήμερα ΙΣΡΑΗΛ) είχε στις γραμμές του Άραβες και Εβραίους και συνεργάστηκε άψογα με τους Έλληνες Αντιφασίστες
Ο Διοικητής του Ιερού Λόχου Συνταγματάρχης Χριστόδουλος Τσιγάντες, απότακτος του 35
