Εβδομήντα έξι χρόνια ιστορικής μνήμης για τα Κανάλια
Της Αγγελικής Θάνου
Στις 16
Νοεμβρίου του 1943 στις 7 η ώρα το πρωί οι Γερμανικές κατοχικές δυνάμεις
εισέβαλαν στα Κανάλια της Μαγνησίας και έκαψαν γύρω στα 300 πέτρινα δίπατα
σπίτια, το σχολείο, το κεντρικό καφενείο και ανατίναξαν την εκκλησία της
Παναγιάς μαζί και το εξάγωνο καμπαναριό της.
Πυροβόλησαν ή σκότωσαν εν ψυχρώ
επτά κατοίκους για εκφοβισμό μεταξύ αυτών μια γυναίκα που προσπάθησε να σβήσει
το σπίτι της με ένα κουβά νερό κι ένα νεαρό κορίτσι που έτρεχε να σωθεί με ένα
καρβέλι ψωμί στα χέρια της. Πήραν μαζί τους 52 όμηρους οι οποίοι μεταφέρθηκαν
στη Λάρισα κι από κει στη Θεσσαλονίκη. Κι όλα αυτά συνέβησαν ως αντίποινα για
την αντιστασιακή δράση που προσέφερε η περιοχή στον αγώνα κατά του Ναζισμού και
στην απελευθέρωση της πατρίδας.
Το ιστορικά
αρχεία μας πληροφορούν ότι τον Οκτώβρη του 1943 σχηματίστηκε το 54ο
Σύνταγμα του Ε.Λ.Α.Σ. με έδρα την Άνω Κερασιά και τομέα ευθύνης το Πήλιο, το
Μαυροβούνι και τον Κίσσαβο. Το αντάρτικο φούντωσε στα χωριά του Πηλίου.
Δίνονταν νικηφόρες μάχες στην Τσαγκαράδα, στην Πορταριά, στη Ζαγορά. Οι
Γερμανοί αποφάσισαν θηριώδη αντίποινα σε βάρος του άμαχου πληθυσμού. Σχεδίασαν
να πυρπολήσουν τη Δράκεια, τα Κανάλια και τις Μηλιές και όπως τεκμηριώνεται το
πραγματοποίησαν, (Κολιού, 1985).
Κι όλα αυτά
πρώτον γιατί η τρέλα του πολέμου τα επιτρέπει και δεύτερον επειδή καλοθελητές
ντόπιοι συνεργάτες ενημέρωσαν τους κατακτητές ότι στην εκκλησιά της Παναγιάς
στα Κανάλια οι ομάδες της Εθνικής Αντίστασης είχαν κρύψει τα πυρομαχικά τους.
Ιερωμένος του χωριού των Καναλίων εκείνη την εποχή ήταν ο πατέρας Δημήτριος
Αγγελούσης. Σε συνέντευξη που έδωσε στο περιοδικό Leader Magazine αναφέρει: Oι
Γερμανοί όταν ήρθαν για πρώτη φορά στο χωριό ήταν φιλικοί και ιδιαίτερα
ευγενικοί. Έπιναν και θαύμαζαν το χωριό μας και μας έλεγαν πόσο πολύ τους άρεσε
ο ελληνικός λαός. Όταν όμως ξανάρθαν για δεύτερη φορά μας είπαν ότι είμαστε
"σκληροί στρατιώτες" και "άτακτοι" και ότι τους κάναμε
κλεφτοπόλεμο. Έτσι, ανατίναξαν με δυναμίτες την εκκλησία, το σχολείο και έκαψαν
250 σπίτια. Σκότωσαν 5 άνδρες προς παραδειγματισμό απειλής για τους υπολοίπους
και σκότωσαν επίσης μία γυναίκα που προσπαθούσε να σβήσει τη φωτιά απ το
σπίτι της. Κατόπιν έφυγαν με την απειλή ότι θα ξαναρχόντουσαν την άλλη μέρα. Οι
χωρικοί έφυγαν στα βουνά. Ζούσαν μέσα στα χιόνια χωρίς κανένα καταφύγιο.
Έτρωγαν και επιβίωσαν με ό,τι μπορούσαν να βρούν. Με την ανατολή της άλλης
μέρας, το ξημέρωμα, το χωριό ήταν νεκρό χωρίς καμία ανθρώπινη ύπαρξη, μέσα σ΄
αυτό. Ήμουν ο τελευταίος , που έφυγε μέσα στη νύχτα μαζί με ένα πλήθος
από πεινασμένες γάτες που μ΄ ακολουθούσαν, (Hood,1946) .
Ο ιερός ναός
της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που ανατινάχτηκε από τους Γερμανούς εγκαινιάστηκε
στις 16 Μαρτίου του 1804. Ήταν ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής με δυο παρεκκλήσια
αφιερωμένα το ένα στη δεξιά πλευρά στα εισόδια της Θεοτόκου και το άλλο προς
την αριστερή πλευρά στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη. Το καμπαναριό ήταν
εξάγωνο σε αυτόνομο κτήριο. Ο Φιλιπίδης τη χαρακτηρίζει "εύμορφη και
μεγάλη όπου δεν είναι τοιαύτη εις μέγεθος εις όλα τα χωριά της
Δημητριάδος", (Λεφούσης, 1997).
Η Αγγελική
Θάνου κατάγεται από τα Κανάλια της Μαγνησίας. Είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός,
συγγραφέας και Δρ. του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
