ΤΟ ΣΑΜΠΟΤΑΖ ΤΗΣ ΕΣΠΟ
Στις 20 Σεπτεμβρίου 1942 έγινε στην Ελλάδα το πρώτο μεγάλο σαμποτάζ ενάντια στους κατακτητές . Σε ένα κτίριο που συστεγάζονταν η φιλοναζιστική (ελληνική) οργάνωση του γιατρού Σπύρου Στεροδήμου και Γερμανικές αρχές, αγωνιστές της οργάνωσης ΠΕΑΝ έβαλαν βόμβα και το ανατίναξαν .
Απολογισμός 39 δωσίλογοι και 43 Γερμανοί .Η Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση, ΕΣΠΟ δημιουργήθηκε στα πρότυπα του Γερμανικού Ναζιστικού κόμματος αμέσως μόλις μπήκαν οι Γερμανοί στην Ελλάδα.
Αρχηγός της ΠΕΑΝ ήταν ο Κώστας Περίκος απότακτος αξιωματικός της Αεροπορίας . Η δεξιά κυβέρνηση του 1935 τον απόταξε από το σώμα μαζί με εκατοντάδες Βενιζελικούς αξιωματικούς αν και ο ίδιος δήλωνε φίλος και συνεργάτης του νέου τότε πολιτικού Παναγιώτη Κανελλόπουλου.
Ο Στάθη Τουρνάκης, νεαρό τότε μέλος της ΠΕΑΝ, αφηγείται με το γλαφυρό και σχεδόν κινηματογραφικό τρόπο το χρονικό του σαμποτάζ:
«...Το κτύπημα θα λάμβανε χώρα το πρωί της 20ής Σεπτεμβρίου 1942 ημέρα Κυριακή, για τους παρακάτω λόγους: Την Κυριακή λόγω αργίας θα ήταν κλειστά τα καταστήματα του ισογείου και τα γραφεία του ημιώροφου, άρα δεν θα υπήρχαν αθώα θύματα. Επίσης, την Κυριακή το πρωί θα λάμβανε χώρα η εβδομαδιαία συγκέντρωση στελεχών και μελών. Τέλος, πολύ σημαντικό ήταν το χτύπημα να γίνει μέρα, ώστε να διαπιστώσει ο λαός πως οι πατριώτες είναι ατρόμητοι.
Το απόγευμα της παραμονής του χτυπήματος, στις 19 Σεπτεμβρίου, ο Αντώνης Μυτιληναίος και ο Σπύρος Γαλάτης μετέβησαν στο σπίτι της Ιουλίας Μπίμπα στο Κουκάκι. Ετοίμασαν τη βόμβα με μεγάλη προσοχή. Επρόκειτο για ένα δέμα αποτελούμενο από φυσίγγια δυναμίτιδας (βάρους 10 οκάδων), τυλιγμένο με πισσόχαρτο. Έξω από το πισσόχαρτο ήταν τυλιγμένα έξι μέτρα βραδύκαυστο φιτίλι και στην άκρη δύο καψούλια, τοποθετημένα στο κέντρο του δυναμίτη. Η άλλη άκρη του φιτιλιού ήταν ελεύθερη απ’ έξω για να πυροδοτηθεί. Όλα αυτά τυλίχτηκαν πάλι με χοντρό χαρτί και δέθηκαν με σχοινί. Το δέμα τοποθετήθηκε σε μία πάνινη σακούλα, που χρησιμοποιούσε η Μπίμπα για τα ψώνια της, και σκεπάστηκε με χόρτα.
Στις 08.00 της Κυριακής, ο Μυτιληναίος και η Μπίμπα επιβιβάστηκαν στο τραμ από το Κουκάκι και σταμάτησαν στην Ομόνοια. Μετέβησαν στην πλατεία Κάνιγγος, που είχε οριστεί ως τόπος συνάντησης με τους υπόλοιπους. Η Μπίμπα κάθισε σε ένα παγκάκι της αφετηρίας του λεωφορείου για την Κηφισιά με την τσάντα. Έμοιαζε σαν να περίμενε το λεωφορείο. Σε λίγο έφθασαν ο Γαλάτης, ο Μούρτος και ο Μιχαηλίδης. Ο Μιχαηλίδης συνοδευόταν από δύο ακόμα ΠΕΑΝίτες νέους, στον Ουλαμό Καταστροφών, τον Νίκο Λάζαρη και τον Σπύρο Στανωτά.
Στις 09.30 ο Μυτιληναίος και ο Γαλάτης προέβησαν σε μία πρώτη επιθεώρηση. Στην είσοδο του ημιώροφου ένας ψαράς πουλούσε την πραμάτειά του στη μαύρη αγορά. Όλα τα γραφεία ήταν κλειστά εκτός από ένα. Ένας δικηγόρος συζητούσε με άλλους τρεις. Βγήκαν έξω και ο Γαλάτης συνάντησε τον Περρίκο σε απόσταση 100 μέτρων από το κτίριο. Τους είπε να περιμένουν. Εν τω μεταξύ, στα γραφεία της ΕΣΠΟ παρατηρείτο αθρόα προσέλευση ατόμων. Ως και τα μπαλκόνια της ήταν γεμάτα. Στις 10.30 οι σαμποτέρ προχώρησαν σε δεύτερη κατόπτευση. Ο ψαράς είχε φύγει. Οι θαμώνες στο δικηγορικό γραφείο ήταν ακόμη εκεί και συζητούσαν.
Η ώρα περνούσε. Με μια βόμβα 10 οκάδων και όπλα κρυμμένα κάτω από τα ενδύματά τους τα μέλη της ΠΕΑΝ έπαιζαν τη ζωή τους, για να σωθούν τέσσερις αθώοι. Λίγο μετά τις 11.30 συγκέντρωση στην ΕΣΠΟ ολοκληρώθηκε. Τα μέλη της σταδιακά αποχωρούσαν. Ο Περρίκος έδωσε εντολή να προχωρήσει η εκτέλεση της ανατίναξης. Η ομάδα στήριξης έλαβε θέση γύρω από την είσοδο της οδού Γλάδστωνος, ώστε να καλύψει, εν ανάγκη με τα όπλα, την αποχώρηση. Απαρτιζόταν από τον Μιχαηλίδη, τον Λάζαρη, τον Μούρτο, τον Στανωτά. Το όπλο του Μιχαηλίδη είχε μόνο ένα φυσίγγιο!!!
Ο Περρίκος κάθισε στο ζαχαροπλαστείο «Αστόρια» στα Χαυτεία. Η Ιουλία Μπίμπα ειδοποιήθηκε και μετέφερε τη βόμβα μόνη της στην οδό Γλάδστωνος. Την παρέδωσε στον Μυτιληναίο και στον Γαλάτη και έφυγε. Την ώρα που αυτοί ανέβαιναν τα σκαλιά του ημιώροφου, είδαν με μεγάλη ανακούφιση τους τέσσερις πολίτες να κατεβαίνουν. Ο Μυτιληναίος αφηγείται: «Προχωράμε και φτάνουμε έξω από το οδοντιατρείο. Αφήνουμε στο πάτωμα τη σακούλα, πετάμε τα χόρτα και βγάζουμε τη βόμβα από τη σακούλα. Ο Γαλάτης βάζει έναν ξύλινο πήχη εξήντα εκατοστών διαγωνίως στη γύψινη κορνίζα και εγώ ανάβω το φιτίλι της βόμβας με ένα σπίρτο, τη σηκώνω και τη βάζω ψηλά στη γωνία κάτω από το πάτωμα της ΕΣΠΟ». Στη συνέχεια έφυγαν. Πίσω από την πόρτα περίμενε ο Μούρτος. Άναψε ένα τσιγάρο, που ήταν το σύνθημα για τους υπόλοιπους να αποχωρήσουν. Ακολούθως έφυγε κι αυτός, κλείνοντας πίσω του την πόρτα.
Στις 11Νοεμβρίου μετά από προδοσία ενός αστυνομικού μέλους της ΠΕΑΝ ,οι πρωταγωνιστές του σαμποτάζ συνελήφθησαν .Μαζί με τον Περρίκο πιάστηκαν οι τρείς που έβαλαν την βόμβα, Ιουλία Μπίμπα, Αντώνης Μυτιληναίος και Γαλάτης, . Επίσης οι Γιαννάτος , Αικ. Μπέση και Γιώργος Κουσουράκης .(1) Η ηρωική νεαρή δασκάλα Ιουλία Μπίμπα, μετά από πολλά βασανιστήρια στα οποία δεν υπέκυψε , μεταφέρθηκε στην Γερμανία όπου εκτελέστηκε διά αποκεφαλισμού . Ο Περρίκος εκτελέστηκε στις 4 Φεβρουαρίου 1943.Για τους υπόλοιπους οι πληροφορίες είναι θολές. Ο προδότης αστυνομικός Νταλιάνης εντοπίστηκε και εκτελέστηκε από μέλη της ΠΕΑΝ
Η ολιγομελής Αντιστασιακή οργάνωση ΠΕΑΝ ουσιαστικά διαλύθηκε μετά τον θάνατο του Περρίκου.
Τιμή και δόξα . Τους θυμόμαστε .
(1) Υπάρχουν πηγές που δίνουν και άλλα ονόματα συλληφθέντων , δεν ταιριάζουν όμως μεταξύ τους .Για παράδειγμα ο Τάκης Μιχαηλίδης σε συνέντευξη αργότερα στον Φρέντυ Γερμανό παρουσιάζει τον εαυτό του αρχηγό της ΠΕΑΝ
