Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΓΑΝΤΕΣ
«και η Παγώνα « Σαν σήμερα. 14-1-20 > Αναδημοσίευση
Κείμενο : Απόστολος Κ. Αποστολάκης
Ανεξάρτητα από την όποια γνώμη έχει ο καθένας για τον ρόλο των Άγγλων στην διάρκεια της Κατοχής , είναι γεγονός ότι αυτοί προσπάθησαν να οργανώσουν αντίσταση στην Ελλάδα με τους δικούς φυσικά τρόπους και για τις δικές τους απώτερες επιδιώξεις .
Ο στόχος των Άγγλων όπως αποδείχτηκε και στην πορεία αλλά κυρίως στην διάρκεια των Δεκεμβριανών δεν ήταν άλλος από το να επαναφέρουν μετά το τέλος του πολέμου τον Βασιλιά Γεώργιο τον οποίο θεωρούσαν τοποτηρητή των συμφερόντων τους .
Η προσπάθεια των Άγγλων στον αρχικό τους σχεδιασμό και πριν μάλιστα προλάβει να φουντώσει για τα καλά το ένοπλο ΕΑΜΙΚΟ αντάρτικο , στηρίχτηκε κυρίως σε αξιωματικούς που είτε είχαν καταφύγει στην Μέση Ανατολή , είτε είχαν δηλώσει ότι ήταν πρόθυμοι να οργανώσουν αντίσταση και παρέμειναν στην Αθήνα περιμένοντας ευνοϊκές εξελίξεις .
Οι Βρετανοί προκειμένου να πετύχουν τον σκοπό τους δεν δίστασαν να συνεργαστούν και με γνωστούς αντιβασιλικούς αξιωματικούς οι οποίοι είχαν εκδιωχθεί από το στράτευμα μετά το Βενιζελικό κίνημα του 35.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι πιο γνωστοί από τους απότακτους ήταν οι Σαράφης , Ζέρβας, Μπακιρτζής, αδελφοί Τσιγάντε ( Γιάννης και Χριστόδουλος) Περίκος , Κωστόπουλος και άλλοι .(1) Παράλληλα ήλπιζαν και στα πατριωτικά αισθήματα μόνιμων αξιωματικών που δήλωσαν υποταγή στην δικτατορία του Μεταξά αλλά δεν δέχτηκαν θέσεις και προνόμια από τον Γερμανόδουλο στρατηγό και πρώτο κατοχικό Πρωθυπουργό Τσολάκογλου.
Τα γεγονότα όμως απέδειξαν ότι λίγοι ήταν αυτοί οι αξιωματικοί που είχαν την ικανότητα να οργανώσουν αντίσταση κατά των κατακτητών. Άλλο πράγμα ο τακτικός πόλεμος και άλλο το αντάρτικο των πόλεων και του βουνού. Όταν υπαρχηγός της Αγγλικής αποστολής Κρις Γκουτχάουζ συναντήθηκε με ομάδα αξιωματικών στην Αθήνα οι οποίοι είχαν οργανώσει την λεγόμενη ¨επιτροπή των έξι Συνταγματαρχών¨ ,απογοητεύτηκε γρήγορα γιατί κατάλαβε ότι κανένας από τους κατά δηλωσή τους αντιστασιακούς δεν ήταν διαθέσιμος να οργανώσει αντάρτικο στα βουνά . Και ας είχε προηγηθεί η μεγάλη επιτυχία του Γοργοποτάμου . Μάλιστα κάποιοι από αυτούς δεν πίστευαν ( Σπηλιωτόπουλος )ότι ήδη είχε οργανωθεί αντάρτικο .Πίστευαν ότι είναι διαδόσεις των Άγγλων προκειμένου να παρασύρουν και αυτούς. Τόσο ξεκομμένοι από την κοινωνία και την πραγματικότητα.
Οι Άγγλοι όμως είχαν δει με τα ίδια τους τα μάτια στον Γοργοπόταμο την αποτελεσματικότητα των ανταρτών και την ικανότητα του Άρη και γι’αυτό επέμεναν ότι το αντάρτικο έπρεπε να μαζικοποιηθεί με την δική τους όμως καθοδήγηση.
Ο αρχηγός της Αγγλικής αποστολής Έντυ Μάγιερς στο βιβλίο του (Ελληνική Περιπλοκή) περιγράφει απογοητευμένος την προχειρότητα και ανευθυνότητα των Βασιλικών αξιωματικών . Όταν μάλιστα έμαθε ότι παρά τρίχα γλύτωσε την σύλληψη ο Κρις Γκουτχάουζ που κυκλοφορούσε παράνομα στην Αθήνα, πείστηκε ότι μόνο στο ΕΑΜ και στον ΕΔΕΣ μπορούσε να στηριχτεί η Αγγλική προσπάθεια . Στις επαφές του με ανώτερα κλιμάκια του ΕΑΜ φιλοξενήθηκε από το ανώτερο στέλεχος Αντρέα Τζήμα και είδε με τα ίδια του τα μάτια τους άψογους συνωμοτικούς κανόνες που τηρούσε η Αριστερά σε αντίθεση με την επιπόλαιη στάση των αξιωματικών που είχε σαν αποτέλεσμα να εντοπιστεί ο ασύρματός τους και να εκτελεστεί ο ασυρματιστής Αντώνης Παπαγιάννης.
Οι έξι Συνταγματάρχες ήταν οι Σπηλιωτόπουλος, Κιτριλάκης, Φιλιππίδης, Λιόσης, Καρπενησιώτης, , Καγγούρης και είχαν Αγγλικό ασύρματο μόνιμα εγκατεστημένο στο ίδιο σπίτι με αποτέλεσμα να τον εντοπίσουν εύκολα τα Γερμανικά ραδιογωνιόμετρα. Ήταν το σπίτι στο οποίο επισκέπτονταν συχνά ο Βρετανός Γκουτχάουζ….
Ο Εαμικός ασύρματος ήταν κατασκευασμένος από καθηγητή του Πολυτεχνείου και κάθε βράδυ εξέπεμπε από διαφορετική περιοχή . Έτσι επέβαλαν οι συνωμοτικοί κανόνες έτσι γίνονταν. Το ΕΑΜ αξιοποίησε στο έπακρο την πολύχρονη εμπειρία της παράνομης δράσης του ΚΚΕ.
Υπεύθυνος για τους ασυρμάτους του ΕΑΜ ήταν ο αδελφός του Τζήμα .
Παράλληλα τον ίδιο καιρό ένας άλλος Έλληνας αξιωματικός ο Γιάννης Τσιγάντες απότακτος αξιωματικός του 35 έφυγε με Αγγλικό υποβρύχιο από την Βηρυτό και έφτασε στις ακτές της Λακωνίας κουβαλώντας μαζί του και 12000 χρυσές λίρες προκειμένου να χρηματοδοτήσει αντάρτικο που θα γίνει το αντίπαλο δέος του ΕΛΑΣ. Οι Άγγλοι προσπαθούσαν να φτιάξουν και άλλες Αντάρτικες οργανώσεις πέρα από τον ΕΔΕΣ . Με το ΕΑΜ δεν είχαν δημιουργήσει σχέσεις εμπιστοσύνης . Τον ΕΔΕΣ και τον ΖΈΡΒΑ δεν είχαν καταφέρει ακόμα να του αλλάξουν τα αντιβασιλικά αισθήματα με τα οποία ξεκίνησε.
Ο Τσιγάντες μέχρι να κατορθώσει να φτάσει στην Αθήνα με την επιπολαιότητα που τον διέκρινε είχε μάθει η μισή Ελλάδα για τις λίρες που κουβαλούσε . Μέρος από αυτές ( 500) παρέδωσε στον Σαράφη ο οποίος προσπαθούσε και αυτός να οργανώσει αντάρτικο χωρίς όμως αποτέλεσμα .(2) Είχε και μία ακόμα αποστολή , να ετοιμάσει σαμποτάζ ανατίναξης του Ισθμού της Κορίνθου.
Στην Αθήνα η δράση του Τσιγάντε μόνο συνωμοτική δεν ήταν. Σύχναζε σε κοσμικά μέρη και χαρτοπαικτικές λέσχες και έδινε σίγουρο στόχο . Κακομούτσουνος και πολύ μελαχρινός, ξεχώριζε από μόνος του με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του. Οι φωτογραφίες του ήταν γνωστές από την δημόσια καθαίρεση του 35.
Διέδιδε αφελώς ότι είναι απεσταλμένος από τους συμμάχους να οργανώσει αντίσταση στις πόλεις και αντάρτικο στο βουνό . Προετοίμαζε ο ίδιος το τέλος του.
Στην διάλυση της ομάδας ΜΙΔΑΣ και στον θάνατο του Τσιγάντε έπαιξε σημαντικό ρόλο και η αδυναμία του ιδίου και των αντρών της ομάδας του στο γυναικείο φύλο . Μάνα ερωμένης συνεργάτη του ( η ΠΑΓΩΝΑ) η οποία ήταν φιλικά προσκείμενη στους Ιταλούς υπέδειξε στους Καραμπινιέρους την πολυκατοικία στην οδό Πατησίων 86 όπου διατηρούσε στο υπόγειο νοικιασμένη γκαρσονιέρα.
Το μεσημέρι της 14ης Ιανουαρίου οι Ιταλοί Καραμπινιέροι χωρίς να ξέρουν συγκεκριμένο διαμέρισμα και ποιον ακριβώς ψάχνουν, κύκλωσαν την πολυκατοικία . Το μόνο που κατόρθωσε ο Τσιγάντες ήταν να απομακρύνει τους συνεργάτες του , τον Ταγματάρχη Μαλασπίνα και τον Ανθυπολοχαγό Ζακυνθινό και να κάψει ότι στοιχεία είχε επάνω του αλλά ο καπνός πρόδωσε το διαμέρισμα που έψαχναν οι Ιταλοί χωρίς να ξέρουν ποιο.
Υπάρχουν δύο εκδοχές για τον θάνατο του Τσιγάντε . Έδωσε μάχη με το πιστόλι του ή αυτοκτόνησε μόνος του για να μην υποστεί βασανιστήρια πριν την σίγουρη καταδίκη του σε θάνατο .Ένα μήνα αργότερα εξαρθρώθηκε εντελώς το δίκτυο του ΜΙΔΑ βρίσκοντας τον θάνατο και οι συνεργάτες του , Ρούσσος, Ανδρόνικος, Λιάκος, Δανιηλίδης .
Κάποιοι πληρωμένοι κονδυλοφόροι υπαινίχθηκαν ότι τον Τσιγάντε τον κάρφωσε το ΕΑΜ . Ενοχλούσε η γιγάντωση του ΕΑΜικού κινήματος πολλούς και προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να το λασπώσουν .Αλλά και ο ίδιος ο Τσιγάντες στις εκθέσεις του προς το Κάϊρο έγραφε εμετικά σχόλια για το ΕΑΜ.
Μετά τον πόλεμο όμως η έκθεση του στρατιωτικού ανακριτή Κοκορέτσου δεν άφηνε κανένα περιθώριο για παρερμηνείες. Γράφει ανάμεσα στα άλλα η έκθεση ......
«……Και συμπόσια νυχτερινά ελάμβανον χώραν και ο Τσιγάντες μετά της ερωμένης του Μ.Μ. εσύχναζε. ….. εσπέραν δε τινά των Χριστουγέννων 1942 έλαβε χώραν ολονύκτιος χοροεσπερίς παρατεθέντος και αμνού , παρασταθέντος και του χορογράφου Γριμάνη μετά ειδικών επί τούτω μισθοθεισών χορευτριών …..»
Για τους συνεργάτες του Τσιγάντε γράφει ο ανακριτής.
«…Όίτινες κατά παράβασιν της οφειλομένης υπηρεσιακής και συνωμοτικής εχεμυθείας όταν μετέβησαν στον Ισθμό εγνωρίσθησαν μετά τινός γυναικός της ‘Παγώνας¨και των δύο ερωτύλων θυγατέρων της και ο ένας εκ των δύο (ο Μίκης) οδήγησεν την μίαν κόρη στην γκαρσονιέρα που είχε κρησφύγετο ο Τσιγάντες ……. «
Έτσι έληξε άδοξα η προσπάθεια των Άγγλων να δημιουργήσουν δικό τους σοβαρό αντιστασιακό κίνημα .Έτσι χάθηκε άδικα ο Τσιγάντες και οι συνεργάτες του .
Αντίσταση όμως με κοσμική ζωή και γκομενιλίκια δεν πάνε μαζί
Από τις 12χιλ λίρες μέσα σε πέντε μήνες δράσης ξοδεύτηκαν οι 11200 χωρίς κανένα αποτέλεσμα .
Ανεξάρτητα από την αναπολεσματικότητα της δράσης του Τσιγάντε , αυτός έπεσε για την ελευθερία της πατρίδας .Αυτό πρέπει να κρατήσουμε
.
Σημειώσεις
1)Το Βασιλοφασιστικό καθεστώς Μεταξά δεν αποδέχτηκε την επιθυμία των απότακτων αξιωματικών να πολεμήσουν στον πόλεμο το 40-41.
2)Λίγους μήνες μετά τον θάνατο του Τσιγάντε, ο Σαράφης προσχώρησε στον ΕΛΑΣ προσδίδοντας με την παρουσία του ιδιαίτερο κύρος με αποτέλεσμα να τον ακολουθήσουν εκατοντάδες αξιωματικοί
Πηγές : Χάγκεν Φλάϊσερ, Φοίβος Γρηγοριάδης, Έντυ Μάγιερς, Χαν'ι'νσ Ρίχτερ,Κρις Γουντ Χάουζ, Κατερίνα Κράλοβα Θεοδ. Σαμπατακάκης, Καλογριάς Βάιος, Αντγος ε.α. Νικόλαος Φωτιάδης
Αφιερώματα εφημερίδων, Χρονικό Αντίστασης ΕΡΤ,
Ο Τσιγάντες νεκρός
Προπολεμική φωτογραφία με την γυναίκα του
Προτομή στην πλατεία Αιγύπτου
Αναμνηστική πλάκα στην Πατησίων
Στο στρατοδικείο ακούγοντας την απόφαση για την αποταξή του
