ΠΡΟΒΑ ΤΖΕΝΕΡΑΛΕ

Πρόβα Τζενεράλε 

Κείμενο Απόστολος Κ.Αποστολάκης

Ήταν 11 Ιουλίου σαν σήμερα το 1942 όταν οι Γερμανοί Ναζί έκαναν την πρώτη πρόβα τζενεράλε για το ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων . Διέταξαν να συγκεντρωθούν στην πλατεία Ελευθερίας  της Θεσσαλονίκης  7000 χιλιάδες άντρες στους οποίους επιφύλαξαν  εξευτελιστική συμπεριφορά . Αρκετούς από αυτούς τους έστειλαν σε καταναγκαστική εργασία σε Γερμανικά οχυρωματικά έργα της περιοχής .

 Το μεγάλο δράμα όμως των Ελλήνων Εβραίων άρχισε τον επόμενο  χρόνο .

Στις 5 Μαρτίου 1943 οι επικεφαλείς του διορισμένου από τους Γερμανούς Εβραϊκού Συμβουλίου στη Θεσσαλονίκη ραβίνος Τσβι Κόρετς και Σάμπυ Σαλτιέλ με δημοσιευμένη στις εφημερίδες ανακοίνωση, ενημέρωναν  τους ομοθρησκούς τους

 «Καλούμε τους ομόθρησκούς μας να διατηρήσουν όλη την ηρεμία των και την ψυχραιμία, να μην παρασυρθούν από τον πανικόν, να μη δίδουν πίστη εις τας ανησυχητικάς διαδόσεις, που όλες είναι δίχως βάση. Ο καθένας πρέπει να εξακολουθεί να ασχολείται ήρεμα με τις εργασίες του και να εμπιστεύεται εις τους διευθύνοντας την Κοινότητα».

Είχε προηγηθεί ανεπίσημη ενημερωσή τους από το ΕΑΜ Θεσσαλονίκης το οποίο προσπαθούσε να στρατολογήσει Εβραίους στην αντίσταση . Ο Εβραίος Μωυσής Μπουρλάς με Κομουνιστική και συνδικαλιστή δράση  είχε αρνηθεί να φορέσει το κίτρινο άστρο ήταν από τους πρωταγωνιστές αυτής της μάταιης προσπάθειας .

 Μία εβδομάδα μετά ο ίδιος ο αρχιραβίνος εμφανίστηκε στη συναγωγή για να ανακοινώσει στους ομόθρησκούς του ότι όλος ο πληθυσμός θα εκτοπιζόταν στην Κρακοβία. Αυτή ήταν η επίσημη ενημέρωσε των Γερμανικών Αρχών και ο Κόρετσ την πίστεψε και πήρε στο λαιμό του χιλιάδες αθώες ψυχές. Κάποιοι  λένε ότι ο Κόρετς ήξερε την αλήθεια.  

Το 24% του πληθυσμού της Θεσσαλονίκης αφανίστηκε στα στρατόπεδα και στα κρεματόρια των Ναζί . Το 96% των Εβραίων της Θεσσαλονίκης , δηλαδή 55250 άτομα . Θα μπορούσαν να σωθούν πολλοί από αυτούς αν άκουσαν τα συνθήματα του ΕΑΜ , όπως έγινε στην Θεσσαλία και στην Αθήνα . Στον Βόλο υπήρχε το μεγαλύτερο ποσοστό διάσωσης εκτός βέβαια από την Ζάκυνθο όπου με την γενναία στάση του Δημάρχου και του τοπικού Μητροπολίτη σώθηκε όλη η Εβραϊκή κοινότητα .

Στην Θεσσαλονίκη δεν υπήρχε καλό κλίμα για τους Εβραίους και πριν τον πόλεμο. Στην πόλη όταν ελευθερώθηκε από τους Τούρκους το 1912  το 35% των κατοίκων  ήταν Εβραίοι, αλλά οι προσφυγικής καταγωγής κάτοικοι δεν τους έβλεπαν  με φιλικό μάτι. Ήταν σε κόντρα μαζί τους από τις πρώτες μέρες του ερχομού τους στην Ελλάδα μετά την Μικρασιατική καταστροφή . Στις 29 Ιουνίου του 1931 Η Φασιστική οργάνωση 3Ε του Μικρασιάτη πρόσφυγα Γιώργου Κοσμίδη πυρπόλησε  την φτωχική Εβραϊκή συνοικία ΚΑΜΠΕΛ. Υπήρχαν νεκροί και πολλοί τραυματίες.  
 Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι το πρώτο θύμα δεν ήταν Εβραίος αλλά ένας γενναίος άνθρωπος  Χριστιανός στο Θρήσκευμα . Ήταν ο φούρναρης Λεωνίδας Παππάς που αρνήθηκε να συνταχτεί με τους Έλληνες Φασίστες και προσπάθησε να σώσει τους Εβραίους.

 Από τα Φασιστικά Τάγματα δεν καταδικάστηκε κανένας . Με την αμέριστη βοήθεια του Γενικού Διοικητή Μακεδονίας Στυλιανού Γονατά, προσωπικού φίλου του ΕΛ. Βενιζέλου αθωώθηκαν όλοι .  Αργότερα στην κατοχή ο Γονατάς θα πρωταγωνιστήσει στην ίδρυση των προδοτικών Ταγμάτων Ασφαλείας του Ράλλη. 
Βλέπουμε για άλλη μία φορά ότι η ιστορία δεν είναι μεμονωμένα αυτοτελή επεισόδια . Είναι αλυσίδα με κρίκους ενωμένους και συνεχόμενους.

Πηγές: Μάρκ Μαζάουερ, Γιώργος Μαργαρίτης , Χάγκεν Φλάϊσερ, Φοίβος Γρηγοριάδης, Άριελ Λευκαδίτης, Ελένη Μαρκάκη , Αφιερώματα εφημερίδων .