https://www.facebook.com/simea2016/posts/1317922408549663
Ο ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ
Η περίπτωση της Θεσσαλίας.
Κείμενο: Απόστολος Κ. Αποστολάκης
Το βαρύ πυροβολικό της Αντίστασης αναφέρει ο Λάζαρος Αρσενίου στα βιβλία του ,ήταν ο παράνομος τύπος που ενημέρωνε του σκλαβωμένους Έλληνες και του ανύψωνε το ηθικό τους .Δεν είναι πιστεύω τυχαίο ότι το ΕΑΜ έδωσε μεγάλη έμφαση στο θέμα, κερδίζοντας έτσι την συμπάθεια και την πρωτοκαθεδρία στον αγώνα με την βοήθεια που του παρείχε ο Αντιστασιακός Τύπος . Επισημάνθηκε ιδιαίτερα και στους Κορυσχάδες από τον ίδιο τον Καραγιώργη .
Και οι άλλες μικρές η μεγαλύτερες Αντιστασιακές οργανώσεις προσπάθησαν να κάνουν το ίδιο αλλά δεν μπόρεσαν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για μαζική ενημέρωση όπως είχε καταφέρει να κάνει το ΕΑΜ.
Στην Αθήνα σε ένα υπόγειο της οδού ΣΚΡΑ στην Καλλιθέα, πρωτολειτούργησε το πρώτο οργανωμένο τυπογραφείο του ΕΑΜ στις 20 Απριλίου του 42 και άρχισε να εκδίδει την ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ . Το τυπογραφείο αυτό δεν εντοπίστηκε ποτέ από τις αρχές κατοχής όπως συνέβη με άλλα και βοήθησε πολύ στην Αντίσταση και την ανύψωση του πατριωτικού φρονήματος των λιμοκτονούντων Αθηναίων .
Το αφιέρωμα μάλιστα της εφημερίδας που έκανε στις 25 Μαρτίου του 43 για την επανάσταση του 21 βραβεύτηκε στο Λονδίνο σαν η καλύτερη αντιστασιακή έκδοση σε όλη την σκλαβωμένη Ευρώπη όπως μας πληροφορεί ο Αλέκος Καρρέρ αλλά και η ίδια η εφημερίδα φωτογραφία της οποίας παραθέτουμε.
Στην εφημερίδα αυτή αλλά και σε άλλες αντιστασιακές της επιρροής του ΕΑΜ ,δούλεψαν ο Καραντινός , ο Πασαλάρης, ο Παπάς , ο Καρρέρ , ο Φαράκος, ο Ασ. Γιαλαμάς ,ο Καρβούνης, η Διδώ Σωτηρίου και άλλοι.
Και ενώ στην Αθήνα εκδόθηκαν συνολικά 150 εφημερίδες και έντυπα του ΕΑΜ στην περίοδο της Κατοχής, στην Θεσσαλία υπήρχε πραγματική έκρηξη . Τυπώθηκαν συνολικά στα τρεισήμισι χρόνια της κατοχής 230 μικρές και μεγάλες καθώς και τοπικά δελτάρια και χειρόγραφες εφημεριδούλες .
Στην Λάρισα είχε αρχίσει να τυπώνεται από το 1942 στο σπίτι του Χρήστου Μητσιούλη στην οδό 28ης Οκτωβρίου, η εφημερίδα το ΚΑΡΥΟΦΥΛΛΙ την οποία συναντάμε αργότερα σαν εφημερίδα του συγκροτήματος ΕΛΑΣ ΟΛΥΜΠΟΥ
Η μεγάλη άνθηση στον αντιστασιακό τύπο άρχισε με τον ερχομό του Κώστα Καραγιώργη στην Θεσσαλία στις αρχές του 43 με βοηθό αρχικά τον δικηγόρο Θωμά Σούλη ( Δήμος Σουλιώτης αργότερα εξελίχτηκε σε Γραμματέα του Θεσσαλικού ΕΑΜ ).
Στην Λάρισα στο σπίτι της Άννας Ταινιοπούλου της οποίας ο άντρας ήταν όμηρος στην Ιταλία, αυτή και οι πέντε κόρες της παραχώρησαν χώρο και παράλληλα βοηθούσαν σε ότι χρειάζονταν για την έκδοση . Όπως αναφέρει ο πρωτεργάτης της έκδοση Ρίζος Μπόγκοτας το τυπογραφείο ήταν τόσο καλά καμουφλαρισμένο που δεν το κατάλαβαν ούτε οι Ιταλοί όταν εφόρμησαν σε αιφνιδιαστικό έλεγχο.
Στο τυπογραφείο της Λάρισας τυπώνονταν Η ΑΛΗΘΕΙΑ του Λαρισαϊκού ΕΑΜ , ο ΡΗΓΑΣ του Πανθεσσαλικού ΕΑΜ , Αργότερα η έκδοση του ΡΗΓΑ μεταφέρθηκε στα Βουνά της Πίνδου .
Η ΕΠΟΝ Λάρισας κυκλοφορούσε τον ΝΕΑΝΙΚΟ ΠΑΛΜΟ.
Η ΚΟΚΚΙΝΗ ΣΗΜΑΙΑ ήταν Πανθεσσαλική του ΚΚΕ και η ΛΑΙΚΗ ΦΩΝΗ όργανο της ΝΕ επιτροπής του ΚΚΕ Νομού Λάρισας.
Ο ΦΡΟΥΡΟΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ κυκλοφορούσε σαν όργανο του Εφεδρικού ΕΛΑΣ Θεσσαλίας.
Στην Λάρισα επίσης τυπώνονταν και Ο ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΟΣ προκειμένου να αντιμετωπιστεί το αυτονομιστικό κίνημα των Λεγεωνάριων Βλάχων που είχαν αναπτύξει από το 1941 μέχρι το 1943 μεγάλη δράση σε όλη την Θεσσαλία. διαβάστε εδώ>https://simea2016.blogspot.com/2020/05/blog-post_22.html
Στον ΒΟΛΟ έχουμε για αρχή την ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ που κυκλοφόρησε δακτυλογραφημένη σε 60 αντίτυπα στις 2 Ιουνίου του 41στον Βόλο και την συναντάμε αργότερα σαν όργανο του ΚΚΕ Βόλου μέχρι το 46.
Την μεγαλύτερη κυκλοφορία την είχε η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ,όργανο του ΕΑΜ Μαγνησίας που ξεκίνησε να τυπώνεται σε δύο σπίτια στον Βόλο και από την άνοιξη του 44 στο Μοναστήρι της ΣΟΥΡΒΙΑΣ .
Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ μετά την απελευθέρωση συνέχισε την εκδοσή της στον Βόλο στην οδό Ερμού απέναντι από τον Άγιο Νικόλαο με μεγάλες δυσκολίες, αφού οι παρακρατικοί της δεξιάς την έσπασαν δύο φορές μέχρι να απαγορευτεί η κυκλοφορία της το 1947.Θύμα της παρακρατικής αυτής ενέργειας ήταν όπως γράψαμε σε άλλο αφιέρωμα ο Φαίδων Μακρής.
https://simea2016.blogspot.com/2020/06/blog-post_29.html
Άλλες εφημερίδες στον Βόλο έχουμε την ΕΡΓΑΤΙΚΗ , όργανο του Εργατικού Κέντρου , την ΕΘΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ,όργανο του ομώνυμου βραχίονα του ΕΑΜ , την εβδομαδιαία ΤΟ ΕΑΜ ,τον ΝΕΟ ΑΓΩΝΙΣΤΗ της ΕΠΟΝ Βόλου, την ΝΕΑΝΙΚΗ ΦΛΟΓΑ ,το ΘΑΡΡΟΣ όργανο της ΝΕ του ΚΚΕ και άλλες μικρότερες .
Έχουμε και αρκετές τοπικές σε χωριά. Άλλες πολυγραφημένες και άλλες δακτυλογραφημένες που άλλαζαν χέρια για οικονομία χαρτιού. Ενδεικτικά αναφέρουμε με κίνδυνο να ξεχάσουμε μερικές. την ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΡΗΓΑ στο Βελεστίνο, τον ΚΟΚΚΙΝΟ ΦΑΡΟ του ΚΚΕ Βελεστίνου ,τον ΣΥΝΤΡΟΦΟ του ΚΚΕ Αλμυρού, τα ΣΗΜΑΝΤΡΑ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ στην Μακρυνίτσα , ΛΕΥΤΕΡΙΑ στην Γούρα ( Αναύρα) ΝΕΑΝΙΚΟΣ ΠΑΛΜΠΟΣ στο Προμύρι Πηλίου ,ΑΥΓΗ στην Ευξεινούπολη , τον ΛΑΟΚΡΑΤΗ στα χωριά του Πηλίου. ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ στις Μηλιές.Πάνω από είκοσι αναφέρει η Νίτσα Κολιού στις ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ. Στον Βόλο υπάρχει και η εφημεριδούλα ΝΕΑΝΙΚΗ ΔΡΑΣΗ που την κυκλοφορούσαν τα πολιτιστικά σωματεία πίσω από τα οποία ήταν η ΕΠΟΝ Βόλου.
Από την Άνοιξη του 43 η έκδοση κάθε είδους εφημερίδων γνώρισε όπως είπαμε πραγματική άνθηση . Ο ΡΗΓΑΣ όργανο του Πανθεσσαλικού ΕΑΜ τυπώθηκε και στην Καρδίτσα και μετά πλέον στην Μούχα της Πίνδου. Χρειάστηκε όμως να μεταφερθεί το τυπογραφείο της όπως και άλλων εφημερίδων και σε άλλα χωριά .
Στον Μεσηνικόλα , στην Καρίτσα , στο μοναστήρι της Κορώνας, στην Τύρνα. Η μεταφορά βέβαια των τυπογραφείων από χωριό σε χωριό γίνονταν στην καλύτερη περίπτωση με μουλάρια και πολλές φορές στους ώμους . Σε χωριά της Πίνδου εκδίδονταν και η Εφημερίδα ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ όργανο του Γεν. Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, τα ΑΝΤΑΡΤΙΚΑ ΝΕΙΑΤΑ της ΕΠΟΝ της 1ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ , ο ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΜΑΧΗΤΗΣ που προορίζονταν για τα οργανωμένα μέλη του ΚΚΕ στην ίδια Μεραρχία .
Από τον Ιανουάριο του 44 έχουμε ακόμα μία ακόμα Πανθεσσαλική του ΕΑΜ, την ΛΑΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ
Στα Τρίκαλα έχουμε τις εφημερίδες ΛΑΟΚΡΑΤΙΑ, ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ, ΚΑΘΡΕΠΤΗΣ στην Καλαμπάκα .
Στην Καρδίτσα τυπώνονταν η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΕΑΜ που αργότερα μετονομάστηκε σε ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ, το ΕΜΠΡΟΣ του ΚΚΕ Καρδίτσας ,ο ΜΑΧΗΤΗΣ, Η ΠΙΝΔΟΣ για τους Ελασίτες των Αγράφων . Ψυχή αυτών των εφημερίδων ήταν οι Νίκος και Μενέλαος Μούστος , ο Θεοκλής Γούλας,ο Θ. Ζαφειρόπουλος, ο Στέφανος Μήτσιου , ο Βασίλης Μαργάρας ο Δημήτρης Παπαγεωργίου και άλλοι . Παράλληλα στους Σοφάδες τυπώνονταν Η ΦΛΟΓΑ.
Στην Καρδίτσα έγινε και μία άκαρπη προσπάθεια από ορισμένους νεαρούς ΕΔΕΣίτες να εκδώσουν μία μικρή εφημερίδα με το όνομα της εφημερίδας που χρησιμοποιούσε πανελλαδικά η ΕΠΟΝ , την ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ,αλλά χωρίς αποτέλεσμα .Χωρίς οργάνωση και μέλη να την διακινήσουν ήταν καταδικασμένη .
Παράλληλα έχουμε και τις εφημερίδες ειδικού περιεχομένου όπως την ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΟΥ για Αγροτικά θέματα, όργανο του ΚΚΕ Θεσσαλίας και τον ΙΕΡΟΛΟΧΙΤΗ που εξέφραζε τον Θεσσαλικό Ιερό Λόχο που αργότερα συγχωνεύτηκε στην ΕΠΟΝ.
Δεν θα μπορούσε βέβαια να απουσιάζει εφημερίδα με γυναικεία θέματα αφού η θέση της γυναίκας στα χρόνια της Αντίστασης γνώρισε την πραγματική της αξία . Ήταν η ΘΥΕΛΑ όργανο της Πανθεσσαλικής επιτροπής του ΕΑΜ και τυπώνονταν στα πιεστήρια του ΡΗΓΑ.
Στον Βόλο έχουμε και άλλη μία εφημερίδα του ΕΑΜ για γυναικεία θέματα , ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΣ ΑΓΩΝ .
Οι δημοσιογράφοι βέβαια ήταν οι πρωταγωνιστές της υπόθεσης με κυρίαρχες μορφές τον Θανάση Τσουπαρόπουλο , τον Φαίδωνα Μακρή τον Αχιλλέα Ορφανίδη , τον Μήτσο Κουτσαγγέλη, τον Χρήστο Αντωνόπουλο τον Γιάννη Μαμάκη , τον Πέτρο Λεμική,τον Στάθη Καραγιώργη χωρίς να ξεχνάμε τον μέγιστο Τάκη Οικονομάκη ο οποίος δεν ήταν στο δυναμικό κάποιας αντιστασιακής εφημερίδας, αλλά είχε επαφή με το ΕΑΜ μέσω του Αχιλλέα Ορφανίδη.
Τιμές αξίζουν και στους τυπογράφους –λιθογράφους των αντιστασιακών εφημερίδων που δούλευαν μέσα σε δύσκολες συνθήκες των υπογείων σακατεύοντας την υγεία τους .Ιδιαίτερη μνεία οφείλουμε στον Θανάση Πετρόχειλο που διέθεσε τον εξοπλισμό του τυπογραφείου του για τις ανάγκες του αγώνα .Ανάμεσα στα ονόματα που έχουν διασωθεί είναι και του Σπύρου Αναστασόπουλου τυπογράφου ,που δούλεψε με αυταπάρνηση στην ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ.
Τεχνικός στο πιεστήριο του παράνομου τύπου δούλεψε και ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας όπως αναφέρει επιτελάρχης του 54ου Συντάγματος Γρηγόρης Ρέντης . αφιέρωμα εδώ .https://simea2016.blogspot.com/2020/09/blog-post_8.html
Αφανείς ήρωες επίσης οι άνθρωποι που εξασφάλιζαν χαρτί και μελάνι διακινδυνεύοντας την ζωή τους (Επιμελητεία του Αντάρτη.)
Αξίζει βέβαια να υπενθυμίσουμε ότι υπήρχε και το ΔΕΛΤΙΟ ΠΡΑΞΕΩΝ και ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ της ΠΕΕΑ ( Κυβέρνηση του Βουνού.)
Ήταν θα λέγαμε αντίστοιχη με την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η ΘΕΣΣΑΛΙΑ ήταν πρωτοπόρα στην αντίσταση και στο θέμα του τύπου.
Σίγουρα υπάρχουν και άλλα ονόματα εφημερίδων και δημοσιογράφων και ζητάω την κατανόηση που δεν μπορώ να τους αναφέρω όλους .
Το παρόν άρθρο αφιερώνεται στην Δημοσιογράφο Νίτσα Κολιού που τότε ήταν νεαρή ΕΠΟΝίτισσα και αργότερα μας άφησε τον πραγματικό θησαυρό με το δίτομο έργο της :
ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΠΤΥΧΕΣ της κατοχής και της Αντίστασης .Πιστεύω ότι είναι καιρός πλέον ο δημοσιογραφικός κόσμος της Μαγνησίας να την τιμήσει .Ο ΣΙΜΕΑ θα την τιμήσει επίσης όπως έκανε το 2017 με τον Λάζαρο Αρσενίου.
Πηγές: Νίτσα Κολιού , Λάζαρος Αρσενίου , Αντώνιος Αθ.Αντωνίου –Δημήτριος Σακκής (συνέδριο Λάρισας 2002) Τασούλα Βερβενιώτη ,Βαρδής Β. Βαρδινογιάννης, Αφιερώματα Θεσσαλικών εφημερίδων και ΑΡΧΕΙΑ ΕΡΤ, ΑΣΚΙ. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον δημοσιογράφο Μάκη Μπαλή για την πολύτιμη βοήθεια .
Διαβάζεται και στο BLOG του ΣΙΜΕΑ εδώ. https://simea2016.blogspot.com/2020/10/blog-post_31.html.
Αν σας άρεσε το άρθρο δηλώστε ακόλουθοι της σελίδας ΣΙΜΕΑ
Περισσότερες φωτογραφίες Αντιστασιακών εφημερίδων στην σελίδα μας στο FB
https://www.facebook.com/%CE%A3%CE%99%CE%9C%CE%95%CE%91-349248072083773/?ref=bookmarks
