7 λ. ·
ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ
Κείμενο : Απόστολος Αποστολάκης
1264 ημέρες είχαν περάσει μέχρι να έρθει η πολυπόθητη ημέρα της αποχώρησης των Γερμανικών στρατευμάτων από την Αθήνα .
Ημέρες και νύχτες που ουσιαστικά ήταν μόνο νύχτες δυστυχίας , πείνας και θανάτου . Οι τελευταίοι μήνες όμως ήταν περίοδος γέννησης νέων ιδεών , νέων προσδοκιών, νέων βεβαιοτήτων ότι η ζωή προχωράει μπροστά και φέρνει νέα πολιτικά και κοινωνικά ελπιδοφόρα δεδομένα στο προσκήνιο . Ήταν όμως και μέρες παρασκηνίου……
.
Ο παλιός πολιτικός κόσμος μέσα στην κατοχή είχε μπει στο περιθώριο και μόνο με παρασκηνιακές κινήσεις ήξερε ότι θα έμπαινε ξανά στο παιχνίδι . Από άκρη σε άκρη σε όλη την Ελλάδα , ακόμα και εκεί που δεν κυριαρχούσε το ΕΑΜ όλα έδειχναν ότι τίποτα δεν θα ήταν όπως πριν .
Το Μεταξικό καθεστώς του οποίου οι άνθρωποι συνεργάστηκαν ανοικτά η κρυφά με τους κατακτητές δεν είχε καμία ελπίδα να ξαναμπεί στο παιχνίδι . Ούτε οι Άγγλοι προστάτες του είχαν καμία διάθεση να υποστηρίξουν ξανά κουτσά άλογα όπως έλεγαν .Ήξεραν ότι θα ήταν μάταιος κόπος .
Το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν να σώσουν τον θεσμό της Βασιλείας με τα όποια καινούργια χαρακτηριστικά χρειάζονταν να φτιασιδωθεί. .Έτσι έριξαν όλο το βάρος τους να στηρίζουν την Κυβέρνηση Παπανδρέου στην οποία συμμετείχε και το ΕΑΜ και να εξοπλίζουν κρυφά την φιλοβασιλική οργάνωση Χ η οποία είχε αρχίσει να ακούγεται λίγους μήνες πριν την απελευθέρωση αλλά χωρίς καμία ενέργεια ενάντια στους Γερμανούς.
Οι Χίτες του Συνταγματάρχη Γρίβα είχαν σπεύσει να εδραιωθούν στην περιοχή του Θησείου όπου στις 9 Οκτωβρίου χτύπησαν με την βοήθεια των Γερμανών τον τοπικό εφεδρικό ΕΛΑΣ και θα κυριαρχούσαν εκεί μέχρι και στην περίοδο των Δεκεμβριανών.
Προπομπός της Κυβέρνησης Εθνικής ενότητας που θα έρχονταν στην Ελλάδα από την Ιταλία,είχε έρθει κλιμάκιο με τους Υπουργούς Θεμιστοκλή Τσάτσο , Γιάννη Ζεύγο εκ μέρους του ΕΑΜ ανώτερο στέλεχος του ΚΚΕ και τον Φίλιππο Μανουηλίδη .
Ο μέχρι τότε απών αστικός πολιτικός κόσμος που στην πλειοψηφία του σε όλη την διάρκεια της κατοχής σφύριζε αδιάφορα, ήταν γεμάτος αγωνία για την στάση που θα επιδείκνυε το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ την μέρα που θα έμενε η ΑΘΗΝΑ χωρίς τους Γερμανούς . Όλοι είχαν τον φόβο και την αγωνία για το κυβερνητικό κενό που θα δημιουργούνταν την πρώτη μέρα .
Το ΕΑΜ τίμησε με το παραπάνω της άδικη γι’αυτόν και για την χώρα συμφωνία της ΚΑΖΕΡΤΑΣ που είχε υπογραφεί λίγες μέρες πριν . Και ενώ η αγωνία ήταν στην κορυφωσή της όλα έγιναν με απόλυτη τάξη όπως πληροφορεί η αρμόδια Βρετανική μυστική υπηρεσία .
«Την απόλυτη τήρηση των υποχρεώσεων που είχε αναλάβει ο ΕΛΑΣ της Αθήνας απέναντι στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας πιστοποιεί και έγγραφο της βρετανικής Force 133, στο οποίο αναφέρεται ότι Βρετανός πληροφοριοδότης, έκανε το γύρο των προαστίων της Αθήνας, συμπεριλαμβανομένων και των εαμικών προπυργίων, τη νύχτα της 12ης Οκτωβρίου: “Απόλυτη ησυχία παντού. Καμία ταραχή και οι δρόμοι σχεδόν άδειοι. Ο ΕΛΑΣ και άλλα όργανα περιπολούν με τάξη.»
Το ΕΑΜικό πραξικόπημα που φοβόντουσαν οι Άγγλοι και ντόπιοι τοποτηρητές τους εξελίχτηκε σε μια ήσυχη βραδιά. Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας όχι μόνο δεν επιχείρησε να καταλάβει την πόλη, αλλά αντίθετα ήταν ο κύριος παράγοντας διατήρησης της τάξης τη νύχτα εκείνη, αλλά και τις επόμενες ημέρες: Την άλλη μέρα χιλιάδες λαού ξεχύθηκε αυθόρμητα στους δρόμους ανεμίζοντας Βρετανικές , Σοβιετικές και Αμερικάνικες σημαίες.
Η συμπεριφορά του ΕΑΜικού κόσμου καταδείκνυε την απόφαση της ηγεσίας του που επέλεγε όχι επαναστατική λύση, αλλά την πολιτική νομιμότητα και την τήρηση των συμφωνηθέντων .Η ηγεσία του ΕΑΜ πίστευε ότι η μαζικότητα των ΕΑΜικών οργανώσεων ήταν η εγγύηση για μια άνετη επικράτηση του ΕΑΜ με πολιτικά μέσα. Την κατάσταση αυτή σε ότι είχε να κάνει με την στάση του ΕΛΑΣ κατά την ημέρα της απελευθέρωσης αλλά και στο επόμενο διάστημα ξεκαθάρισε η επίσημη ανακοίνωση του 1ου Συντάγματος της 1ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ Αθηνών, την παραμονή της απελευθέρωσης:
«Συναγωνιστές. Μπήκαμε στην πιο αποφασιστική φάση του αγώνα μας μετά από την τρίχρονη σκληρή δοκημασία που σ’ αυτήν θα πρέπει να δείξωμεν την επαναστατηκότητά μας πάνω στην εξασφάληση της τάξης και ησυχίας. Σύνθημά μας μπένει μακριά από ανησυχίες (άσκοπους πυροβολισμούς, ατομικός έλεγχος ταυτοτήτων) [...] Συναγωνιστές, προσοχή στη βαθειά κατανόηση της νίκης που ζητάμε να επιτύχωμε και η οποία διαφέρει κατά πολύ από τις νίκες της σκληρής δοκημασίας, είνε νίκη που θάχη σαν αποτέλεσμα να κερδήσωμε την μεγάλη έκπληξη στα μάτια των συμμάχων μας και όλης της ανθρωπότητας του να παρουσιασθούμε σαν στρατός επιβολής, με πειθαρχία εμφάνηση και ταχήτητα πρωτοφανή και πρωτότυπο στην εκτέλεση των διαταγών « ( ορθογραφία του πρωτότυπου κειμένου)
Τις επόμενες μέρες όταν με την έλευση του Γεωργίου Παπανδρέου και των υπόλοιπων Υπουργών που ήρθαν συνοδευόμενοι από τον Αγγλικό στρατό και τους επίλεκτους και « καθαρούς Εθνικόφρονες Ριμινίτες « θα άρχιζαν τα προβλήματα. Όσο πιο πολύ έπιαναν καίριες θέσεις οι Άγγλοι και οι Ριμινίτες του Τσακαλώτου ,τόσο πιο προκλητικοί θα γίνονταν οι Ταγματασφαλίτες για τους οποίους είχε συμφωνηθεί να παραμείνουν κλεισμένοι σε στρατώνες και σε ξενοδοχεία . (1)
Δύο μέρες αργότερα έγινε γιορταστικό συλλαλητήριο των λεγόμενων Εθνικών οργανώσεων μέσα σε διαφορετικό κλίμα και με διαφορετικό περιεχόμενο . Περιγράφει ο γνωστός λογοτέχνης Γιώργος Θεοτοκάς.
“Πραγματικά η σημερινή διαδήλωση ήταν πολύ αισθητά πιο καλοντυμένη και ευπαρουσίαστη από τη χτεσινή και περιείχε αρκετές κομψές γυναίκες. Είναι η πρώτη φορά αυτές τις μέρες που ένιωσα στην Ελλάδα τόσο έντονα, τόσο ξεκάθαρα κι απόλυτα τον κοινωνικό διχασμό, την ατμόσφαιρα του ταξικού πολέμου”.
Η εικόνα των διαδηλωτών που ζητωκραύγαζαν στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, στις δύο διαδηλώσεις φωτογράφιζε τον ιδεολογικό και ταξικό διαχωρισμό της ελληνικής κοινωνίας και πως αυτός καταγραφόταν ακόμη και στις ενδυματολογικές προτιμήσεις και δυνατότητες.
Θα αρκεστούμε στο γιορταστικό κλίμα εκείνων των ημερών και δεν θα γράψουμε για ότι επακολούθησε τις επόμενες εβδομάδες.
Σημειώσεις :1) Στις 15 Οκτωβρίου μέσα από το Ξενοδοχείο ΕΡΜΗΣ οι ταγματασφαλίτες πυροβόλησαν Εαμική πορεία με αποτέλεσμα επτά νεκρούς και 82 τραυματίες. Ο ΕΛΑΣ σύμφωνα με τις οδηγίες έδειξε αυτοσυγκράτηση ενώ θα μπορούσε άνετα να αφανίσει τους Ταγματασφαλίτες όπως έκανε στον Μελιγαλά.
.
Πηγές: Μανώλης Γλέζος,Βασιλική Λάζου, Μιχάλης Χαραλαμπίδης, Μιχ. Λυμπεράτος-Θ.Πρόφης,Προκόπης Ππαστράτης, Γρηγόρης Φαράκος Ο ΕΛΑΣ ΚΑΙ Η ΕΞΟΥΣΙΑ, Τάσος Κωστόπουλος. Νίκανδρος Κεπέσης
