Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΤΣΑΓΚΑΡΑΔΑΣ
Η πρώτη μεγάλη μάχη 21 Μαρτίου 1943
Κείμενο : Απόστολος Κ. Αποστολάκης
Το ξενοδοχείο τότε
Το ξενοδοχείο τώρα
Λίγοι μήνες μόνο χρειάστηκαν για να δυναμώσει το Ελασίτικο αντάρτικο στο Βόρειο Πήλιο και να είναι έτοιμο να δώσει το πρώτο μεγάλο πλήγμα στον Ιταλό κατακτητή . Τα Χριστούγεννα του 42 ο Κώστας Κατσαντώνης ( Κατσίνος) και άλλοι δώδεκα αντάρτες του ΕΛΑΣ κατέβηκαν από τον Όλυμπο και άρχισαν τις προετοιμασίες . Υπήρχε ένας δικαιολογημένος σκεπτικισμός από το τοπικό ΕΑΜ, αν το Πήλιο με τις ιδιομορφίες που παρουσίαζε, ήταν κατάλληλος χώρος για δημιουργία ένοπλης αντίστασης .Δεν υπήρχε χώρος διαφυγής σε περίπτωση περικύκλωσης .
Η Μαγνησία όπως και η υπόλοιπη Θεσσαλία ήταν υπό Ιταλική κατοχή . Οι Γερμανοί θέλοντας να απασχολούν όσο το δυνατόν λιγότερο στρατό, μοίρασαν την Ελλάδα σε τρεις ζώνες κατοχής και το μεγαλύτερο μέρος το παρέδωσαν στους Ιταλούς. Κράτησαν μόνο τον έλεγχο του λιμανιού , δημιούργησαν ένα μικρό φυλάκιο στο Πλιασίδι ( κορυφή του Πηλίου ) για να έχουν εύκολη επόπτευση του Αιγαίου και επίσης τις Βόρειες Σποράδες που ήταν πέρασμα προς την Μακεδονία και προς τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου . Λέσβο , Χίο ,Σάμο .Όλη τη Θεσσαλία και ένα τμήμα της Δυτικής Μακεδονίας έλεγχε η Ιταλική Μεραρχία ΠΙΝΕΡΟΛΟ με δέκα οκτώ χιλιάδες άντρες περίπου (1) Τον πρώτο χρόνο υπήρχε και η Μεραρχία Φορλί μέ έδρα την Λάρισα.
Οι Ιταλοί είχαν τοποθετήσει φρουρά στα Χάνια σε υψόμετρο 1200 μέτρο όπου ήταν πέρασμα από τον Βόλο προς τα ανατολικά χωριά του Πηλίου. Φρουρές δημιούργησαν ακόμα στο παραθαλάσσιο Χορευτό, στην Ζαγορά ( Καραμπιναρία) στην Τσαγκαράδα , στις Μηλιές στα Λεχώνια και μικρότερα φυλάκια στην Αγριά ,Συκή και Μηλίνα .
Η παρουσία Ιταλικής δύναμης στην Τσαγκαράδα δυσκόλευε την επικοινωνία με το υπόλοιπο Νότιο Πήλιο όπου εκεί ήδη σχηματίζονταν καθημερινά νέες μικρές μονάδες του ΕΛΑΣ .
Αυτός ήταν ο λόγος που επιλέχτηκε η Τσαγκαράδα σαν πρώτος στόχος.
Η Ιταλική δύναμη που αποτελούνταν από 40 άντρες στρατωνίζονταν στο Ξενοδοχείο Βαΐτση (2)στην Πλατεία Αγίας Παρασκευής . Το τριώροφο κτίριο είχε ενισχυθεί με αμυντικό εξοπλισμό και στα πορτοπαράθυρα είχαν τοποθετηθεί σάκοι με άμμο και χώμα . Μπροστά στο ξενοδοχείο είχαν στήσει δύο πολυβόλα ΦΙΑΤ .
Την Ιταλική φρουρά διοικούσε ο Επιλοχίας Ραφαέλο Μοντανέλι
Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ είχαν χωριστεί σε τρεις ομάδες οι οποίες διοικούνταν η μεν πρώτη από τον Καρδιτσιώτη μόνιμο Ανθυπολοχαγό Γιώργο Οικονόμου (3) η δεύτερη από τον έφεδρο Ανθυπολοχαγό Λευτέρη Κατσώλα και η Τρίτη από τον μόνιμο Ανθυπολοχαγό Σπύρο Φραγγινέα (4) ο οποίος είχε και την συνολική ευθύνη της επιχείρησης σαν διοικητής Υπαρχηγείου Πηλίου που ήταν τότε. Μαζί τους στην πρώτη γραμμή και ο Κώστας Κατσαντώνης που είχε αναλάβει πια τον ρόλο του πολιτικού καθοδηγητή μετά την προσχώρηση του Σπύρου Φραγγινέα στον τοπικό ΕΛΑΣ.
Εκτός από τις τρεις ομάδες υπήρχε ακόμα μία πιο νότια που φύλαγε τον δρόμο στο χωριό Ξουρίχτι για να εμποδίσουν την Ιταλική φρουρά των Μηλεών να στείλει ενισχύσεις .
Η επίθεση στον Ιταλικό στρατώνα είχε αποφασιστεί να αρχίσει ακριβώς στις 12 το μεσημέρι που ήταν η ώρα του φαγητού για τους Ιταλούς και σίγουρα θα υπήρχε χαλαρότητα . Ο Φραγγινέας , ο Κατσαντώνης , ο Κρασούλης και η ομάδα τους είχαν πιάσει θέσεις στο απέναντι σπίτι.
Για κακή τύχη των ανταρτών ο Ιταλός διοικητής που επέστρεφε από τις Μηλιές όπου είχε πάει να παραλάβει τρόφιμα και ταχυδρομείο με άλλους εννιά άνδρες, χτυπήθηκε από την αντάρτικη ομάδα πριν την έναρξη της επίθεσης . Οι Ιταλοί σκόρπισαν η σκοτώθηκαν και μόνο ο Μοντανέλι κατόρθωσε να φτάσει στην Τσαγκαράδα και να σημάνει συναγερμό .
Ήδη όμως είχε φτάσει η ώρα της Ελληνικής επίθεσης που άρχισε με αυτοσχέδιες χειροβομβίδες και δυναμίτες . Ταυτόχρονα άρχισε καταιγισμός πυρών από τους Ελασίτες αντάρτες. Δεν ήθελαν οι υπεύθυνοι του ΕΛΑΣ να χρησιμοποιήσουν τις μεγάλες αυτοσχέδιες βόμβες του Κρασούλη και του Χαράλαμπου Στάμου που είχαν κατασκευάσει με υλικά από ένα ναυαγισμένο Γερμανικό πλοίο στην περιοχή.
Τους ενδιέφερε να μην καταστραφεί ο Ιταλικός οπλισμός. Αφού οι Ιταλοί αντιστάθηκαν για τρεις ώρες περίπου, ο Σταύρος Μπότσαρης από τον Κισσό άνοιξε ένα παράθυρο στο υπόγειο του ξενοδοχείου και ο Κρασούλης με μία μεγάλη αυτοσχέδια βόμβα του γκρέμισε σχεδόν ένα μεγάλο μέρος του ξενοδοχείου –στρατώνα . Μετά από αυτή την μεγάλη επιτυχία οι συναγωνιστές του δυναμιτιστή του έδωσαν το όνομα του μπουρλοτιέρη του 21 ΠΙΠΙΝΟΣ (5)
Οι μισοί Ιταλοί σκοτώθηκαν και άλλοι μισοί παραδόθηκαν σηκώνοντας λευκή σημαία και φωνάζοντας Μπόνο Αντάρτο –Μπόνο Αντάρτο .
Ο ΕΛΑΣ πήρε λάφυρα 25 τουφέκια ,ένα πολυβόλο ΦΙΑΤ, 30 χειροβομβίδες, χιλιάδες σφαίρες , τρόφιμα , ρουχισμό και ατομικά είδη . Είχε μόνο έναν βαριά τραυματία τον Ρήγα Περδίου ο οποίος όμως επέζησε. Την άλλη μέρα με απόφαση του ΕΑΜ Τσαγκαράδας οι Ιταλοί κηδεύτηκαν όπως άρμοζε σε νεκρούς στρατιώτες. Ήταν μια απόφαση που έσωσε το χωριό από αντίποινα αφού ένα τάγμα Ιταλών που έσπευσε μετά από μία εβδομάδα, διαπίστωσε τον σεβασμό στους νεκρούς Ιταλούς στρατιώτες.
Αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη και επιτυχημένη μάχη στο Πήλιο ενάντια στον κατακτητή .
Αναπτέρωσε το ηθικό του ντόπιου πληθυσμού και παρακίνησε αρκετούς αξιωματικούς να προσχωρήσουν στον ΕΛΑΣ . Οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις ήταν του Συνταγματάρχη Δημήτρη Πετρουλάκη (6)που υπηρέτησε αργότερα στο επιτελείο του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ και του Ταγματάρχη Κώστα Μαλιαρού που ανέλαβε αργότερα στρατιωτικός διοικητής στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ
1) Για την μεραρχία ΠΙΝΕΡΟΛΟ και την αιχμαλωσία της έχει γράψει ένα θαυμάσιο βιβλίο ο Χαράλαμπος Κ. Αλεξάνδρου
2) Στο ίδιο κτίριο λειτουργεί σήμερα το φιλόξενο Ξενοδοχείο –ταβέρνα Ο ΧΑΜΕΝΟΣ ΜΟΝΟΚΕΡΟΣ από τον Χρίστο Μάρτζο
3)Ο Γιώργος Οικονόμου μετατέθηκε αργότερα στην Πίνδο όπου ανέλαβε διοικητής τάγματος . Σκοτώθηκε στην μάχη της Καλογριανής στις 30 Οκτωβρίου του 1943
4)Αφιέρωμα για τον Σπύρο Φραγγινέα >https://simea2016.blogspot.com/2020/07/blog-post_7.html
5)Αφιέρωμα για τον ΠΙΠΙΝΟ εδώ> https://simea2016.blogspot.com/2020/07/blog-post_22.html
6)Αφιέρωμα για τον Δημήτρη Πετρουλάκη >https://simea2016.blogspot.com/2020/07/blog-post_30.html
Πηγές: Νίτσα Κολιού, Γρηγόρης Ρέντης, Χαράλαμπος Κ. Αλεξάνδρου,Λάζαρος Αρσενίου , εφημερίδα ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ.
Ο Γιώργος Οικονόμου
Στη μέση ο Λευτέρης Κατσώλας
Ο Νίκος Κρασούλης ΠΙΠΙΝΟΣ
Ομάδες ανταρτών Πηλίου
