Το σαμποτάζ στο τρένο
Σταθμός Βελεστίνου
Ανάξιος όποιος ξάφνου ακούει
το προσκλητήρι των καιρών
να το φυσάει ή να το κρούει
σάλπιγγα ή τύμπανο,
το ακούει δε λέει: Παρών!
Κωστής Παλαμάς
Κείμενο : Απόστολος Κ. Αποστολάκης
Μία μέρα μετά την μεγάλη επιτυχία που γνώρισε η επιχείρηση στην Τσαγκαράδα Πηλίου , ( 1) νέα μεγάλη επιτυχία για τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ Μαγνησίας σημειώθηκε τα ξημερώματα της 23ης Μαρτίου
Συγκεκριμένα έξω από το χωριό Ριζόμυλος που βρίσκεται κοντά στο Βελεστίνο, δυνάμεις του ΕΑΜ εκτροχίασαν Ιταλική αμαξοστοιχία φορτωμένη με όπλα και άλλα εφόδια που μεταφέρονταν από το λιμάνι του Βόλου στην Λάρισα και σε άλλες θεσσαλικές πόλεις.
Την οργάνωση της επιχείρησης οργάνωσε ο Μιχάλης Παπαδάμ (ψευδώνυμο Φεραίος) οποίος διέθετε πολιτική εμπειρία σαν μέλος του παράνομου ΚΚΕ ,πολεμική προϋπηρεσία σαν Λοχίας στο Αλβανικό μέτωπο και αρκετό κύρος στους κατοίκους της περιοχής.
Μέχρι τότε ο ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ της περιοχής σε συνεργασία με άλλους πατριώτες προσπαθούσαν να αποτρέψουν την εξάπλωση της προδοτικής Βλάχικης Λεγεώνας που με την ανοχή των Ιταλών έσπερναν το τρόμο ιδιαίτερα στους Βλαχόφωνους της Θεσσαλίας .
Ο Μιχάλης Παπαδάμ (2) Βλάχος από τον Βελεστίνο με καταγωγή από το Περιβόλι Γρεβενών μαζί με τον Δημήτριο Κουντούρη πρώην Βενιζελικό Βουλευτή επίσης Βλάχο, έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην υπόθεση αυτή .
Το πρωί της 22ης Μαρτίου στον Σιδ. Σταθμό Βελεστίνου, ο σταθμάρχης Ερμόλαος Παπαφωτίου είχε πάρει τηλεγράφημα ότι το απόγευμα της ίδιας μέρας, δύο κατάφορτα τρένα θα ξεκινήσουν από το λιμάνι του Βόλου, θα ανέβουν σιγά –σιγά την ανηφόρα του Λατομείου και στον σταθμό του Βελεστίνου θα συνδεθούν με μία μηχανή για το υπόλοιπο ταξίδι μέχρι Λάρισα.
Ο Παπαδάμ ειδοποιημένος από τον σταθμάρχη κινητοποίησε αμέσως τις ομάδες που είχε ήδη δημιουργήσει με τον Λάζαρο Ιωαννίδη και ο ίδιος με ένα ποδήλατο πήγε γρήγορα στο κοντινό χωριό Αγροκήπιο όπου έδρευε η Ελασίτική ομάδα του Βαγγέλη Πούλιου (Λαρισινού) και τους έπεισε να βοηθήσουν στην επιχείρηση. Όλη η επιχείρηση σχεδιάστηκε αστραπιαία και άψογα από τον ίδιο. Η σύνδεση των δύο τρένων καθυστέρησε επίτηδες στον σταθμό του Βελεστίνου ώστε να ξεκινήσει το δρομολόγιο για την Λάρισα το βράδυ .
Ο Εαμίτης σιδηροδρομικός ( κλειδούχος) Χαράλαμπος Αραμπατζής από το Βελεστίνο με την υπόδειξη του Παπαδάμ και την βοήθεια του ντόπιου εφεδρικού ΕΛΑΣ ξήλωσε μερικά μέτρα γραμμής στο καζέλο (3) της στάσης Ριζόμυλος ώστε να είναι σίγουρος ο εκτροχιασμός αλλά να μη σκοτωθεί ο μηχανοδηγός Κ.Αβαράκης και ο θερμαστής . Στην επιχείρηση εκτός από τους 13 άνδρες του Πούλιου ,έσπευσαν λίγο καθυστερημένα έφιπποι άνδρες του Αχιλλέα Κολοκοτρώνη και άνδρες του εφεδρικού ΕΛΑΣ Βελεστίνου με αρχηγούς τους Στέργιο Γούση (4) και Νίκο Πολύζο(5)
Η Επιχείρηση πραγματοποιήθηκε με επιτυχία χωρίς θύματα από Ελληνικής πλευράς και με ένα μόνο Ιταλό σκοτωμένο .Άλλοι επτά περίπου Ιταλοί που συνόδευαν το τρένο αιχμαλωτίστηκαν αλλά μετά από δύο μέρες αφέθηκαν ελεύθεροι
Επειδή οι πληροφορίες από τον Βόλο μιλούσαν για 30 -35 βαγόνια φορτωμένα υλικό, το τοπικό ΕΑΜ μέσα σε λίγες ώρες κινητοποίησε πατριώτες από τα γύρω χωριά με μουλάρια και κάρα, προκειμένου να μεταφέρουν τα λάφυρα σε επιλεγμένα σημεία .
Παρουσιάστηκαν πολλοί περισσότεροι καραγωγείς από όσοι χρειάζονταν με αποτέλεσμα να σημειωθεί μία αναστάτωση στους στενούς αγροτικούς δρόμους της περιοχής
Μέσα στην νύχτα οι χωρικοί φόρτωναν τα κάρα και τα μουλάρια και έφευγαν για προκαθορισμένα σημεία . Κάποιοι όμως που δεν είχαν προλάβει να ενημερωθούν σωστά
δεν ακολούθησαν τις οδηγίες και μετέφεραν τα λάφυρα με τα κάρα τους στο χωριό τους , στον Ριζόμυλο . Έτσι ήταν εύκολο για τους Ιταλούς τις επόμενες μέρες να βρουν τα ίχνη των κάρων στους λασπωμένους δρόμους.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι Ιταλοί προχώρησαν σε αντίποινα με επτά εκτελέσεις στον Ριζόμυλο και μία στον Βελεστίνο . Πυρπόλησαν σχεδόν όλο το χωριό , πενήντα σπίτια στον Βελεστίνο και αρκετά στην κοντινή Χλόη.
Αλλά και το μακρινό χωριό ( Αναύρα –Γούρα )που μεταφέρθηκαν πολλά λάφυρα είχε την ίδια τύχη τις επόμενες μέρες .Οι Ιταλοί που έδρευαν στον Αλμυρό έσπευσαν να το πυρπολήσουν . Οι αντάρτες όμως της περιοχής είχαν προνοήσει και είχαν κρύψει τα λάφυρα σε σπηλιές της γύρω περιοχής .
Στις τρεις τα ξημερώματα ο Φεραίος έδωσε εντολή να αποχωρήσουν βάζοντας φωτιά στο υπόλοιπο φορτίο που δεν πρόλαβαν να πάρουν . Τα τέσσερα όμως τελευταία βαγόνια είχαν πυρομαχικά με αποτέλεσμα μεγάλη έκρηξη και καταστροφή ανυπολόγιστη για τους Ιταλούς.
Τις επόμενες μέρες οι ραδιοσταθμοί της Μόσχας και του Λονδίνου μετέδωσαν το γεγονός σκορπίζοντας χαρά και ενθουσιασμό στους ακροατές τους .
Οι θυσίες από την ενέργεια του σαμποτάζ δεν πήγαν χαμένοι . Από τα λάφυρα του τρένου εξοπλίστηκαν και ντύθηκαν εκατοντάδες άνδρες του τακτικού και εφεδρικού ΕΛΑΣ .
Ήταν μαζί με τα λάφυρα της Τσαγκαράδας η πρώτη μαγιά για τον εξοπλισμό του ραγδαία αναπτυσσόμενου ΕΛΑΣ Θεσσαλίας .
Την επόμενη μέρα στις 24 Μαρτίου ομάδα του ΕΛΑΣ με καπετάνιο τον Παναγιώτη Οικονόμου (Διάκος ) ανατίναξε την γέφυρα του Ξηριά βόρεια του Βόλου αποκόπτοντας την σιδηροδρομική σύνδεση και σε εκείνο το σημείο.
Οι Ιταλοί από τότε μετέφεραν πολεμικό υλικό και άλλα εφόδια με επιβατικές αμαξοστοιχίες προκειμένου να αποτρέψουν ενδεχόμενα νέα σαμποτάζ.
Πηγές : Νίτσα Κολιού , Λάζαρος Αρσενίου , Μήτσος Μπαλής, Γρηγόρης Ρέντης ,Χαράλαμπος Αλεξάνδρου , Χαράλαμπος Σουβλής ,
1)Η μάχης της Τσγκαράδας εδώ >https://simea2016.blogspot.com/2022/03/blog-post_30.html
2) Αφιέρωμα στον Φεραίο> https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1004466586561915&id=349248072083773
3)Καζέλο : μικρή αποθήκη που υπήρχε σε κάθε στάση για τα εργαλεία των εργατών της γραμμής
4) Ο Στέργιος Γούσης εκτελέστηκε από τα ΕΑΣΑΔ του Μακεδόνα και του Ανούση στις 23 Μαΐου του 44 σε επιδρομή τους στο Βελεστίνο .
5) Ο Νίκος Πολύζος μεγαλοκτηματίας και κτηνοτρόφος, προερχόμενος από τον συντηρητικό χώρο, συνεργάστηκε άψογα με το ΕΑΜ και δραστηριοποιήθηκε στον εφεδρικό ΕΛΑΣ της περιοχής . Διατέλεσε Πρόεδρος της Κοινότητας Περιβλέπτου για 25 περίπου χρόνια
Αν σας άρεσε το αφιέρωμα ,δηλώστε ακόλουθοι της σελίδας προκειμένου να ενημερώνεστε για κάθε νέα ανάρτηση καθώς και για την δραστηριότητα του συλλόγου.
Ο ΦΕΡΑΙΟΣ
Νίκος Γιακούλας από Βελεστίνο
στην Μακρόνησο για Εθνική διαπαιδαγώγηση
Μνημείο Εθνικής Αντίστασης
Από αριστερά :Μιχάλης Παπαδάμ, ο γλύπτης Θανάσης Φάμπας, ο λογοτέχνης Ηλίας Λεφούσης
