ΠΕΕΑ
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ
Η ΒΙΝΙΑΝΗ , πρωτεύουσα της Ελεύθερης Ελλάδας.
Η αίθουσα συνεδριάσεων της ΠΕΕΑ
Κείμενο : Απόστολος Αποστολάκης .
Στις 10 Μαρτίου του 1944 συγκροτήθηκε η ΠΕΕΑ . »Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης» η γνωστή και ως «Κυβέρνηση του Βουνού» .
Μετά από άκαρπες συζητήσεις, και προτάσεις εκ μέρους του ΕΑΜ προς τον ΕΔΕΣ του Ν. Ζέρβα και την ΕΚΚΑ Γ. Καρτάλη, οι πολιτικές δυνάμεις που επρόσκειντο στο ΕΑΜ καθώς και μεμονωμένες προσωπικότητας ανέλαβαν την προσωρινή διοίκηση με έδρα την Βίνιανη . Η Βίνιανη ένα χωριό 31 χιλιόμετρα από το Καρπενήσι ήταν σε μια περιοχή που ήδη είχε απελευθερωθεί από τον ΕΛΑΣ .
Στην προσωρινή Επιτροπή η οποία είχε πέντε μέλη συμμετείχαν οι εξής.
Πρόεδρος ο Συνταγματάρχης Ευριπίδης Μπακιρτζής, ο Κρητικός Υποστράτηγος Μανώλης Μάντακας, καθώς και οι: Γιώργης Σιάντος (Γραμματέας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας), Κώστας Γαβριηλίδης (Γραμματέας του Αγροτικού Κόμματος), Ηλίας Τσιριμώκος (Γραμματέας της Ένωσης Λαϊκής Δημοκρατίας). Πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Ευρ. Μπακιρτζής μέχρι πριν λίγες εβδομάδες συμμετείχε στην ΕΚΚΑ από όπου αποχώρησε διαφωνώντας με την γραμμή της ηγεσίας της .
Ο Καρτάλης και ο Ψαρός ήταν κάπως θετικοί, αλλά δεν είχαν την έγκριση των Βρετανών. Στον ΕΔΕΣ είχε αρχίσει η αποσύνθεση αφού οι άκαπνοι αξιωματικοί του που βρίσκονταν στην Αθήνα είχαν πλέον ανοιχτή ή κρυφή συνεργασία με τους Γερμανούς . Πολλοί δε από αυτούς είχαν αναλάβει αξιώματα στα προδοτικά Τάγματα Ασφαλείας.
Με την παρουσία κάποιων Ανταρτικών μονάδων και κατοίκων των γύρω περιοχών τα μέλη της ΠΕΕΑ έδωσαν τον παρακάτω όρκο:
«Ορκίζομαι ότι θα εκτελέσω πιστά τα καθήκοντά μου σαν μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, έχοντας σαν γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας μου και του ελληνικού λαού, ότι θα αγωνιστώ με αυτοθυσία για την απελευθέρωση της χώρας μου από το ζυγό των κατακτητών, ότι θα υπερασπίζω παντού και πάντοτε τις λαϊκές ελευθερίες και θα είμαι παραστάτης και οδηγός του λαού στον αγώνα για τη λευτεριά του και τα κυριαρχικά του δικαιώματα».
Ήταν τέτοια η απήχηση της ίδρυσης της ΠΕΕΑ, ώστε πολλοί Δημοκράτες που μέχρι τότε είχαν επιφυλάξεις, έσπευσαν να δηλώσουν και την δική τους συμμετοχή . Έτσι στις 18 Απριλίου 1944, προκειμένου να επιτευχθεί μια πιο πλατιά και ενωτική αντιπροσώπευση, έγινε ανασύνθεση με τη συμμετοχή διαπρεπών προσωπικοτήτων της χώρας(1) οι οποίοι στη συνέχεια θα διατελέσουν υπουργοί (γραμματείς) της Κυβέρνησης του Βουνού.
Η νέα διευρυμένη και τελική σύνθεση της ΠΕΕΑ ήταν:
• «Πρόεδρος» : Αλέξανδρος Σβώλος (2)
• «Αντιπρόεδρος» : Ευριπίδης Μπακιρτζής
• «Γραμματέας Εξωτερικών» : Αλέξανδρος Σβώλος
• «Γραμματέας Δικαιοσύνης» : Ηλίας Τσιριμώκος
• «Γραμματέας Εσωτερικών» : Γιώργος Σιάντος
• «Γραμματέας Παιδείας, Θρησκευμάτων και Λαϊκής διαφώτισης» : Αλέξανδρος Σβώλος
• «Γραμματέας Οικονομικών» : Άγγελος Αγγελόπουλος
• «Γραμματέας Εθνικής Οικονομίας»: Σταμάτιος Χατζήμπεης
• «Γραμματέας Στρατιωτικών» : Μανώλης Μάντακας
• «Γραμματέας Συγκοινωνιών»: Νικόλαος Ασκούτσης
• «Γραμματέας Επισιτισμού» : Ευριπίδης Μπακιρτζής
• «Γραμματέας Κοινωνικής Πρόνοιας»: Πέτρος Κόκκαλης
• «Γραμματέας Γεωργίας» : Κώστας Γαβριηλίδης
Έτσι υπήρχαν τρεις Ελληνικές Κυβερνήσεις . Η Κυβέρνηση του μαχόμενου Λαού,η Κυβέρνηση του Καΐρου η οποία ήταν απόλυτα ελεγχόμενη από τους Βρετανούς και η δοσιλογική κυβέρνηση Ράλλη, πειθήνιο όργανο των Γερμανών . Ορισμένοι από τους νέους πολιτικούς ηγέτες της ΠΕΕΑ δεν είχαν ιδιαίτερη προσφορά μέχρι τότε στον Αντιστασιακό αγώνα, προσέδωσαν όμως κύρος και το κυριότερο αφόπλισαν την Βρετανική και κεντροδεξιά προπαγάνδα ότι το ΕΑΜ είναι παντελώς ελεγχόμενο από το ΚΚΕ.
Η ΠΕΕΑ θα διακηρύξει τα εξής .
«…Η Επιτροπή πιστεύοντας πως η δύναμη της πηγάζει από το λαό και από το λαό αντλούνται όλες οι εξουσίες, θα συγκαλέσει στο πιο σύντομο χρονικό διάστημα Εθνικό Συμβούλιο, που θα αποτελείται από αντιπροσώπους του λαού εκλεγόμενους ελεύθερα…»
Η δέσμευση αυτή της Κυβέρνησης του Βουνού έγινε πράξη και έτσι πραγματοποιήθηκαν εκλογές στις 23 και τις 30 Απριλίου 1944. Μέσα σε αυτό το μικρό διάστημα πάνω από 1.800.000 πολίτες πήραν μέρος στη γενική ψηφοφορία που διεξήχθηκαν τόσο στις ελεύθερες όσο και στις κατεχόμενες ζώνες της χώρας κάτω και από τη μύτη των Γερμανών και των δοσιλόγων συνεργατών τους. Για πρώτη φορά στην ιστορία της Ελλάδας ψήφισαν οι 18χρονοι και οι γυναίκες! Οι εκλογές βέβαια είχαν προετοιμαστεί από πριν και όχι την τελευταία εβδομάδα .
Αναδείχτηκαν οι Εθνοσύμβουλοι (Βουλευτές) οι οποίοι συνεδρίασαν από τις 14 έως τις 27 Μαΐου 1944, στο κοντινό χωριό Κορυσχάδες Ευρυτανίας .
Η Κυβέρνηση του Βουνού σε λίγους μήνες πραγματοποίησε σπουδαίο έργο. Με δεκάδες «Δελτία Πράξεων και Αποφάσεων της ΠΕΕΑ» δικαίωσε τις δίκαιες απαιτήσεις του αγωνιζόμενου λαού που εμπιστεύτηκε το ΕΑΜικό κίνημα. Με τον «Κώδικα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης», κατοχύρωσε επίσημα θεσμούς για τα όργανα της λαϊκής εξουσίας που ήδη αποτελούσαν μια πραγματικότητα στις ελεύθερες περιοχές. Η διαχείριση των δασών αποδόθηκε στις αυτοδιοικούμενες κοινότητες και Συνεταιρισμούς των αγροτών. Η διαχείριση της γης πέρασε πλέον στους καλιεργητές της.
Επιπλέον κατοχυρώθηκαν νέοι θεσμοί Λαϊκής δικαιοσύνης. Ίδρυσε Πολιτοφυλακή για την περιφρούρηση των ελευθεριών του λαού. Νομοθέτησε την ισότητα ανδρών-γυναικών κοινωνικά, εργασιακά και μισθολογικά.
Με την ίδρυση της ΠΕΕΑ το ΕΑΜ αποφάσισε να θέσει όλες τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ κάτω από τις διαταγές της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης.
Στην αποφασή του ο γραμματέας των Στρατιωτικών Μανώλης Μάντακας ανέφερε ότι ο θεσμός των πολιτικών καθοδηγητών, αντιπροσώπων του ΕΑΜ, καταργείται αν και «είναι αναμφισβήτητο πως έφερε μέχρι σήμερα πολύ καλά αποτελέσματα. Και ένα μεγάλο μέρος από την τιμή της δημιουργίας και της δράσης του ΕΛΑΣ πέφτει στους πολιτικούς καθοδηγητές»
Παράλληλα στις 12 Μαρτίου του 1944, το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ ανακοίνωσε παρόμοια διαταγή.
Στις 2 Σεπτεμβρίου 1944 στην ελεύθερη πλέον Ιταλία σχηματίστηκε Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας στην οποία συμμετείχε και το ΕΑΜ με έξι Υπουργεία . Ήταν η απόρροια της λεγόμενης Συμφωνίας του Λιβάνου . Πρωθυπουργός ο ήδη διορισμένος από τους Άγγλους Γεώργιος Παπανδρέου. Η εξέλιξη αυτή ήταν ένας ακόμη κρίκος στις υποχωρήσεις της ηγετικής ομάδας του ΕΑΜ .
Η ΠΕΕΑ αυτοδιαλύθηκε με απόφαση του ΕΑΜ στις 9 Οκτωβρίου λίγες μέρες πριν την απελευθέρωση της Αθήνας .
Το 1966 μεγάλος σεισμός και κατολισθήσεις κατέστρεψαν το χωριό. Κτίστηκε η Νέα Βίνιανη σε απόσταση έξι χιλιομέτρων . Ωστόσο κάποιοι κάτοικοι δεν το εγκατέλειψαν ποτέ . Εκεί δημιουργήθηκε και το γνωστό Μουσείο Εθνικής Αντίστασης από όπου και οι φωτογραφίες .
Σημειώσεις! 1) Οι Αλέξανδρος Σβώλος, Άγγελος, Αγγελόπουλος, Πέτρος Κόκκαλης, ήταν καθηγητές Πανεπιστημίου
2) Αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Σβώλο> https://simea2016.blogspot.com/2020/05/14-927.html
Πηγές: Χάγκεν Φλάϊσερ, Γιώργος Μαργαρίτης, Προκόπης Παπαστράτης, Βασιλική Λάζου,Μαρκ Μαζάουερ, Μανώλης Γλέζος,Θανάσης Χατζής, Κομνηνός Πυρομάγλου, Συλλογικό Στ’άρματα, Στ’άρματα, Φ.Γρηγοριάδης,
Η έδρα της κυβέρνησης του βουνού
Φωτογραφία του Γιάννη Νισηρίου .Από αριστερά Σιάντος, Μπακιρτζής, Μητροπολίτης Ιωακείμ, Γαβριηλίδης
Ο Μανώλης Μάντακας
