Ο ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΣΤΗΝ ΒΙΑΝΝΟΥ
Η εκθεσή του για το έγκλημα των Γερμανών
Επιμέλεια κειμένου : Απόστολος Κ. Αποστολάκης
«Καταστρέψετε την επαρχία Βιάννου , εκτελέσετε πάραυτα, χωρίς διαδικασία, τους άρρενες που είναι πάνω από 16 ετών και όλους όσοι συλλαμβάνονται στην ύπαιθρο ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας».
Αυτή ήταν η διαταγή του Γερμανού Διοικητή Κρήτης Στρατηγού Μπρούνο Όσβαλντ Μπρόγιερ προς τις προς τις στρατιωτικές δυνάμεις που επέδραμαν στην περιοχή.Εκτελεστής της διαταγής ο Φρίντριχ-Βίλχελμ Μύλλερ.
Στην επαρχία Βιάννου στα νοτιοανατολικά του Νομού Ηρακλείου, δρούσε ισχυρή αντιστασιακή οργάνωση του ΕΑΜ, με μεγάλη συμμετοχή των κατοίκων .Την είχε οργανώσει ήδη από το 1941 ο Νίκος Μανουσάκης εξόριστος κομουνιστής στην Φολέγανδρο στην περίοδο της Βασιλομεταξικής δικτατορίας . Την ίδια εποχή ο ταγματάρχης Αλέξανδρος Ραπτόπουλος με καταγωγή από την περιοχή ίδρυσε την «Κρητική Εθνική Επαναστατική Επιτροπή Εθνικής Αντίστασης» Ο Ραφτόπουλος όμως δεν κρατούσε τους συνωμοτικούς κανόνες και γρήγορα πιάστηκε και εκτελέστηκε .
Η δυναμική παρουσία ανταρτών στα βουνά της Βιάννου ανάγκαζε τους Γερμανούς να διατηρούν στην περιοχή ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις.
Στις 8-9 Σεπτέμβρη 1943 οι αντάρτες επιτέθηκαν σε γερμανικό φυλάκιο στην Κάτω Σύμη. Στις 12 Σεπτεμβρίου μάχη γερμανικής μονάδας που έσπευσε στο χωριό, με ομάδα ανταρτών είχε αποτέλεσμα οι Γερμανοί να έχουν μεγάλες απώλειες σε νεκρούς, τραυματίες και 12 αιχμαλώτους.
Ασύλληπτης αγριότητας ήταν το αποτέλεσμα της Γερμανικής επιδρομής . Τετρακόσιες εξήντα μία 401 ψυχές πλήρωσαν με την ζωή τους. Αναμεσά τους πολλές γυναίκες και παιδιά .Έφτασαν στο σημείο να εκτελέσουν μετά από βασανιστήρια τα τρία αδελφάκια Βερβεράκη επειδή δεν μαρτυρούσαν που είχε κρυφτεί ο πατέρας τους .
14-15 16 Σεπτεμβρίου έκαιγαν και σκότωναν ,στις 17 επέτρεψαν τις γυναίκες να θάψουν τους νεκρούς τους . Στις 29 ξαναγύρισαν και ανατίναξαν με δυναμίτη σπίτια που είχαν απομείνει όρθια .
Το καλοκαίρι του 45 ο Καζαντζάκης επικεφαλής επιτροπής επισκέφτηκε την επαρχία και τα χωριά της και κατέγραψε μαρτυρίες για την Γερμανική θηριωδία . (1)
Ακολουθούν αποσπάσματα από την έκθεση
«… 14/9, εορτήν της Ανυψώσεως του Τιμίου Σταυρού, επέπρωτο να συντελεσθή μία από τας φοβερωτέρας καταστροφάς που είδεν η Κρήτη καθ’ όλην την περίοδον της κατοχής• οι Γερμανοί εισέβαλον εις τα χωρία της Βιάννου, Αμιράς, Βαχός, Κεφαλοβρύσι, Κρεββατάς, Αγ. Βασίλειος, Πεύκος, Κάτω Σύμη, Γδόχια, Μύρτος, Μουρνιές, Ρίζα, Μάλλες κ.τλ. φονεύοντες μεμονωμένως μεν όσους συνήντων καθ’ οδόν -άνδρας, γυναίκας και παιδιά- εντός δε των χωρίων συγκεντρούντες τους άνδρας όλους και εκτελούντες αυτούς ομαδικώς».
«Εκ των εκτελεστών, εγκατασταθέντες δε εις μίαν αυλήν ολίγον απέχουσα από του τόπου της εκτελέσεως ήρχισαν να τρώγουν και να διασκεδάζουν, περιπαίζοντες και τας ολοφυρομένας γυναίκας και μιμούμενοι τας κραυγάς της απελπισίας των «Παναγιά μου, Παναγιά μου!» έγραφε ο Νίκος Καζαντζάκης.
«… Καθώς οι Γερμανοί εισήρχοντο εις τον Αμιράν, οι κάτοικοι, κατά σύστασιν του δημάρχου, τους υπεδέχθησαν εις την είσοδον του χωρίου κρατούντες οίνον, ρακήν και εδέσματα. Εκείνοι, έχοντες κυκλώσει εν τω μεταξύ όλην την περιοχήν, συνέλαβον τους άνδρας όλους -περί τους 100- τους οποίους άνευ διαδικασίας εξετέλεσαν μέχρις ενός, ολίγον κατωτέρω της δημοσίας οδού. Η κατά τμήματα εκτέλεσις αυτών διήρκεσεν από της 10ης πρωινής μέχρι της 4ης απογευματινής. Εν τω μεταξύ εφόνευον και όσους γέροντας και αναπήρους εύρισκον εντός των οικιών, μη δυναμένους να κινηθούν…
«…Η Επιτροπή δεν θα λησμονήση ποτέ το σπαρακτικόν θέαμα που αντίκρυσεν…• επί του τόπου της εκτελέσεως εύρε συγκεντρωμένας περί τας 300 γυναίκας μελανηφορούσας μετά των τέκνων των, θρηνούσας, κοπτομένας και μυρολογούσας».
«… επί μακρόν χρονικόν διάστημα αι γυναίκες μετέφερον χώμα εκ των πέριξ δια να συμπληρώσουν την ταφήν των οικείων των και την πρωίαν εύρισκον τήδε κακείσε διεσπαρασμένα τα μέλη αυτών από τους σκύλους, οι οποίοι κατά την νύκτα ανέσκαπτον τους προχείρους τάφους».
Όπως σημείωνε ο Καζαντζάκης, οι Γερμανοί προσπάθησαν να σκεπάσουν τα εγκλήματα και ζήτησαν από έναν αρχιμανδρίτη να βεβαιώσει ότι δεν έγιναν παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου, εκείνος όμως απάντησε: «Τουφεκίστε με, αλλά ψεύτικη δήλωση δεν υπογράφω• γιατί είδα με τα μάτια μου γυναίκες ξεκοιλιασμένες».
Γράφει πολλά ακόμα ο Καζαντζάκης στην έκθεση η οποία δυστυχώς χάθηκε στα συρτάρια του μετακατοχικού κράτους.
Ευτυχώς όμως επειδή ο ίδιος είχε πικρή εμπειρία με τις Δημόσιες υπηρεσίες , όταν την συνέταξε έδωσε στον αδελφικό του φίλο και γνωστό λογοτέχνη Παντελή Πρεβελάκη, ένα αντίγραφο. Ο Πρεβελάκης είχε φυλάξει το χειρόγραφο και 38 χρόνια αργότερα το 1983, το παρέδωσε στον Δήμο Ηρακλείου.
.Ο Δήμος το εκτύπωσε σε βιβλίο. Ήταν μία μοναδική έκδοση λίγων αντίτυπων τα οποία δεν τα βρίσκει εύκολα κάποιος που θέλει να τα έχει στην βιβλιοθήκη του.
Σημειώσεις : 1) 461 ήταν τελικά τα θύματα στην περίοδο της κατοχής. Υπήρχαν και άλλοι 60 εκτελεσμένοι σε άλλες ημερομηνίες.
2) Ο Καζαντζάκης είχε διοριστεί το 1919 από τον Βενιζέλο, Γενικός Διευθυντής Υπουργείου Περιθάλψεως.
Πηγές:Αρχείο Πιτροπογιαννάκη,Αριστομένης Συγγελάκης,Νίκος Ψυλάκης, Ανδρέας Δεναζάκης, Άννα Μανουσάκη –Μεταξάκη, Μαρία Χλειουδάκη –Μαστρογιωργάκη , Αντώνης Σανουδάκης ,Αρχείο ΕΡΤ . Αφιερώματα ΑΓΩΝΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ.
Αν σας άρεσε το αφιέρωμα ,δηλώστε ακόλουθοι της σελίδας για να ενημερώνεστε για κάθε νέα ανάρτηση καθώς και για την δραστηριότητα του συλλόγου.
