Υπόθεση Ντον Στοτ
Διπλός πράκτορας ή αφελής και ματαιόδοξος
Κείμενο : Απόστολος Κ. Αποστολάκης
Υπάρχουν πολλές αιτίες και πολλαπλάσιες αφορμές για τις οποίες το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ ήταν καχύποπτοι απέναντι στους Βρετανούς .
Τα γεγονότα τους δικαίωσαν στα γεγονότα του Δεκέμβρη του 44 όταν οι Άγγλοι πήραν ανοικτά το μέρος της δεξιάς παράταξης συνεργαζόμενοι και με συνεργάτες των Γερμανών .
Οι αφορμές που έδωσαν οι Άγγλοι στο ΕΑΜ ήταν πολλές και οι περισσότερες βάσιμες και ουσιαστικές . Πρώτη αφορμή όταν όταν την επαύριο της ανατίναξης του Γοργοποτάμου, ο ραδιοφωνικός σταθμός του Λονδίνου ανακοίνωσε ότι την επιχείρηση την εκτέλεσαν Βρετανοί μαζί με τις δυνάμεις του Ζέρβα . Αγνόησαν εντελώς τον ΕΛΑΣ.
Μία από τις πολλές περιπτώσεις που έριξαν λάδι στην δικαιολογημένη καχυποψία του ΕΑΜ ήταν οι επαφές που είχε πράκτορας της SOE με δοσίλογους έλληνες και ανώτερους Γερμανούς αξιωματούχους.
Όσο και αν εκ των υστέρων οι Άγγλοι προσπάθησαν να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις , τα γεγονότα δεν αμφισβητήθηκαν ποτέ και αποδόθηκαν όλα στην επιπολαιότητα και ματαιοδοξία του ΝΤΟΝ ΣΤΟΤ ( Donalt Stot).
Ποιος ήταν όμως ο ΝΤΟΝ ΣΤΟΤ του οποίου οι ενέργειες απασχόλησαν τον Τσόρτσιλ και τον Στάλιν ;
Ο Στοτ γεννήθηκε το 1914 στο Μπίρκενχυντ της Νέας Ζηλανδίας και μετά τις αποφοιτησή του από την Μέση Εκπαίδευση εργάστηκε σαν τεχνικός στην εφημερίδα New Zealand Herald.
To 1939 κατατάχτηκε σαν Λοχίας στο 5ο Σύνταγμα Πυροβολικού το οποίο εκστράτευσε στην Ελλάδα μαζί με άλλες Βρετανικές μονάδες προκειμένου να βοηθήσουν την Ελλάδα στον πόλεμο ενάντια στις δυνάμεις του Άξονα .
Πολέμησε στην μάχη της Κρήτης όπου πραγματικά οι ΝεοΖηλανδοί και οι Αυστραλοί έδωσαν ηρωικές μάχες απέναντι σε υπέρτερες Γερμανικές δυνάμεις .
Τραυματισμένος ο Στοτ αιχμαλωτίστηκε από τους Γερμανούς και μεταφέρθηκε μαζί με άλλους συμπατριώτες του σε στρατόπεδο.
Μόλις αποθεραπεύθηκε, μαζί με τον Μπόμπ Μόρτον απέδρασαν με κινηματογραφικό τρόπο από το στρατόπεδο και κρύφτηκε για επτά μήνες μέχρι να κατορθώσει να φύγει για την Αλεξάνδρεια με το δίκτυο που είχε δημιουργηθεί εν τω μεταξύ στην Κρήτη αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα .
Σύμφωνα με τη επίσημη βιογραφία που δημοσιεύτηκε σε εγκυκλοπαίδεια της Νέας Ζηλανδίας από τον J.A.B. CRWFORD , ο Στοτ στην Αίγυπτο κατατάχτηκε στην υπηρεσία πρακτόρων την γνωστή SOE με τον βαθμό του β Υπολοχαγού και αφού πήρε μέρος σε αποτυχημένη επιχείρηση ενάντια στον στρατό του Ρόμελ έφτασε με άλλους σαμποτέρ στην Ελλάδα τον Μάρτιο πέφτοντας με αλεξίπτωτο.
Σκοπός της ομάδας ήταν η καταστροφή της γέφυρας του ΑΣΩΠΟΥ η οποία πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 1943 από τους Βρετανούς σαμποτέρ χωρίς την ανάμειξη των Ελληνικών ανταρτικών ομάδων .
Στην επιχείρηση Αισωπός σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες έδειξε απίθανο θάρρος γεγονός που αναγνωρίστηκε από τους ανωτέρους του οι οποίοι τον προβίβασαν στον βαθμό του Λοχαγού . Ένα μήνα μετά ο Στοτ τοποθετήθηκε σύνδεσμος με το 34ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ στην περιοχή της Βοιωτίας αλλά παράλληλα άρχισε επαφές στην Αθήνα με Εθνικιστικές και δοσιλογικές οργανώσεις .
Όπως περιγράφει ο Χάγκεν Φλάϊσερ, στην εισηγησή του στο σεμινάριο ιστορίας που οργανώθηκε από την ΕΛΕΜΕΠ (Ελληνική Εταιρία Μελέτης και Επιστημονικού Προβληματισμού )και την Ένωση Ελλήνων Πανεπιστημιακών Δυτικής Ευρώπης στο Λονδίνο το 1977, ο Στοτ αρχικά ήρθε σε επαφή με τον αρχηγό της δεξιάς οργάνωσης Εθνική Δράσις Π. Σιφναίο, ο οποίος εκπροσωπούσε τον Βασιλιά στην Ελλάδα προετοιμάζοντας την επιστροφή του χωρίς όμως καμία αντιστασιακή δράση ενάντια στους Γερμανούς .
Στις 4 Νοεμβρίου του 43 με προτροπές του Στοτ εκπρόσωποι οκτώ δεξιών οργανώσεων υπέγραψαν συμφωνία στην οποία μαζί με την εκφρασμένη θέληση να μπουν κάτω από τις διαταγές του Γενικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, τόνιζαν ιδιαίτερα ότι ο σκοπός τους είναι « να προστατεύσωσι και να φρουρήσωσι την πόλιν ευθύς ως εκκενωθεί και μέχρι αφίξεως των συμμαχικών στρατευμάτων « Με απλά λόγια ο καημός τους ήταν να μην καταλάβει την Αθήνα ο ΕΛΑΣ.
Αξιοσημείωτο ότι την συμφωνία αυτή σύμφωνα με τα Αμερικάνικα αρχεία και του βιβλίου του Χρήστου Ζαλοκώστα (Το χρονικό της σκλαβιάς 1948) υπέγραψαν εκτός από την Εθνική Δράση, η ΡΑΝ , ο ΕΔΕΣ, ΕΔΕΜ, η οργάνωση Χ, η ΕΚΟ , η Τρίαινα και εκπρόσωπος του υπουργείου Άμυνας του δοσίλογου Ράλλη , ταγματάρχης Σειρηδάκης.
Το τι είδους αντίσταση θα έκαναν όλοι αυτοί ας το σκεφτεί ο αναγνώστης.
Όλα τα μπουμπούκια του καιροσκοπισμού και δοσιλογισμού μαζί, αφού και ο ΕΔΕΣ της Αθήνας είχε αυτονομηθεί από τον ΕΔΕΣ του βουνού αναγκάζοντας και αυτόν ακόμα τον Ζέρβα να τον αποκηρύξει . Αρκετές από αυτές τις οργανώσεις ήταν μόνο επί χάρτου φτιαγμένες, και το μόνο τους μέλημα ήταν η διάσωση του Βασιλικομεταξικού καθεστώτος μετά την απελευθέρωση και οι Αγγλικές λίρες που δίνονταν αφειδώς σε τέτοιες ομαδούλες
Τις ίδιες μέρες ο Στοτ μέσω του Σιφναίου ήρθε σε επαφή με τον δοσίλογο δήμαρχο της Αθήνας Γεωργάτο ο οποίος τον συνέδεσε με Γερμανό Αξιωματούχο.
Ο Γερμανός δεν ήταν όποιος κι όποιος . Ήταν ο συνταγματάρχης Λόος ( Loos)αρχηγός της Μυστικής Στρατιωτικής Αστυνομίας των Βαλκανίων . Ο Λόος ενημέρωσε για την επαφή του με τον Βρετανό πράκτορα και τον πολιτικό πληρεξούσιο για τα Βαλκάνια Χέρμαν Νωυμπάχερ. Παράλληλα ο Στοτ ενημέρωσε και τους στρατιωτικούς του Γενικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής οι οποίοι όπως κατέθεσαν αργότερα τον απέτρεψαν να συνεχίσει τις επαφές .
Ο Στοτ συναντήθηκε με του Γερμανούς στο σπίτι του δοσίλογου Γεωργάτου μαζί με τους διερμηνείς του , Κυρτάτο και Μπακούρο . Από Γερμανικής πλευράς παραβρέθηκαν ο Λόος , ο διερμηνέας Βάλτερ και ο διπλωμάτης Ρούντι Σταίρκερ. Μετά τις συνομιλίες στις οποίες κυριάρχησαν και από τις δύο πλευρές οι αντιΕΑΜικές προθέσεις και η εκφρασμένη άποψη να διευκολυνθούν οι Γερμανοί να αποχωρήσουν ανενόχλητοι από την Ελλάδα, οι νέοι φίλοι του διευκόλυναν με αυτοκίνητο τον Στοτ να φτάσει στο Κυριάκι μέσω της διώρυγας της Κορίνθου .
Στο Κυριάκι βρήκε τον ασυρματό του χαλασμένο όπως ισχυρίστηκε αργότερα για να υποστηρίξει ότι ποτέ δεν έμαθε για την αντίθεση των στρατιωτικών του Καΐρου . Στην επιστροφή του στην Αθήνα ο Στοτ διαβεβαίωσε τους Γερμανούς ότι οι Βρετανοί έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον .
Στην συνέχεια ο Στοτ αναχώρησε με καΐκι από το Λαύριο μαζί με συνεργάτη του και τον Σιφναίο για την Μέση Ανατολή με σταθμό την Χίο –Σμύρνη. Σκοπός του να συνεχίσει τις συζητήσεις και να φέρει σε επαφή τους Βρετανούς με τον Γερμανό Ρούντι Σταίρκερ. Ο Γερμανός διοικητής της Χίου σύμφωνα με τις εντολές που είχε από την Αθήνα περιποιήθηκε τους ¨ταξιδιώτες ¨και διευκόλυνε την αναχωρησή τους για την Σμύρνη .
Τα καθέκαστα μαθεύτηκαν από φιλοΕΑΜίτη πράκτορα της Αμερικάνικης αποστολής OSS και ήταν θέμα ωρών να ενημερωθεί η ηγεσία του ΕΑΜ και αμέσως μετά οι Σοβιετικοί . Το ΕΑΜ έστειλε τηλεγράφημα στην Αίγυπτο απαιτώντας την ανάκληση όλων των πρακτόρων που συνομιλούσαν με τους Γερμανούς. Στις 17-1-44 η ΠΡΑΒΝΤΑ δημοσίευε άρθρο αναγκάζοντας τον Τσώρτσιλ να εκφράσει την εκπληξή του . Ο Στάλιν με τηλεγράφημα τον διαβεβαίωσε ειρωνικά ότι δεν διαταράσσεται η συμμαχία .( Αγγλικά αρχεία 1958)
Οι Βρετανοί αναγκάστηκαν να μην ξαναστείλουν τον Στοτ στην Ελλάδα . Το περίεργο είναι ότι δεν τιμωρήθηκε, αντίθετα τον τίμησαν με μετάλλιο και τον έστειλαν πίσω στην Νέα Ζηλανδία χωρίς να τον αποτάξουν όπως θα ταίριαζε σε στρατιωτικό που αυθαιρέτησε στα καθηκοντά του
Ο Στοτ σκοτώθηκε τον Μάρτιο του 1945 σε αποστολή, όταν υποβρύχιο που τον μετέφερε στην νήσο Βόρνεο τον αποβίβασε με βάρκα και έχασε τα ίχνη του . Θεωρήθηκε ότι πνίγηκε .
Ανεξάρτητα αν ο Στοτ ενεργούσε με την σύμφωνη η όχι γνώμη των Άγγλων στις συνομιλίες του με τους Γερμανούς, οι ενεργειές του έριξαν λάδι στην φωτιά του άσχημου κλίματος που εξυφαίνονταν στις σχέσεις του ΕΑΜ και των Άγγλων . Κανένας δεν αμφισβήτησε τις συνομιλίες του με τους Γερμανούς και τους δοσίλογους έλληνες.
ΚΑΝΕΝΑΣ
Τις απέδωσαν στην παράτολμη ιδιοσυγκρασία του και στην ματαιοδοξία του να γίνει ο άνθρωπος της ημέρας και να γράψει ιστορία όπως έλεγε στους διερμηνείς του .
Σημείωση: Ο Φλάϊσερ στο σεμινάριο του Λονδίνου παρέθεσε δεκάδες ντοκουμέντα από Αγγλικά , Αμερικανικά και Σοβιετικά αρχεία αν και μέχρι πριν από λίγα χρόνια υποστήριζε ότι δεν είχαν ανοίξει όλα τα Αγγλικά αρχεία.
Πηγές: Χάγκεν Φλάϊσερ, Θανάσης Χατζής, Θεόδωρος Σαμπατακάκης, Χάϊνς Ρίχτερ, Φ. Γρηγοριάδης, J.A.B. CRWFORD , Αθ. Πολάκης –Δασκάλου, KARL HEINZ ROTH, Κρις Γουντχάουζ, Γρ. Φαράκος ( Ο ΕΛΑΣ ΚΑΙ Η ΕΞΟΥΣΙΑ)
Αφιερώνεται στην μνήμη του Θανάση Κοντονίνα ο οποίος έφυγε νωρίς και δεν πρόλαβε να μάθει περισσότερα για τον Ντον Στοτ .
Ταξιδεύοντας από Πελοπόννησο για Κρήτη 1941
