ΟΡΜΑΝ ΜΑΓΟΥΛΑ 1944
Ογδόντα χρόνια μετά
Πραγματοποιήθηκε χθες το ετήσιο μνημόσυνο για τους σαράντα εκτελεσμένους στον σιδηροδρομικό σταθμό ΟΡΜΑΝ ΜΑΓΟΥΛΑ -Κάτω Δασόλοφος Φαρσάλων, στις 31 Μαΐου 1944.
Στην εκδήλωση που διοργανώνει κάθε χρόνο η Τοπική Κοινότητα Δασόλοφου και ο Δήμος Φαρσάλων, συμμετείχε και φέτος αντιπροσωπεία του ΣΙΜΕΑ.
Ο ΣΙΜΕΑ εκπροσωπήθηκε από την πρόεδρο Αγγελική Νικολάου ,τον γ.γ Απόστολο Κ. Αποστολάκη , τον έφορο Νικόλα Φιλάρετο και αρκετά μέλη του συλλόγου
Η εκδήλωση φέτος πραγματοποιήθηκε στην πλατεία του Άνω Δασόλοφου .Η μεγάλη νεροποντή των προηγούμενων ημερών , δημιούργησε προβλήματα στην πρόσβαση προς τον ιστορικό σιδηροδρομικό σταθμό όπου βρίσκεται το μνημείο των 40 εκτελεσμένων .(1)
Το στεφάνι εκ μέρους του ΣΙΜΕΑ, κατέθεσε το μέλος του Σωτήρης Χαλκιάς ,εγγονός εκτελεσμένου
Μετά την καθιερωμένη επιμνημόσυνη δέηση με τον τοπικό ιερέα, ακολούθησαν σύντομοι χαιρετισμοί από τους Νίκο Φωτίου πρόεδρο της τοπικής κοινότητας , Ιορδάνη Εσκίογλου Δήμαρχο Φαρσάλων , Αδαμοπούλου Αναστασία εντεταλμένη σύμβουλο κοινωνικής συνοχής της Περιφέρειας Θεσσαλίας και Βασίλη Κοντορίζο πρώην δήμαρχο Πορταριάς.
Για την ιστορία , τα ¾ των εκτελεσμένων ήταν από την Μαγνησία και συγκεκριμένα από τα χωριά Άνω και Κάτω Λεχώνια , Άγιο Βλάσιο, Άλλη Μεριά , Πορταριά , Βόλο .
Ακολούθησε η κεντρική ομιλία από τον εκπαιδευτικό Άριστείδη Παπαδόπουλο, ο οποίος στον εξαιρετικό λόγο του, αναφέρθηκε και στην δράση των δοσιλογικών οργανώσεων του Βόλου και της περιοχής.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι την απάνθρωπη αποστολή του απαγχονισμού, την είχαν αναλάβει τα φιλοναζιστικά δοσιλογικά ΕΑΣΑΔ .Οι Γερμανοί απλά επέβλεπαν .
Ακολούθησε προσκλητήριο νεκρών από την κ.Βούλα Μπαλαμπάνη προϊσταμένη διεύθυνσης προγραμματισμού του Δήμου Φρσάλων και τον Απόστολο Κ.Αποστολάκη .
Την ευθύνη της εξαιρετικά άρτιας εκδήλωσης, είχε όπως κάθε χρόνο, η κ. Βούλα Μπαλαμπάνη
.
Στην εκδήλωση επίσης παραβρέθηκαν οι πρώην πρόεδροι της κοινότητας Χρήστος Βασιλόπουλος και Γιώργος Σπανός.
1) Το μνημείο στήθηκε το 1950 χωρίς να αναφέρει την συμμετοχή των ΕΑΣΑΔΙΤΩΝ στο έγκλημα , αλλά οι εκδηλώσεις άρχισαν να πραγματοποιούνται το 1980 με απόφαση του τότε προέδρου της κοινότητας ΔΑΣΟΛΟΦΟΥ Γιώργου Σπανού ο οποίος παραβρέθηκε στην χθεσινή εκδήλωση.
ΟΜΙΛΙΑ
ΟΡΜΑΝ ΜΑΓΟΥΛΑ –ΔΑΣΟΛΟΦΟΣ 31-5-2024
Ομιλητής: Παπαδόπουλος Αριστείδης- Συνταξιούχος εκπαιδευτικός
Καλημέρα σας,
Αιδεσιμότατε, κ. Δήμαρχε, κ. Αντιδήμαρχοι, κ. εκπρόσωποι συλλόγων και οργανώσεων κυρίες και κύριοι απόγονοι των αείμνηστων πεσόντων.
Βρεθήκαμε εδώ όπως κάθε χρόνο, 80 χρόνια μετά, σ’ αυτόν το μικρό τόπο. Βρεθήκαμε ως προσκυνητές των συνανθρώπων μας που θάφτηκαν εδώ. Οι οποίοι σαν σήμερα απαγχονίστηκαν. Εμείς φτάσαμε προσκυνητές ευλαβικοί, επισκεπτόμενοι το άγιο σημείο θυσίας των Ελλήνων προγόνων μας. Αν και το προσκυνητάρι αυτό δεν έχει θρησκευτικές εικόνες, παρά μόνον ονόματα απλών αγιασμένων συνανθρώπων μας, στεκόμαστε με σεβασμό και δέος μπροστά του τιμώντας τα ιερά και όσια. Γιατί οι σαράντα συμπατριώτες μας δώσανε τη ζωή τους στην τότε δοκιμαζόμενη πατρίδα. Δώσανε τη ζωή τους για να μη χαθεί η ελπίδα! «Για να περάσει η Άνοιξη!» σύμφωνα με τον ποιητή Γ. Ρίτσο.
Η μέρα ήταν ζεστή κι ο κάμπος περίμενε την επόμενη που έμπαινε ο Ιούνιος. Στον εδώ σταθμό, θα έρθουν τα καμιόνια απ’ το Βόλο φορτωμένα πατριώτες. Η Κίτρινη Αποθήκη θα μετρούσε σαράντα λιγότερους κρατούμενους, που προσεχώς ήταν έτοιμοι να φορτωθούν στα τρένα για τα στρατόπεδα αναγκαστικής εργασίας της Γερμανίας. Ξεκίνησαν όμως νωρίτερα και στο δρόμο σταμάτησαν. Ανάμεσα ήταν και μία έγκυος, η μοναδική 26χρονη Πηλιορείτισσα.
Σε ζευγάρια οι κρατούμενοι με καταγωγή το Πήλιο, το Βόλο και την περιοχή της Λάρισας αποβιβάστηκαν βίαια και άρχισε γι’ αυτούς η διαδικασία εκτέλεσής τους. Κάποιος θα ρωτήσει: Γιατί αυτοί από την Κίτρινη Αποθήκη –σημείο κράτησης και βασανισμών- κι όχι άλλοι από άλλο σημείο της Θεσσαλίας; Η απάντηση είναι απλή. Έπρεπε για αντίποινα να εκτελεστούν 40 Έλληνες στη θέση 4 Γερμανών στρατιωτών που σκοτώθηκαν στη μάχη που λίγες μέρες πριν έγινε στον ίδιο χώρο, όταν οι ανταρτικές ομάδες του ΕΛΑΣ σταμάτησαν το τρένο, έδιωξαν κατεβάζοντας τους Έλληνες επιβάτες και πολέμησαν με τους Γερμανούς φρουρούς και τους «Έλληνες» ταγματασφαλίτες του ΕΑΣΑΔ που τους συντρόφευαν. Οι αντάρτες είχαν ειδοποιήσει τους Γερμανούς και τα ΕΑΣΑΔια να παραδοθούν. Όταν αυτό δεν έγινε, ξεκίνησε μάχη. Εκεί κατάφεραν να σκοτώσουν 4 Γερμανούς και να συνεχίσουν την προστασία των σιτηρών του θεσσαλικού κάμπου που οι κατακτητές διεκδικούσαν, για να ταΐσουν το στρατό τους. Ήταν η διαρκής προστασία της παραγωγής, η γνωστή μάχη της σοδειάς, που στο διάβα της ελληνικής Ιστορίας, πολλές φορές, έσωσε τον ντόπιο πληθυσμό από την πείνα.
Τα ΕΑΣΑΔ, (μέλη του Εθνικού Απελευθερωτικού Συνδέσμου Αντικομμουνιστικής Δράσεως) όπως γνωρίζουμε, ήταν οι συνεργάτες των κατακτητών που όργωναν τη Θεσσαλία, βοηθώντας τους εχθρούς της πολύπαθης πατρίδας. Ήταν αυτοί που κυριαρχούσαν στο θεσσαλικό χώρο έχοντας έδρα το Δεμερλί -σήμερα Σταυρός, αλλά και σε πολλά χωριά της περιοχής μας όπου εξευτέλιζαν, τρομοκρατούσαν, λεηλατούσαν κι έκλεβαν τους κατοίκους, βασάνιζαν και βοηθούσαν στις συλλήψεις και τις εκτελέσεις τους Γερμανούς. Στα Άνω Λεχώνια του Βόλου, τότε στις αρχές Απριλίου του 1944, μαζί με τα ΕΑΣΑΔ και τις Εθνικές Αντικομμουνιστικές Ομάδες (ΕΑΟ) δημιουργήθηκε και η Ανεξάρτητη Ομάδα Άνω Λεχωνίων. Οι ομάδες αυτές ανήκαν στο εθνικιστικό και αντικομμουνιστικό τόξο. Όπως διαβάζουμε στα Πρακτικά του Δήμου Παγασών –Βόλου, της 6ης Αυγούστου 1944, «αρχηγός της ήταν ο Σπύρος Ραφτόπουλος με άνδρας σχεδόν κατά το σύνολον εξ Άνω Λεχωνίων… Αι ομάδες αύται είναι οπλισμέναι με ιδιόκτητα πιστόλια και περίστροφα και με όπλα χορηγηθέντα υπό των Γερμανών…» Ήταν ο αρχηγός ο γνωστός και διαβόητος Σπύρος Καλαμπαλίκης ο οποίος καταγόταν κι έμενε στον Άγιο Βλάσιο. Αυτός με τους παλικαράδες του ήταν ο φόβος και τρόμος των περιοχών και χωριών του Πηλίου, του Βόλου, της Θεσσαλίας, αλλά και της Εύβοιας και μεταπολεμικά πασίγνωστος για τα ανείπωτα κατορθώματά του!
Η Ομάδα Λεχωνίων είχε ως έδρα στο γνωστό λεχωνίτικο αρχοντικό Κοντού απ’ όπου ξεκινούσε τις δράσεις της. Το αρχοντικό διέθετε υπόγεια και πολλά δωμάτια που όλα εξυπηρετούσαν τους άνομους σκοπούς τους. Είχε έδρα και τον οικισμό Πλατανίδια, από όπου ξεκινούσαν οι «εθνικές» εντός εισαγωγικών κινήσεις της, με επιστρατεύσεις καϊκιών, αλόγων κλπ. ανομιών. Εκεί ζούσαν κάποιοι ψαράδες με τις οικογένειές τους και κάποιοι άλλοι κατέφευγαν εκεί, για να κρυφτούν στα καλύβια τους. Τα ΕΑΣΑΔ είχαν χωρίσει και τις οικογένειες σε καλές -τις φίλα προσκείμενες σ’ αυτούς- και κακές τις αντίθετές τους.
Όλες αυτές οι ομάδες, αυτά τα ιδιότυπα «Τάγματα Ασφαλείας», έδρασαν ευτυχώς ένα μόνον εξάμηνο. Έδρασαν όμως ανθελληνικά και απάνθρωπα κατά του λαού που επεδίωκε την απελευθέρωσή του. Οι εκφοβισμοί, το πλιάτσικο, οι κλοπές, οι προδοσίες, οι εκτελέσεις αθώων συμπατριωτών κλπ «φιλάνθρωπες δράσεις», ήταν οι ανδραγαθίες τους! Σκοπός τους κύριος βέβαια, ήταν η «καταστροφή του κομμουνισμού» και η «εξουδετέρωση όλων των κινήσεων που ήταν πιθανό να βλάψουν τα εθνικά συμφέροντα».
Όταν έφυγαν οι προστάτες τους Γερμανοί, οι συνεργάτες τους περίμεναν τη νομή της οποιασδήποτε μεταπολεμικής εξουσίας. Άνθρωποι αριστεροί της Αντίστασης, μπήκαν στο κάδρο της νέας μέρας, περιμένοντας καλύτερες συνθήκες ζωής. Πολλοί, οι περισσότεροι, ακολούθησαν δύσκολους δρόμους υποφέροντας. Κάποιοι, της άλλης πλευράς συνεργάστηκαν με τους ισχυρούς, με τους κατακτητές. Πολλοί έφυγαν στο εξωτερικό μέχρι να περάσει η μπόρα.
Κι ας πάμε τώρα στην 31η Μαΐου το πρωί, σαν σήμερα, όπου όλοι οι κρατούμενοι του Βόλου που τους είχαν φέρει εδώ, δέθηκαν ανά δύο με καλώδια. Έτσι οδηγήθηκαν στα πεύκα γύρω από το σταθμό και κρεμάστηκαν ημίγυμνοι σ’ αυτά. Κάποιοι κρεμάστηκαν από τις πόρτες των κτιρίων. Η 26χρονη Πηλιορείτισσα, η Ελένη Μαυρογιάννη –κομμουνίστρια και αγγελιοφόρος κατά την εφημερίδα ΤΥΠΟΣ- δεν καταδέχτηκε να αφήσει το δήμιό της να της βάλει το βρόγχο. Τον έβαλε μόνη της!
Εκεί στις αγχόνες τους έμειναν δυο μέρες οι εκτελεσθέντες. Ήταν σε κοινή θέα των επιβατών των τρένων, αιωρούμενοι. Τα σαρκοφάγα πτηνά εννοείται πως τους κατέτρωγαν. Έμειναν εκεί σε κοινή θέα, για να βλέπουν οι διερχόμενοι επιβάτες του τρένου και να παραδειγματίζονται!
Αυτή βέβαια η πράξη των εκτελεστών –εκτός από τα αντίποινα- συσχετιζόταν με το πώς πήγαιναν οι πολεμικές επιχειρήσεις των δυνάμεων του Άξονα. Κι αυτές μόνον καλά δεν πήγαιναν και σίγουρα πίεζαν τους ναζί κατακτητές. Στα βορειοανατολικά της Ευρώπης, δυσκολεύονταν από τις Ρωσικές Δυνάμεις. Στα δυτικά οι Αγγλοαμερικανοί έσφιγγαν τον κλοιό. Στην Ελλάδα οι αντιστασιακές δυνάμεις που ήταν ενταγμένες στο Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής δεν τους άφηναν σε χλωρό κλαρί. Οι Ιταλοί αφοπλισμένοι έδωσαν χώρο στον ΕΛΑΣ, που διαρκώς τους παρενοχλούσε με αιφνιδιασμούς και επιθέσεις.
Από την άνοιξη ως και το καλοκαίρι του 1944 οι Γερμανοί της Θεσσαλίας είχαν βοηθούς τα ντόπια, εξοπλισμένα τάγματα ασφαλείας, τα μέλη του ΕΑΣΑΔ, τα διαβόητα. Κι αυτά όπως ειπώθηκε, επιδίδονταν σε πράξεις βίας, εξευτελισμού και ταπείνωσης αντιστασιακών και αμάχων. Στις θεσσαλικές πόλεις, οι μαζικές εκτελέσεις με τα πάμπολλα πτώματα στους δρόμους, όσο και στον θεσσαλικό κάμπο, ειδικά στις μάχες που έγιναν για τη σοδειά την ίδια εποχή, οι αγρότες και το ΕΛΑΣ συγκρούονταν συνεχώς με τους ντόπιους συνεργάτες τους και με τους κατακτητές.
Στον ΤΥΠΟ του Βόλου στις 2 Ιουνίου 1944, διαβάζουμε μέρος της Γερμανικής Ανακοίνωσης που επιβεβαιώνει όλα τα γεγονότα:
«Την 24-5-1944 κομμουνιστική τρομοκρατική ομάς επετέθη εναντίον αμαξοστοιχίας επί της γραμμής Τρικάλων-Βόλου και εις τον σταθμόν Ορμάν Μαγούλα τραυματίσασα και φονεύσασα αριθμόν τινά Γερμανών στρατιωτών… Εις αντίποινα διά την επίθεσιν ταύτην, απηγχονίσθησαν κατά τον στρατιωτικόν νόμον 40 πρόσωπα κρατούμενα παρά των Γερμανικών αρχών και καταγόμενα εκ της περιφερείας ταύτης άτινα καθώς απεδείχθη πλήρως ευρίσκοντο εις σχέσεις μετά των τρομοκρατικών ομάδων» Και ακολουθεί ο κατάλογος των απαγχονισμένων πατριωτών…
Στους νεκρούς πατριώτες που τα ονόματά τους είναι χαραγμένα στην πλάκα του μνημείου, αγαπητές και αγαπητοί προσκυνητές, βρίσκουμε και τρία που είχαν πατρίδα το χωριό του Αϊ- Βλάση του Πηλίου. Τυχαίνει να είναι η γενέτειρά μου, γι’ αυτό και θα αναφερθώ σ’ αυτά. Κι αυτά τα πρόσωπα το μόνον προσόν που είχαν, ήταν η ιδιότητά τους ως μέλη του ΕΑΜ–ΕΛΑΣ. Και ήταν μέλη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, γιατί στα χωριά του Πηλίου ήταν σχεδόν όλοι οι κάτοικοι οργανωμένοι στην Αντίσταση.
Ο μεγαλύτερος σε ηλικία Δημήτριος Λούκας του Νικολάου, ήταν 58 ετών και εργάτης γης. Τότε ήταν μέλος του ΕΑΜ. Οικογενειάρχης φτωχός, με δύο μικρά παιδιά. Πιάστηκε στο χωριό, και όπως όλοι, οδηγήθηκε κρατούμενος στο Βόλο και απαγχονίστηκε εδώ, στο Ορμάν Μαγούλα. Το δράμα όμως της οικογένειας συνεχίστηκε με τα πολλά βάσανα και παθήματα που σημάδεψαν τη ζωή των παιδιών. Σήμερα δεν βρίσκεται κανένας απόγονός τους στη ζωή, αλλά εμείς τους θυμούμαστε μνημονεύοντάς τους.
Ο Νικόλαος Κοπτσιαλής του Κων-νου, ετών 24 γεννηθείς το 1920. Προερχόταν από πλούσια οικογένεια που είχε στην κατοχή της κτήματα και κοπάδια. Ο πατέρας του ήταν κρεοπώλης και έμπορος με καλή οικονομική επιφάνεια. Ο νεαρός Νίκος τότε είχε ενταχτεί στο ΕΑΜ και μετά ως «στρατιώτης του ΕΛΑΣ, συνέλαβε εθνικιστάς Έλληνας και ανήκει εις το Σύνταγμα θανάτου», όπως έλεγε η Ανακοίνωση των Γερμανών του Βόλου. Ο Κοπτσιαλής ως νέος και ευκατάστατος έκανε στο χωριό ζωή άνετη που ήταν αντικείμενο ζήλιας από πολλούς. Μεταξύ αυτών υπήρξε και ο συγχωριανός του, ο Σπύρος Καλαμπαλίκης που τον έβαλε στο μάτι. Έτσι μετά από προσωπική διαμάχη για τα μάτια μιας κοπέλας, αλλά και τις δραστηριότητές του τον συνέλαβε οδηγώντας τον σε κράτηση. Ο πατέρας του χρησιμοποίησε όλους τους τρόπους για να τον γλιτώσει με κύριο το χρηματισμό των γνωστών ΕΑΣΑΔιτών. Το πόσα χρήματα έδωσε είναι άγνωστο. Ωστόσο το αποτέλεσμα υπήρξε φρικτό. Κι όταν την επόμενη ημέρα έφτασαν εδώ οι τραγικοί γονείς επιθυμώντας να κατεβάσουν και να πάρουν το λείψανο του γιου τους, έφυγαν διωγμένοι κι απογοητευμένοι. Ευτυχώς την άλλη μέρα οι γυροχωριανοί της περιοχής τους κατέβασαν από τις αγχόνες τους και τους έθαψαν εδώ που βρισκόμαστε τώρα. Σ’ αυτό το προσκυνητάρι…
Ο νεότερος όλων, ο 23χρονος Βαΐτσης Κλειτσογιάννης του Κων-νου, εκ Καραμπασίου (έτσι ήταν η παλιά ονομασία του χωριού) γεννημένος το 1921. Ήταν μέλος του εφεδρικού ΕΛΑΣ. Όταν πιάστηκε από τους συνεργάτες των Γερμανών, ήταν φρουρός οπλισμένος με πιστόλι. Ήταν το πέμπτο παιδί της οικογένειας κι επειδή η οικογένεια είχε μπαχτσέδες, αλλά και βάρκα ψαρέματος έμενε και στα Πλατανίδια. Εκεί πιάστηκε, φυλακίστηκε, βασανίστηκε στην Κίτρινη Αποθήκη και τέλος έδωσε τη ζωή του, αφήνοντάς την στα πεύκα του σταθμού.
Αγαπητές και αγαπητοί,
Η θυσία των συμπατριωτών μας υπήρξε ένα από τα αμέτρητα γεγονότα της Κατοχικής Περιόδου. Σήμερα για μας είναι ένα μνημόσυνο. Είναι ένα καντήλι αναμμένο, μια λαμπάδα, που ογδόντα τώρα χρόνια καίει διαρκώς και μας καθοδηγεί φέγγοντας το δρόμο.
Καίει και φωτίζει εμάς τους απλούς ανθρώπους, που ζούμε τη ζωή μας στα χνάρια που οι ίδιοι νεκροί τράβηξαν.
Καίει κι η φλόγα του μας δίνει δύναμη, να μην ξεχνούμε. Να μην ξεχνούμε τις δράσεις τους, τη γενναιότητά τους, το τέλος τους, τα οράματά τους. Τη θέλησή τους για μια πατρίδα ελεύθερη και δυνατή.
Πρέπει, να θυμόμαστε την εικόνα των άδικα χαμένων αδελφιών μας. Να θυμόμαστε τη λίστα των ονομάτων τους πάνω στην πλάκα, όπως τις θρησκευτικές εικόνες στα προσκυνητάρια. Και να κάνουμε το σταυρό μας γι’ αυτούς. Για να τους θυμάται ο Θεός.
Για να θυμάται εμάς και τα παιδιά μας και να μας χαρίζει υγεία, ειρήνη κι αγάπη σε μια πατρίδα πάντα ελεύθερη.
Ο Θεός να αναπαύει τις ψυχές των εκτελεσθέντων! Αιώνια η μνήμη τους!
Ζήτω η Ελλάδα!
Σας ευχαριστώ!
