Η ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ
..........................................................................................................
Κείμενο : Απόστολος Κ.Αποστολάκης.
.........................................................................................................
Η μεγαλύτερη διαδήλωση διαμαρτυρίας στην διάρκεια της κατοχής πραγματοποιήθηκε στις 22 Ιουλίου του 43.
Αφορμή στάθηκε η απόφαση των Γερμανών να επιτρέψουν στις Βουλγαρικές κατοχικές δυνάμεις να επεκτείνουν την κατοχή τους μέχρι την Θεσσαλονίκη .
Όταν ο Γερμανικός στρατός κατάκτησε την χώρα μας το 1941 σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες και μετά από ένα μήνα και την Κρήτη ,χώρισε την ΕΛΛΑΔΑ σε τρεις ζώνες κατοχής.
Το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας το παρέδωσε στους ηττημένους στο Αλβανικό μέτωπο Ιταλούς , ένα μέρος της Ανατολικής Μακεδονίας και τον μισό νομό Έβρου τον χάρισε στην σύμμαχο φασιστική Βουλγαρία . Ο Χάρτης είναι χαρακτηριστικός πως μοιράστηκε η χώρα μας .
Η Βουλγαρία που με την συνθήκη του Νεΐγύ (27.9.1919) αλλά και των επόμενων συμφωνιών, Σεβρών και Λωζάνης είχε χάσει κάθε ελπίδα να βρει διέξοδο στο Αιγαίο , βρήκε στο πρόσωπο του Χίτλερ τον μεγάλο προστάτη και δωρητή . Ξαναγυρνούσε στα εδάφη που της χάρισε η Τσαρική Ρωσία το 1878 έστω για λίγους μήνες.
Διακαής πόθος της Βουλγαρίας ήταν να φτάσει και στην Θεσσαλονίκη .Για την Βουλγάρικη ζώνη βέβαια δεν μιλάμε για απλή κατοχή . Η Βούλγαροι έκαναν κανονική προσάρτηση . Άλλαξαν όλες τις Ελληνικές αρχές με Βουλγαρικές . Όλες οι πινακίδες στις δημόσιες υπηρεσίες , στους δρόμους , στα μαγαζιά ξαναγράφτηκαν στην Βουλγαρική γλώσσα. Στα σχολεία διδάσκονταν υποχρεωτικά τα Βουλγαρικά. Ο Ελληνικός πληθυσμός ζώντας σε καθεστώς τρόμου και εθνοκάθαρσης , ζητούσε τρόπους να εγκαταλείψει την περιοχή . Η παρακρατική Βουλγαρική οργάνωση Οχράνα ,έσπερνε παντού τον θάνατο.
Από την μεριά τους οι Γερμανοί θέλοντας να κάνουν οικονομία δυνάμεων για να στείλουν στρατό στο ανατολικό μέτωπο , δεν είχαν καμία αντίρρηση να παραχωρήσουν και άλλα Ελληνικά εδάφη στους Βούλγαρους συμμάχους τους .
Στην περιοχή δρούσε βέβαια το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ αλλά δεν ήταν σε θέση να δώσουν καθοριστικό χτύπημα στον Βουλγαρικό στρατό κατοχής . Υπήρχαν και οι εθνικιστικές ομάδες (κυρίως Πόντιων )του Τσαούς Αντών, αλλά το αντικομουνιστικό τους μένος μόνο την βουλγαρική πλευρά ευνοούσε .
Η δοσιλογική κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη έμεινε απλός θεατής στις επερχόμενες εξελίξεις για την σχεδιαζόμενη προέκταση της Βουλγαρικής επικράτειας.
Ανέλαβε την πρωτοβουλία το ΕΑΜ να κινητοποιήσει τον Λαό .
Στο κάλεσμα του ανταποκρίθηκε το μεγαλύτερο μέρος των Ελλήνων .Ήταν τέτοιο το θέμα που δεν άφησε αδιάφορους ούτε αυτούς που ήταν αντίθετοι στα ιδανικά και στον αγώνα που έκανε η μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση της χώρας .
Βοήθησαν με τις μικρές δυνάμεις η ΠΕΑΝ και ο ΕΔΕΣ (1)
Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες για την μεγάλη διαδήλωση που έγινε στις 22 Ιουλίου . Πολλές από αυτές καταγράφονται στο ντοκιμαντέρ : ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ του σκηνοθέτη Αντώνη Βογιάζου (α) που γυρίστηκε για λογαριασμό της ΕΡΤ στην δεκαετία του ογδόντα . Υπάρχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό από φωτογράφους της εποχής καθώς και δημοσιεύεις εφημερίδων της εποχής .
Δεν ήταν αυθόρμητη η διαδήλωση .
Προετοιμάστηκε καλά τις προηγούμενες μέρες . Κλιμάκια της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ σκορπούσαν προκηρύξεις και με τα χωνιά καλούσαν τον κόσμο για συμμετοχή.
Η διαδήλωση βάφτηκε με αίμα . Σε τετρακόσιες χιλιάδες λαού , υπολογίζει την διαδήλωση ο αγωνιστής Γιώργος Σταματόπουλος ,σε τριακόσιες ο παράνομος τότε Ριζοσπάστης. Ίσως να ήταν μικρότερη , σημασία όμως έχει ότι το αίμα των νεκρών έπιασε τόπο .
Δεκάδες οι τραυματίες, αρκετοί και οι νεκροί . Αναμεσά τους δύο ηρωικές κοπέλες της ΕΠΟΝ . Η ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ και η ΚΟΥΛΑ ΛΙΛΗ.
Η Σταθοπούλου(2) με τα χέρια ανοιχτά μπήκε μπροστά σε Γερμανικό τανκ που την διαμέλισε . Η Κούλα Λίλη βλέποντας την συναγωνιστριά της διαμελισμένη, ανέβηκε στο άρμα και με το παπούτσι της κτυπούσε έναν Γερμανό στρατιώτη . Την θέρισαν με σφαίρες
.
Αρκετά ονόματα νεκρών της διαδήλωσης έχουν καταγραφεί . Αναφέρονται οι: Ε. Αντωνιάδου φοιτήτρια, ο Θεωνάς Μαυρομματίδης φοιτητής, ο Θωμάς Χατζηθωμάς σπουδαστής, ο Θανάση Τεριάκης ,ο σπουδαστής, Ιωάννης Κατσαρός , η Όλγα Μπακόλα εργάτρια , ο Αντώνης Παπαδοσταυράκης, ανάπηρος του πολέμου του 1940, ο Χρήστος Κοντός , ο Δημήτρης Δουκάκης, ο Αλέξανδρος Δεσύπρης ,ο Κώστας Υφαντής και άλλοι . Αμέτρητοι οι τραυματίες καθώς οι περισσότεροι δεν μεταφέρθηκαν σε νοσοκομεία και νοσηλεύτηκαν κρυφά σε σπίτια
.
Η απόφαση ανακλήθηκε , η Βουλγαρία δεν επέκτεινε την κατοχή της μέχρι τον Αξιό ποταμό.
Οι Γερμανοί είχαν και έναν ακόμη λόγο να σκεφτούν . Οι μυστικές υπηρεσίες τους προειδοποιούσαν ότι ο κόσμος στρέφονταν στο ΕΑΜ λόγω της πρωτοπόρας πατριωτικής στάσης του και προσχωρούσαν σε αυτό ακόμα και χωροφύλακες.
Πραγματοποιήθηκαν και σε άλλες πόλεις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας ενάντια στην Βουλγαρική επέκταση .Πρώτη ξεσηκώθηκε η Θεσσαλονίκη στις 7 Ιουλίου και συνέχισαν το Κιλκίς, Εδεσσα, Γιαννιτσά ,Νάουσα, Βέροια, Κοζάνη ,Φλώρινα, Πτολεμαΐδα , Λάρισα, Καρδίτσα .
Στον Βόλο διοργανώθηκε από το ΕΑΜ στην πλατεία Ελευθερίας με κύριο ομιλητή τον Μήτσο Ρήγα(3) Οι Ιταλικές αρχές της πόλης έδειξαν σχετική ανοχή.
Δεκατέσσερις μήνες μετά ο Σοβιετικός στρατός θα έδιωχνε τους Γερμανούς από την Βουλγαρία και τα μεγαλεπήβολα σχέδια για την μεγάλη Βουλγαρία Αγίου Στεφάνου κατέρρεαν για πάντα .
................................................................................................................................
Πηγές: Μανώλης Γλέζος ,Χάγκεν Φλάΐσερ, Αρχείο ΕΡΤ, Νίτσα Κολιού , Σπύρος Κουζινόπουλος, Βασίλης Τζανακάρης, Μαρκ Μαζάουερ, Φοίβος Γρηγοριάδης , Σταύρος Μαλαγκονάρης,Αρχεία ΑΣΚΙ, Αρχεία ΚΚΕ
……
Η Βουλγαρία 41-44
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
α) Το ντοκιμαντέρ του Αντώνη Βογιάζου >https://youtu.be/Hb0fvkqojpg
1) Για τον ΕΔΕΣ υπάρχουν αντίθετες γνώμες . Ο ΕΔΕΣ Αθήνας στο μεγαλύτερο μέρος του είχε αυτονομηθεί και συνεργάζονταν πλέον με του ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ στέλνοντας αξιωματικούς του στα Τάγματα Ασφαλείας. Ο Ζέρβας από την Ήπειρο αναγκάστηκε να τους αποκηρύξει μετά από πίεση και των Άγγλων
2) Η Σταθοπούλου είχε Αμερικάνικη υπηκοότητα και είχε επιστρέψει στην Ελλάδα το 1940
3)Για τον Μήτσο Ρήγα εδώ >https://simea2016.blogspot.com/2020/06/blog-post_20.html...
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Αν σας άρεσε το αφιέρωμα ,κοινοποιήστε το και δηλώστε ακόλουθοι της σελίδας προκειμένου να ενημερώνεστε για κάθε νέα ανάρτηση καθώς και για την δραστηριότητα του συλλόγου
