ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΚΑ'Ι'ΡΟ
Κείμενο : Απόστολος Κ. Αποστολάκης
Από τις αρχές του 1943 στόχος του ΕΑΜ ήταν να αναγνωριστεί επίσημα από το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής . Ανεπίσημα αυτό είχε γίνει αφού οι Βρετανοί σαμποτέρ είχαν συνεργαστεί με τον ΕΛΑΣ στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ,αλλά είχε γίνει πλέον φανερή η επιδίωξη των Άγγλων να διαχωρίσουν αν μπορούσαν τον ΕΛΑΣ τον οποίον χρειάζονταν, από την πολιτική του έκφραση, δηλαδή το ΕΑΜ .
Όταν αυτό δεν στάθηκε δυνατό η Αγγλική αποστολή μυστικών πρακτόρων SOE στην Ελλάδα αναγκάστηκε γρήγορα να προσαρμόσει την τακτική της.
Ο υπαρχηγός της αποστολής Κρις Γουντχάουζ συναντήθηκε με τον Αντρέα Τζήμα στην Αθήνα με καλά αποτελέσματα . Η στρατηγική του ΕΑΜ άρχισε να αποδίδει καρπούς όταν η προτασή του για συνεργασία των αντάρτικων οργανώσεων έγινε δεκτή από τους Βρετανούς και υπογράφηκε τον Ιούλιο του 43 η συμφωνία για Κοινό Στρατηγείο Ανταρτών με συμμετοχή του ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ, ΕΚΚΑ και με έδρα το ορεινό Περτούλι Τρικάλων . Ο αρχηγός της Αγγλικής αποστολής συνταγματάρχης Έντυ Μάγιερς γρήγορα έκανε δεκτό του αίτημα του ΕΑΜ σε συνομιλίες που είχε με τον Γραμματέα του ΚΚΕ Γιώργο Σιάντο και τον Στέφανο Σαράφη να οργανώσει αποστολή Αντάρτικης αποστολής στο Κάϊρο προκειμένου να υπάρχουν συνομιλίες για θέματα που ήταν σε εκκρεμότητα .
Τους Άγγλους στρατιωτικούς τους ενδιέφερε πρώτα από όλα η ετοιμότητα των ανταρτικών ομάδων σε πιθανή συμμαχική απόβαση στην Δυτική Ελλάδα, η σε κάθε περίπτωση να μείνει η εντύπωση στους Γερμανούς ότι εκεί θα γίνονταν η απόβαση . Η θέση του Συμμαχικού στρατηγείου ήταν ότι έπρεπε να αρχίσουν εκτεταμένα σαμποτάζ εκ μέρους των ανταρτικών οργανώσεων αποκόπτοντας τον ανεφοδιασμό και την επικοινωνία των κατοχικών στρατευμάτων ( Επιχείρηση ANIMALS)
Το Βράδυ της 9ης Αυγούστου του 1943 μία Ντακότα απογειώνονταν για πρώτη φορά από το αντάρτικο αεροδρόμιο της Νεράϊδας που ήταν στην σημερινή λίμνη Πλαστήρα . Από το ΕΑΜ ο πολιτικός καθοδηγητής Αντρέας Τζήμας , ο νομικός Κων. Δεσποτόπουλος , ο Πέτρος Ρούσος και ο Ηλίας Τσιριμώκος. Από τον ΕΔΕΣ ο Κομνηνός Πυρομάγλου και από την ΕΚΚΑ ο Γιώργος Καρτάλης .Μαζί τους ο Ταξίαρχος Μάγιερς και ο παθολογικά εχθρικός προς το ΕΑΜ ταγματάρχης Νταίηβιντ Ουάλας.
Στο Κάϊρο οι εξελίξεις ήταν καταιγιστικές . Ο Μάγιερς μετά από προτροπή του Άγγλου πρέσβη Λίπερ ο οποίος δεν ήθελε να μεταφέρει δυσάρεστες ειδήσεις, συναντήθηκε με τον Βασιλιά και τον ενημέρωσε για τις διαθέσεις της Αντάρτικης αντιπροσωπείας
. Ο Τσουδερός συναντήθηκε με την αντιπροσωπεία και τότε συνειδητοποίησε για πρώτη φορά την ύπαρξη και την δυναμική της Αντίστασης στην κατεχόμενη Ελλάδα . Μέχρι τότε όπως φάνηκε δεν είχε ιδέα τι ακριβώς γίνονταν στην κατεχόμενη χώρα .
Το έδαφος για την στάση που θα κρατούσαν οι αντιστασιακές οργανώσεις είχε προετοιμαστεί αρχικά με συναντήσεις του πρώην υπουργού της εξόριστης κυβέρνησης Παν. Κανελλόπουλο και του απεσταλμένου των Φιλελευθέρων Εξηντάρη με τους Καρτάλη και Πυρομάγλου.
Σκηνοθετήθηκε μάλιστα μια τυχαία συνάντηση στο σπίτι του Άγγλου Πρέσβη μεταξύ της Αντάρτικης αντιπροσωπείας και του βασιλιά που δήθεν τυχαία επισκέφτηκε τον Πρέσβη .
«Ο βασιλιάς μπήκε, εξιστορούν όλοι οι συμμετέχοντες με κοντό παντελόνι και χαιρέτησε τους Αντάρτες με κολακευτικά λόγια τα οποία λόγω των κακών Ελληνικών που μιλούσε παρεξηγήθηκαν . « Έχω ακούσει για τα καμωματά σας τους είπε εννοώντας τα κατορθώματα σας « Αφού διόρθωσε το λάθος του χαιρέτησε και αποχώρησε.
Η σκηνή που μπορεί κανένας να φανταστεί ήταν πρωτόγνωρη και μοναδική . Ο Βασιλιάς που μαζί με τον Μεταξά και τον στρατό εξόριζε και φυλάκιζε τους αντιπάλους του , τώρα μιλούσε για τα κατορθωματά τους .
Στο επίπεδο των εντυπώσεων ήταν ένας θρίαμβος της αντιπροσωπείας και ιδιαίτερα της ΕΑΜικής . Ο άνθρωπος που το καθεστώς του παρέδωσε στους Γερμανούς 1800 φυλακισμένους Κομουνιστές και άλλους αριστερούς , τώρα τους κολάκευε .
Ο πολιτικός θρίαμβος συμπληρώθηκε όταν ο Πρωθυπουργός Τσουδερός και το υπουργικό συμβούλιο υπέγραψαν πρωτόκολλο με θέσεις που κάθε άλλο θα ικανοποιούσαν τον βασιλιά και την Κυβέρνηση του Τσώρσιλ .
Το πρωτόκολλο το οποίο υπέγραψαν οι περισσότεροι υπουργοί που προέρχονταν πια από τον Βενιζελικό χώρο έλεγε τα εξής .
« Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως λαμβάνων αφορμήν εκ της αφίξεως του κ. Εξηντάρη ως αντιπροσώπου των Δημοκρατικών Πολιτικών κομμάτων ως και αντιπροσώπων των μαχομένων ανταρτικών οργανώσεων ( ΕΑΜ, ΕΔΕΣ, ΕΚΚΑ) οι οποίοι ήλθον ήδη εις επικοινωνίαν μετά του Υπουργικού Συμβουλίου και ανέπτυξαν εις αυτό τους λόγους της αφιξεώς των , προσέθεσαν ότι οι ανωτέρω μετά του ενταύθα διαμένοντος κ Παν Κανελλόπουλου ως εκπροσώπου του Ενωτικού Κόμματος απέστειλαν εις αυτόν έγγραφον δήλωσιν , δια της οποίας ζητούν εν ονόματι του Ελληνικού λαού όπως από τούδε ο Βασιλεύς δηλώση , ότι δεν προτίθεται να επιστρέψει εις την Ελλάδα προ της διενεργείας του Δημοψηφίσματος .
Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως θεωρεί αναγκαίον να τονίσει ότι οι Αντιπρόσωποι των οργανώσεων αφίκοντο χωρίς προηγουμένως να ερωτηθεί η Ελληνική Κυβέρνησις και εν απολύτω αγνοία των μελών του Υπουργικού συμβουλίου ως ταύτα εδήλωσαν .
Μετά την συζήτησιν τα μέλη του Υπουργικού συμβουλίου λαμβάνοντα υπ’όψιν ότι εξ όλων των εξ Ελλάδος πληροφοριών εξάγεται ότι η ανωτέρω αίτησις αποτελεί θέλησιν της μεγίστης πλειοψηφίας του Ελληνικού Λαού , ότι η μη επάνοδος του Βασιλέως προ του Δημοψηφίσματος είναι απολύτου χρησιμότητας προς αποφυγήν ταραχών και ενδεχομένως αιματοχυσίας , δηλούν ομοφώνως ότι αι ανωτέρω απόψεις συμπίπτουν και με τας ιδικάς των και εξουσιοδοτούν τον κ. Πρόεδρον όπως ανακοινώσει την απόφασιν ταύτην του Υπουργικού Συμβουλίου εις την αυτού Μεγαλειότητα τον Βασιλέα .»
Ήταν μια πολύ μεγάλη επιτυχία της Αντάρτικης αντιπροσωπείας η οποία αξιοποίησε εξαιρετικά και τα αντιβασιλικά αισθήματα των Βενιζελικών υπουργών της κυβέρνησης του Καΐρου
Παράλληλα το ΕΑΜ που μέχρι τότε δεν είχε επίσημα αναγνωριστεί από τον Τσουδερό και τους Άγγλους έβγαινε κερδισμένο και σε αυτό το ζήτημα . Βέβαια το αίτημα της αντιπροσωπείας ότι όλα αυτά έπρεπε να συμπληρωθούν με την δημιουργία Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας στην οποία θα συμμετείχαν και οι Αντιστασιακές οργανώσεις δεν έγινε δεκτό και χρειάστηκε να ακολουθήσει το Συνέδριο του Λιβάνου τον επόμενο Μάϊο για να γίνει πράξη . Τότε όμως οι Άγγλοι και τα αστικά κόμματα είχαν προετοιμαστεί καλύτερα και η αντιπροσωπεία του ΕΑΜ δεν ήταν στα καλυτερά της.
Η αντιπροσωπία επέστρεψε στην Πίνδο στις 15 Σεπτεμβρίου.
Η
αντιπροσωπία επέστρεψε στην Πίνδο στις 15 Σεπτεμβρίου, αλλά ήδη είχαν
φανεί σύννεφα τα οποία σκέπαζαν την πρώτη διπλωματική της επιτυχία .
Υπήρχε πισωγύρισμα το οποίο φανερώθηκε την επομένη κιόλας της
ανακοίνωσης του υπουργικού πρωτοκόλλου . Υπήρχε πισωγύρισμα το οποίο θα δούμε στην συνέχεια .
Αποκαλυπτικό συμπέρασμα από την όλη υπόθεση ήταν η ομολογία του Τσουδερού ότι δεν ρωτήθηκε αλλά και δεν ενημερώθηκε από τους Άγγλους για την αντάρτικη αποστολή . Πρωθυπουργός γλάστρα .
Συνεχίζεται . Επόμενο : Βασιλικά τεχνάσματα
Πηγές: Χάγκεν Φλάϊσερ, Χάϊνζ Ρίχτερ, Έντι Μάγιερς,Κρις Γουντχάουζ,Θεόδωρος Σαμπατακάκης. Προκόπης Παπαστράτης, Φ .Γρηγοριάδης,Γιώργος Κατηφόρης-Νίκολας Χάμοντ πρακτικά ημερίαδας 1978, έκθεση ταγματάρχη Ουάλας.
Ηλίας Τσιριμώκος
Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος
Κομνηνός Πυρομάγλου Υπαρχηγός ΕΔΕΣ
Γιώργος Καρτάλης
Τουδερός και Βασιλιάς Γεώργιος ο β
Ο Πρέσβης Ρέντζιναλτ Λίπερ
