ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΝΗΜΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ: ΓΕΡΑΣΙΜΙΔΗΣ ΣΠΥΡΟΣ

Τετάρτη 26 Αυγούστου 2020

ΓΕΡΑΣΙΜΙΔΗΣ ΣΠΥΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΣ ΓΕΡΑΣΙΜΙΔΗΣ
Αξιωματικός τριών στρατών

Κείμενο : Απόστολος Κ. Αποστολάκης

Ο Σπύρος Γερασιμίδης είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση αξιωματικού που εντάχθηκε στην αντίσταση αφού όπως θα δούμε παρακάτω η ενδιαφέρουσα ιστορία του ίσως είναι μοναδική .
Γεννήθηκε στην Προύσα της Μικράς Ασίας από οικογένεια Ελλήνων και αφού τελείωσε εκεί τις σπουδές του ,φοίτησε στην Σχολή Αξιωματικών του Τουρκικού ιππικού( Σαβόρι) στην Κωνσταντινούπολη. Δεν ήταν ο μόνος Έλληνας βέβαια που υπηρέτησε στον Τουρκικό στρατό αν και δεν ήταν πολύ συνηθισμένο. Λιποτάκτησε και εντάχθηκε στο Ελληνικό στράτευμα που εν των μεταξύ είχε αποβιβαστεί στην Σμύρνη τον Μάϊο του 1919.Για την πράξη του αυτή καταδικάστηκε ερήμην από Τουρκικό στρατοδικείο με την ποινή του θανάτου.

Από προφορικές μαρτυρίες που υπάρχουν, η αρχική του αποστολή ήταν να αντιμετωπίζει τους Τσέτες που ήδη είχαν αρχίσει να κάνουν δολιοφθορές σε μεμονωμένα φυλάκια του Ελληνικού στρατού της Ιωνίας αλλά και τρομοκράτηση με ξυλοδαρμούς και σφαγές των Ελλήνων της περιοχής .
Πολλά στοιχεία για την εκεί δράση του δεν υπάρχουν ίσως λόγω της ανοργανωσιάς του Ελληνικού στρατού. Ίσως να έπαιξε ρόλο και η προελευσή του από Τουρκική σχολή αξιωματικών.

Μετά την συντριβή και κατάρρευση του μετώπου, ο Γερασιμίδης βρέθηκε στην Καβάλα σαν Ανθυπίλαρχος , στη συνέχεια στην Αθήνα και μετά στον Βόλο . Στον Βόλο στάλθηκε με μία ίλη ιππικού το 1925 για να αντιμετωπίσει τις απεργιακές κινητοποιήσεις που είχαν αρχίσει να γίνονται επικίνδυνες για τα συμφέροντα των ντόπιων βιομηχάνων. .Στον Βόλο στέριωσε για τα καλά αφού τότε οι αξιωματικοί και μάλιστα του ιππικού είχαν τις καλύτερες προοπτικές για να βρουν όμορφες νύφες . Παντρεύτηκε μία από τις πιο όμορφες κοπέλες της πόλης , την Ανθούλα Μανουηλίδη .Η εξελιξή του στον στρατό τον βρίσκει με τον βαθμό του Ίλαρχου ( Λοχαγού ) στο κίνημα της 1ης Μαρτίου του 35 των Βενιζελικών αξιωματικών .Αποτάσσεται μαζί με άλλους 1800 αξιωματικούς και βρίσκει δουλειά σαν διευθυντής στην εταιρία Μεταλλείων Κολινιάτη που βρίσκονταν στο Αρτουάν Μαγνησίας (Ελευθεροχώρι).
Στον πόλεμο του σαράντα δεν καλείται όπως οι περισσότεροι Βενιζελικοί αξιωματικοί και με δική του πρωτοβουλία κατατάσσεται ζητώντας να πάει σε μάχιμη μονάδα και όχι σε βοηθητική όπως αρχικά τον είχαν στείλει .Με το ιππικό φτάνει στο Πόγραδετσ και μετά την συνθηκολόγηση Τσολάκογλου φροντίζει να επιστρέψει η μονάδα του συγκροτημένη στην Θεσσαλία .
Επιστρέφει στην δουλειά στα μεταλλεία χρωμίου τα οποία είχαν επιταχθεί από τους Γερμανούς μαζί με τα μεγάλα της οικογένειας Αποστολίδη που βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση στο Τσαγκλί Φαρσάλων ( Ερέτρια). Προκειμένου να σώσει δύο Κύπριους φαντάρους του Αγγλικού στρατού που διαλύθηκε κακήν κακώς μετά την Γερμανική εισβολή , τους προσλαμβάνει στην δουλειά για να μην κινήσει υποψίες .
Κάποιοι τον καρφώνουν στους Ιταλούς του Βόλου και συλλαμβάνεται . Μετά από κάποιους μήνες φυλάκιση δικάζεται σε Ιταλικό στρατοδικείο της Αθήνας και κατορθώνει να πείσει τους δικαστές του ότι δεν ήταν σε θέση να ξέρει ότι ανάμεσα σε εκατοντάδες εργάτες βρίσκονται και δύο Κύπριοι με Αγγλική υπηκοότητα.
Ξαναπιάνει δουλειά και ζητάει από τους Γερμανούς που έδρευαν στο Μεταλλείο Αποστολίδη (1)της Ερέτριας ( Τσαγκλί) να του δώσουν πέντε όπλα για να αντιμετωπίσει τους αντάρτες που δήθεν παρουσιάστηκαν στην περιοχή .Αντάρτες βέβαια ακόμα δεν υπήρχαν παρά μόνο μια υποτυπώδης μικρή οργάνωση του Εργατικού ΕΑΜ Ερέτριας.

Πιάνει σύνδεση με τον Σαράφη που δεν είχε ακόμη προσχωρήσει στον ΕΛΑΣ και με τον Κωστόπουλο της δυτικής Θεσσαλίας. Στις 2 Φεβρουαρίου του 43 στρατολογεί 12 άντρες από την γύρω περιοχή που δούλευαν κυρίως στα μεταλλεία Αποστολίδη και κρύβεται στην δασώδη κοντινή περιοχή του Αλβανικού ΤΕΚΕ Ασπρώγειας.(2) Τους φιλοξενούν οι δυο-τρεις Μουσουλμάνοι καλόγεροι που είχαν απομείνει . Προσπαθώντας να έρθει σε επαφή με το ΕΑΜ Βόλου μέσω του φίλου του δικηγόρου Γιώργου Δοξόπουλου, προετοίμαζε παράλληλα ανατίναξη στην κοντινή Σιδ. γραμμή του Θεσσαλικού . Με τους ντόπιους αντάρτες Μήτσο και Γιώργο Μπαντάβα πιάνει επαφή με ομάδα ανταρτών του ΕΛΑΣ υπό τον Διονύση Γκουγκούση ( Καραντάου) που είχε επισκεφτεί την Ασπρώγεια και μιλούσε στους ντόπιους για τους σκοπούς του ΕΑΜ. Αυτός τον φέρνει σε επαφή πρώτα με τους ΕΑΜικούς υπεύθυνους της περιοχής Μιχάλη Παπαδάμο και Λάζαρο Ιωαννίδη οι οποίοι μεσολαβούν και τον στέλνουν στο Αρχηγείο Κισσάβου.

Εκεί συναντιέται με τον παλιό του γνώριμο Ανθυπίλαρχο Γιώργο Ζαρογιάννη (Καβαλάρης), που είχε σχηματίσει από τους πρώτους αντάρτικο στην περιοχή Ολύμπου- Κισσάβου . Ένα μόνο μήνα κάθισε εκεί σαν εκπαιδευτής ο Γερασιμίδης . Ήθελε να μπει στο στοιχείο του που ήταν το Ιππικό. Μία ομάδα με τους Χρυσόστομο Μπουροτζίκα και Νίκο Κανάκη και δυο –τρεις άλλους επιτάσσουν άλογα από το παρακάρλιο χωριό Καλαμάκι και σχηματίζουν την πρώτη μικρή ομάδα ιππικού Ανατολικής Θεσσαλίας .
Με μια ομάδα εφεδροελασιτών από την Νίκαια Λάρισας καταλαμβάνουν την Αβερώφεια Γεωπονική(3) σχολή έξω από την Λάρισα και παίρνουν μαζί τους 12 εκλεκτά άλογα και πλούσιες ζωοτροφές . Στην συνέχεια επιτάσσει άλογα από το ξακουστό ιπποφορβείο της Λαζαρίνας Τρικάλων και οι ίλες του Θεσσαλικού ιππικού αυξάνονται . Ο δρόμος για το θρυλικό Θεσσαλικό Ιππικό του ΕΛΑΣ έχει ανοίξει .

Με την Ιταλική συνθηκολόγηση ο ΕΛΑΣ καταφέρνει να αφοπλίσει το σύνταγμα ιππικού της Αόστης και να εξασφαλίσει περίπου χίλια ακόμη άλογα . Στις 16 Οκτωβρίου 1943 με απόφαση του Γενικού στρατηγείου του ΕΛΑΣ συγκροτήθηκε η Ταξιαρχία Ιππικού και στις 18 Δεκεμβρίου το 3/7 Σύνταγμα ιππικού .

Ο Γερασιμίδης αναλαμβάνει διοικητής με αρμοδιότητα κυρίως την Ανατολική Θεσσαλία . Καπετάνιος ο γνωστός Μπουκουβάλας . Το νούμερο επτά δόθηκε προς τιμή του Αμερικάνου Επίλαρχου Έργκοτ (4) της Αμερικάνικης αποστολής τον οποίον ονόμασαν τιμητικά επίτιμο διοικητή. Ο Αμερικάνος αξιωματικός είχε υπηρετήσει στο 7ο σύνταγμα ιππικού των ΗΠΑ. Τον Αύγουστο του 44 το Σύνταγμα ονομάζεται ξανά ταξιαρχία πάλι με καπετάνιο τον Μπουκουβάλα αλλά με διοικητή το συνταγματάρχη Κασσάνδρα.

Πολλές οι μάχες που έδωσε ο Γερασιμίδης με τις μικρές στην αρχή και μεγαλύτερες μονάδες αργότερα .(φωτό 5 )Μεγάλη ήταν η συμβολή του στην στρατολόγηση δεκάδων μεταλλωρύχων από τα μεταλλεία της Ερέτριας -Ελευθεροχωρίου. Ο βαθμός του διευθυντή του έδινε ιδιαίτερο κύρος και έκανε ευκολότερη την δουλειά του στους συνειδητοποιημένες εργάτες.
Οι υπηρεσίες του Γερασιμίδη ήταν παντός καιρού όπως θα λέγαμε σήμερα και για κάθε είδους αποστολή . . Φτάνει μέχρι τα Ελληνογιουγκοσλαυικά σύνορα κυνηγώντας τους Γερμανούς .Στην περιπετειώδη αναχώρηση της ΕΑΜικής αποστολής στον Λίβανο διατάσσεται να περιπολεί γύρω από τον Αλμυρό μέρες ολόκληρες για την προστασία των επιφανών στελεχών της ΠΕΕΑ και του ΕΑΜ . Η αποστολή για λόγους ασφαλείας δεν αναχώρησε από το αεροδρόμιο της Νεράϊδας όπως γράφουν συχνά πολλοί αλλά από ένα μικρό εγκαταλειμμένο στρατιωτικό κοντά στην Ευξεινούπολη Αλμυρού .

Η μοναδικότητα του Γερασιμίδη έγκειται ότι υπηρέτησε με τον ένα η άλλο τρόπο τρεις στρατούς. Τον Τουρκικό , τον Ελληνικό και τον Ανταρτικό μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ. Μετά την κατοχή ούτε λόγος βέβαια να επιστρέψει στον στρατό . Θεωρήθηκε ότι είχε μολυνθεί από το ΕΑΜικό μικρόβιο .
Εκτοπίστηκε αρχικά στην Σαντορίνη και μετά εξορίστηκε στην Μακρόνησο . Ξαναεπέστρεψε στο παλιό του επάγγελμα δουλεύοντας σε μεταλλεία της Κοζάνης και στην Ερέτρια Φαρσάλων. Στον Βόλο όπου έμενε η οικογενειά του και στο μεταλλείο οι γνωστοί του τον θυμούνται για την βαριά προφορά της ομιλίας του και για τον αλέγρο χαραχτήρα του. Με τους ανθρώπους της Ερέτριας και της γύρω περιοχής δεν έκοψε ποτέ τις σχέσεις του μέχρι τον θανατό του το 1970.
Το ιππικό του ταίριαζε απόλυτα . Ο Μπουκουβάλας είπε γι’αυτόν ότι είχε γεννηθεί πάνω σε σέλα.
Σημειώσεις:

1)Οι Γερμανοί εκχώρησαν όλη την Θεσσαλία στους Ιταλούς εκτός από το λιμάνι του Βόλου , την κορυφή του Πηλίου Πλιασίδι ,τις Σποράδες και τα πολύτιμα για τον στρατό τους Μεταλλεία Ερέτριας –Ελευθεροχωρίου . Η εταιρία είχε έδρα στον Βόλο στην οδό Δημητριάδος-Φιλελλήνων. ( Θα υπάρχει ειδικό αφιέρωμα για την συμβολή του μεταλλείου στην Εθνική Αντίσταση )
2) Ο ΤΕΚΕΣ Ασπρώγειας ήταν Αλβανικό Μοναστήρι του τάγματος των Μπεκτασήδων και βοήθησε πολύ τους αντάρτες της περιοχής . Υπάρχει ακόμα χωρίς καλόγηρους και θεωρείται διακατεχόμενη περιουσία .Το περιποιούνται Αλβανοί κάτοικοι της περιοχής φωτό 6 . Ο σπουδαίος ιστορικός Frederick Hasluck τον κατατάσσει στα διπλά και διφορούμενα ιερά των Βαλκανίων. Δηλαδή σε χώρους που ήταν ιεροί και για τους Χριστιανούς και για τους Μουσουλμάνους.

3) Στην Αβερώφεια Γεωπονική σχολή φοίτησε και ο Θανάσης Κλάρας ,(ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ)

4) Ο Λάζαρος Αρσενίου τον αναφέρει σαν Έντμοντ ,αλλά οι εκθέσεις του Γουντ Χάουζ που δεν τον ήθελε γιατί τον θεωρούσε φιλοεαμικό, τον αναφέρουν Έργκοντ

5) Στην φωτογραφία 4 μερικές μάχες όπως τις κατέγραψε η
Νίτσα Κολιού από το ημερολόγιο του Γερασιμίδη .

Πηγές: Λάζαρος Αρσενίου, Νίτσα Κολιού , Χαράλαμπος Σουβλής , Αλέξης Σεβαστάκης , Μητροπολίτης Δημητριάδος Ιωακείμ, Χρήστος Χατζηιωσήφ, Δημ Μπαλής, Φοίβ. Γρηγοριάδης. Γιώργος Παπαδόπουλος