ΕΛΕΝΗ
ΒΑΛΙΑΝΟΥ
Μία Ελληνίδα στην Γαλλική Αντίσταση
.
Κείμενο: Απόστολος Κ.Αποστολάκης
Στην
κατεχόμενη από τους Γερμανούς Ευρώπη, καμία χώρα δεν ανέπτυξε Αντιστασιακό
κίνημα όσο η Ελλάδα . Ίσως μόνο η Γιουγκοσλάβοι του Τίτο πλησίασαν αναλογικά σε
μαζικότητα την Ελληνική κατάσταση. Ιδιαίτερη περίπτωση ήταν και η αντίσταση
στην Σοβιετική ένωση αλλά εκεί όλα καθορίζονταν από την κεντρική κυβέρνηση και
το Κομουνιστικό κόμμα. Στις άλλες χώρες το αντιστασιακό κίνημα είχε τα δικά του
χαρακτηριστικά χωρίς μεγάλη μαζικότητα .
Η περίπτωση της Γαλλίας.
Η Γαλλία
ήταν η πρώτη μεγάλη υπερδύναμη της εποχής που υπέκυψε πολύ γρήγορα στην επίθεση
της Χιτλερικής Γερμανίας .
Μετά την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939, η Γαλλία
και η Βρετανία αντέδρασαν με κήρυξη πολέμου στις 22 Σεπτεμβρίου . Οι Γάλλοι
συγκέντρωσαν στα σύνορα με την Γερμανία 72 Μεραρχίες στρατό και από το τέλος
του έτους έσπευσαν και οι Βρετανοί να στείλουν τμηματικά άλλες 50 μεραρχίες .
Ωστόσο ο πόλεμος άρχισε μόνο στις 10 Μαΐου του 1940 και ήταν καταστροφικός για
τις Γαλλοαγγλικές δυνάμεις . Η πολυδιαφημισμένη γραμμή Μαζινό έπεσε σαν
χάρτινος πύργος ( Κάτι αντίστοιχο με την Γραμμή Μεταξά )
Ιδιαίτερο ρόλο έπαιξαν τα ειδικά φάρμακα (PERVITIN)με τα οποία ντοπαρίστηκαν οι Γερμανοί ώστε να μπορούν να μείνουν χωρίς ύπνο τρεις ημέρες
https://simea2016.blogspot.com/2020/09/pervitin.html
Την ημέρα της επίθεσης οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν 141 μεραρχίες ταυτόχρονα εναντίον της Ολλανδίας, του Βελγίου και της Γαλλίας, υπό τη διοίκηση του στρατηγού Γκερτ φον Ρούντστετ. Η Γερμανία είχε συγκεντρώσει στο μέτωπο 4.200.000 άνδρες, 1.000.000 της Λούφτβαφφε, 180.000 του Ναυτικού και 100.000 των Ες, Ες. Οι γερμανικές δυνάμεις ανέπτυξαν επίσης 2.439 άρματα και 7.378 πυροβόλα.
Στις 14
Ιουνίου ο Γερμανικός στρατός παρήλαυνε στο Παρίσι. Στις
18 Ιουνίου ορίζεται Πρωθυπουργός ο Στρατάρχης Πεταίν(1) ήρωας του πρώτου
παγκοσμίου πολέμου ,ο οποίος πρότεινε στον Χίτλερ να σταματήσει ο πόλεμος και
να χωριστεί η Γαλλία σε δύο κράτη. Στα εδάφη που δεν είχαν καταληφθεί ακόμα από
τον Γερμανικό στρατό θα δημιουργούνταν το λεγόμενο καθεστώς του Βισύ με αρχηγό
τον ίδιο και εκεί θα είχε την έδρα του . Θα έλεγχε και τις αποικίες στην Βόρεια
Αφρική . (2 ) Το καθεστώς αυτό ήταν φασιστικής, αντικομουνιστικής και
αντισημιτικής λογικής . (3)
Τα γεγονότα
που ακολούθησαν είναι γνωστά όπως τα ξέρουμε σε γενικές γραμμές. Ο Στρατηγός
Ντε Γκωλ κατέφυγε στο Λονδίνο και κήρυξε από εκεί την συνέχιση του πολέμου .
Στην κατεχόμενη Γαλλία και στο κράτος οπερέτα του Βισύ, η πρώτη αντιστασιακή
πράξη σημειώθηκε στις 21 Αύγουστο του 1941.
Ένας Κομουνιστής συνταγματάρχης εκτέλεσε μέσα στο μετρό έναν ανώτερο Γερμανό
Αξιωματικό . Κάπως έτσι άρχισε η αντίσταση στην Γαλλία . Οι Κομουνιστές που από
το 1939 ήταν παράνομοι στην Γαλλία (παρότι μέχρι το 1937 συμμετείχαν στην
κυβέρνηση ) και είχαν την εμπειρία από τους εθελοντές που είχαν στείλει στον
Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, δημιούργησαν το FTO (Francs –Tireurs Partisans, Γάλλοι
παρτιζάνοι σκοπευτές ) Παρακλάδι της με πολύ μεγάλη προσφορά ήταν η οργάνωση
Francs-tireurs et partisans – main-d'œuvre immigrée (FTP-MOI) που δημιουργήθηκε
από τους πολιτικούς εξόριστους άλλων κρατών και κυρίως της Ισπανίας. Οι
Σοσιαλιστές δημιούργησαν την δική τους οργάνωση το Commite d’action sosialiste.
O Nτε Γκωλ που εκπροσωπούσε την πατριωτική δεξιά προσπαθούσε από την Αγγλία να συντονίσει την δράση των Γαλλικών αντιστασιακών οργανώσεως ιδρύοντας το Εθνικό Συμβούλιο Αντίστασης (Conseil National de la Résistance), στο οποίο συμμετείχαν τα αντιστασιακά κινήματα, οι δύο σημαντικότερες συνδικαλιστικές οργανώσεις και τα έξι κυριότερα προπολεμικά κόμματα της χώρας.)
Μέσα σε αυτό το κλίμα έδρασε η Ελένη Βαλλιάνου , Ελληνίδα με Κεφαλλονίτικη καταγωγή γεννημένη το 1909 και μεγαλωμένη στο Παρίσι από οικογένεια εφοπλιστών. Η Βαλλιάνου έχοντας εθελοντική προσφορά στο Κέντρο Αλληλοβοήθειας για τις Οικογένειες και τα Παιδιά των Αιχμαλώτων μπήκε παράλληλα και στην Αντίσταση.
Η κοινωνική
οικογενειακή της θέση της έδινε εύκολη πρόσβαση σε κέντρα αποφάσεων και έτσι
μπορούσε να αντλεί πληροφορίες και να τις διοχετεύει στα αντιστασιακά δίκτυα
και τις συμμαχικές στρατιωτικές υπηρεσίες. Προδόθηκε όμως από μία κρατούμενη
γυναίκα, της οποίας ο γιος είχε διαφύγει με τη δική της βοήθεια. Δεν ήταν κάτι
ασυνήθιστο στην Γαλλία . Υπάρχουν καταγεγραμμένα περιστατικά για πάνω από τρία
εκατομμύρια επιστολές που στάλθηκαν για να καταδώσουν αντιστασιακούς και
Εβραίους.
Η Βαλλιάνου ανακρίθηκε και βασανίστηκε 17 ολόκληρες μέρες χωρίς να μιλήσει..
Μαζί με άλλους 23 γάλλους αντιστασιακούς, η Ελένη Βαλλιάνου μεταφέρθηκε σε
χωράφι της γειτονικής Νίκαιας και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις 15
Αυγούστου ,λίγες μέρες πριν απελευθερώσουν οι σύμμαχοι τις Κάννες. Ήταν ένα από
τα τελευταία μέλη του δικτύου Tartane, με το ψευδώνυμο La Veilleuse ("αυτή
που επαγρυπνεί").
Η Δανάη Βαλλιάνου, μητέρα της Ελένης, αφηγείται σχετικά με τη σύλληψη, τα
βασανιστήρια και τη δολοφονία της κόρης της από την Γκεστάπο : « Στις 29
Ιουλίου του 1944, πέντε πράκτορες της Γκεστάπο έφτασαν στο (Κέντρο
Αλληλοβοήθειας για τις Οικογένειες και τα Παιδιά των Αιχμαλώτων) που βρίσκεται
στην οδό Teissere των Καννών και συνέλαβαν την κόρη μου, Hélène Vagliano, η
οποία εργαζόταν εκεί από το 1941. Η κόρη μου ήταν δραστήριο μέλος της
Αντίστασης και σύνδεσμος των Συμμάχων. Οι άντρες που την συνέλαβαν ανήκαν στην
Αντι-Μπoλσεβίκικη Λεγεώνα WSS και ήταν άνθρωποι της Γκεστάπο. Ο επικεφαλής τους
ήταν ένας αδυσώπητος αρχι-βασανιστής. Την κόρη μου την είχαν καταδώσει και
αυτοί οι άνθρωποι γνώριζαν ότι ήξερε τα ονόματα και τις διευθύνσεις πολλών»
Μετά το θάνατο της, ο Στρατηγός Ντε Γκωλ έγραψε στη μητέρα της : "Μακάρι η
Γαλλία να μην ξεχάσει ποτέ τη θυσία αυτών, που, σαν την Ελένη Βαλλιάνου,
θυσίασαν ηρωικά τη ζωή τους για την απελευθερωσή της".
Η Βαλλιάνου θα μπορούσε να συμπεριφερθεί όπως όλοι οι νέοι της κοινωνικής τάξης
της . Να κρατήσει απαθή και "ουδέτερη" στάση .Προτίμησε τον κίνδυνο
και εν τέλει τον θάνατο . Ο αδελφός της αιχμάλωτος πολέμου στην Γερμανία
επέστρεψε στην Γαλλία όταν τελείωσε ο πόλεμοςκαι δεν πρόλαβε την αδελφή του
ζωντανή.
Ο τάφος της
Ελένης Βαλλιάνου βρίσκεται στις Κάννες, μέσα στη Ρώσικη εκκλησία. Ο Δήμος
Καννών την τίμησε δίνοντας το ονομά της σε δρόμο και ένα σχολείο.
Το σχολείο που σπούδασε στην Αγγλία, το St. George's School του Ascot. δεν την
ξέχασε .Στο έμβλημα της σχολής δεξιά μπορεί κανείς να διαβάσει "Remember
Elaine Vagliano 1909-1944".( Εδώ ο Δήμος Νάξου αρνήθηκε τέτοια τιμή στον
Μανώλη Γλέζο )
Η Γαλλία την τίμησε μετά θάνατο με το παράσημο της Λεγεώνας της τιμής και τον
πολεμικό σταυρό του Φοίνικα
Ένα σχολείο της Κεφαλονιάς της έκανε αφιέρωμα δημιουργώντας το παρακάτω video.
https://www.youtube.com/watch?v=jdxmN9UUUOQ
Ο προπάππος της Ελένης, Παναγής Βαλλιάνος υπήρξε ευεργέτης του Ελληνικού
κράτους αλλά και της ιδιαίτερης πατρίδας του . Το 1888 δώρισε ένα σημαντικό
ποσό για την ανέγερση του κτηρίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης ενώ με το κληροδότημα
Παναγή Βαλλιάνου για την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κεφαλονιά, στήριξε όλο τον
μηχανισμό πρόνοιας του νησιού.
Μπροστά στην Εθνική Βιβλιοθήκη υπάρχει άγαλμα του Παναγή Βαλλιάνου το οποίο
έγινε στο τέλος του 19ου αιώνα . Κάτι παρόμοιο υπάρχει και στην Κεφαλονιά.
Πηγές : Ρ.Καρτιέ, Άπαντα ΝτεΓκωλ, Ίδρυμα Βαλλιάνου , αφιερώματα
