ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
Κείμενο :Απόστολος Κ.Αποστολάκης
Στην Μαγνησία η προσφορά των γιατρών κατά τη διάρκεια της κατοχής ήταν κάτι παραπάνω από αλτρουιστική . Όχι μόνο συνέτρεχαν στον Βόλο και στα χωριά για να δώσουν ιατρική φροντίδα σε όσους είχαν ανάγκη , αλλά όταν χρειάζονταν ανέβαιναν και στο βουνό για να περιθάλψουν τραυματισμένους αγωνιστές τους ΕΛΑΣ και όποιον άλλον είχε ανάγκη .
Στην πόλη λειτουργούσε το Νοσοκομείο με πολλές ελλείψεις σε φάρμακα, ένα πρόβλημα που είχε γίνει βραχνάς για τους γιατρούς και την διοίκηση του . Αρκετές φορές έλλειπαν και τα στοιχειώδη τρόφιμα .
Όπως σημειώνει ο Δημήτρης Τσιλιβίδης στο βιβλίο του(1) για τους υγειονομικούς της Μαγνησίας στην διάρκεια της κατοχής »» Οι Γερμανοί καταλήστεψαν τα αποθέματα σε φάρμακα που υπήρχαν στις κρατικές αποθήκες επιταγμένα από τον Ελληνικό στρατό. Τα φάρμακα που βρέθηκαν σε ιδιωτικές φαρμακαποθήκες και είχαν διαφύγει την επίταξη αποκρύφτηκαν και διατέθηκαν με ελεύθερες τιμές επιδεινώνοντας το πρόβλημα …..««
Τα ίδια έγραφαν και οι εφημερίδες της εποχής για την μαύρη αγορά που κυριαρχούσε κυρίως στο κινίνο απαραίτητο για την ελονοσία.
Μέσα σε τέτοιες συνθήκες χωρίς μέσα , χωρίς φάρμακα , με έναν κόσμο υποσιτισμένο,(2) οι γιατροί της περιοχής μας έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους .Κάποιοι τολμηρότεροι προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα . Εντάχθηκαν φανερά στην Αντίσταση συνεργαζόμενοι με το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ .
Η Αντίσταση από το τέλος του 42 και μετά, γέννησε ελπίδα στον λαό και ενθουσίασε αρκετούς γιατρούς και άλλους υγειονομικούς οι οποίοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του τοπικού ΕΑΜ να ανέβουν στο βουνό και να οργανώσουν τις πρώτες υγειονομικές μονάδες του απελευθερωτικού στρατού . Του ΕΛΑΣ .
Όπως εξιστορεί ο γιατρός Νίκος Κωνσταντινόπουλος (3) στην Νίτσα Κολιού, τον πρώτο καιρό επισκέπτονταν με το άλογο ή με τα πόδια όπου υπήρχε ανάγκη . Όμως το αντάρτικο από τον Μάρτιο του 43 φούντωσε , και μαζί με τις μονάδες που σχηματίζονταν έπρεπε να υπάρχει και μόνιμη υγειονομική κάλυψη . Ο Πέτρος Πηλιορείτης τον έχρισε πρώτο υγειονομικό υπεύθυνο στην μονάδα του Πηλίου η οποία αργότερα μετασχηματίστηκε σε σύνταγμα όπως έχουμε γράψει σε άλλα αφιερώματα . Αργότερα κατατάχθηκαν και άλλοι γνωστοί γιατροί στον ΕΛΑΣ οι οποίοι μετατέθηκαν σαν γιατροί και αρχίατροι σε άλλες μονάδες.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι στην Μαγνησία ήταν πολύ μεγάλος ο αριθμός που κατατάχθηκαν στην ένοπλη αντίσταση και η διοίκηση του 54ου Συντάγματος τους προωθούσε σε άλλες μονάδες εκτός Μαγνησίας . Έτσι γίνονταν και με τους γιατρούς . Ο Βόλος πρωτοπορούσε .
Γιατροί στον ΕΛΑΣ κατατάχθηκαν ο γυναικολόγος Αριστείδης Στουρνάρας ο οποίος φυλακίστηκε μετά από προδοσία για αρκετούς μήνες από τους Ιταλούς και μετά αναγκάστηκε να ανέβει και αυτός στο Βουνό . Ανέλαβε αρχίατρος της 16ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ η οποία είχε περιοχή ευθύνης την ανατολική Θεσσαλία. Αργότερα ανέλαβε αρχίατρος στην 13η με ευθύνη την Ρούμελη. Στην ίδια μεραρχία στο 52ο Σύνταγμα ήταν και ο Παθολόγος Θανάσης Νάσος και ο τελειόφοιτος της Ιατρικής μετέπειτα κλινικάρχης ΟΡΛ Δημήτρης Πασιάς
Ο Γιάννης Κονταράτος (4) αν και δεν ήταν από τους πρώτους γιατρούς στο βουνό, σαν παλαιότερος γιατρός ανέλαβε αρχίατρος στο Τάγμα του Πηλίου και αργότερα Αρχίατρος της 1ης μεραρχίας με έδρα την Πίνδο . Όταν εκλέχτηκε Εθνοσύμβουλος στις Κορυσχάδες τον αντικατέστησε ο παθολόγος Γιώργος Κιτηλής από τον Άγιο Γεώργιο Πηλίου .
Ο Κιτηλής είχε τραγικό τέλος . Μετά την απελευθέρωση κατέβηκε στην Αθήνα και κυκλοφορούσε υπερήφανα με την στολή του γιατρού του ΕΛΑΣ . Στην διάρκεια των Δεκεμβριανών τον συνέλαβαν οι Άγγλοι και τον φυλάκισαν . Στην φυλακή από τις κακουχίες και την στεναχώρια του αναζωπυρώθηκε το έλκος στομάχου που είχε και πέθανε από γαστρορραγία .
Γιατρός της 1ης Μεραρχίας και του γενικού επιτελείου του ΕΛΑΣ ήταν και ο χειρουργός Τάκης Σκύφτης ο οποίος είχε στήσει μεταφερόμενο χειρουργείο του σε χωριά της Πίνδου και κυρίως στην Μπουκοβίτσα ( σημερινό Ανθηρό Καρδίτσας ).
Η ΕΑΜική εφημερίδα ΡΗΓΑΣ αναφέρει στις 23 -9-44 ότι στην 1η Μεραρχία υπηρετούσαν 25 γιατροί αρκετοί εκ των οποίων ήταν από τον Βόλο .
Αναφέρονται οι προαναφερόμενοι Κονταράτος , Κιτηλής, Σκύφτης και οι Αλέξανδρος Μήτρου , Μυριανθούσης Δημήτριος ,Σιούρας Γιώργος, Προγκίδης Βασίλης, Βαγγέλης Σκούρας , Στάθης Ανέστης, Κωσταβάρας Θανάσης
Στο 1ο τάγμα του 54ου Συντάγματος με χώρο ευθύνης την Όθρυ -Λαμία –Φάρσαλα –Αλμυρό αρχίατρος ήταν ο παθολόγος Αθανάσιος Κωστής
Στο 2ο τάγμα γιατρός ήταν Λαυρέντης Αγορίτσης ο οποίος μαζί με άλλους γιατρούς και νοσοκόμους κατόρθωσε να πάρει όλο το υγειονομικό υλικό που είχαν φυλαγμένο οι Ιταλοί στην καπναποθήκη ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ όταν αυτοί παραδόθηκαν τον Σεπτέμβρη του 43. Αργότερα ανέλαβε και ο Χρήστος Ευσταθίου ,ο Κώστας Ρακής και ο οδοντίατρος Νίκος Αναγνωστόπουλος ο οποίος μετατέθηκε αργότερα στην Ρούμελη .
Στο Τρίτο Τάγμα γιατρός ήταν ο Βασίλης Προγκίδης πριν μετατεθεί στην Πίνδο και οι Οδυσσέας Πατρής και Κώστας Μπουρμπούλιας.Στο ίδιο τάγμα αλλά και στο 2ο υπηρέτησε και ο Κύπριος γιατρός που είχε εγκατασταθεί στον Βόλο πριν τον πόλεμο . Μετά την απελευθέρωση επέστρεψε στην πατρίδα του και έγραψε βιβλίο με τις αναμνήσεις του στην διάρκεια της κατοχής.
Δεκάδες ακόμα οι γιατροί που έδρασαν κρυφά η φανερά μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ στον Βόλο .
Ο γνωστός κλινικάρχης -χειρουργός Γιώργος Πιτσιώρης, όποτε κλήθηκε να χειρουργήσει δύσκολα περιστατικά τραυματισμένων ανταρτών πάντα έδινε απλόχερα την βοηθειά του .
Συχνά γίνονταν μεταθέσεις γιατρών ανάλογα τις ανάγκες του αγώνα . Οι γιατροί του ΕΛΑΣ αν και εθελοντές, αγόγγυστα υπάκουαν στις μεταθέσεις όπως οι στρατιωτικοί γιατροί σε καιρό πολέμου .
Θα κάνουμε ιδιαίτερη αναφορά στους εκτελεσμένους γιατρούς της περιοχής ξεκινώντας με τον Χαράλαμπο Πορλίγκη από την Πορταριά που εκτελέστηκε με άλλους 39 πατριώτες στο ΟΡΜΑΝ ΜΑΓΟΥΛΑ Φαρσάλων (5).Ο Πορλίγκης είχε διοριστεί Λαϊκός δικαστής και είχε μεγάλη εκτίμηση του στις γραμμές του ΕΑΜ αν και δεν ήταν αριστερός.
Ο Χαράλαμπος Πορλίγκης
Ένας άλλος Εαμίτης γιατρός που εκτελέστηκε από τα τοπικά δοσιλογικά ΕΑΣΑΔ ήταν ο φυματιολόγος Γεώργιος Τζάνος . Εκτελέστηκε τον Απρίλη του 44 και πετάχτηκε στον δρόμο με τους Δονδολίνους πατέρα και γιους . Μαζί τους εκτελέστηκαν με τον ίδιο τρόπο το ζεύγος Χαλυβοπούλου .
Νεκρός και ο οδοντίατρος Γιώργος Φαρδέλος από τις Μηλές . Εκτελέστηκε στην μαζική σφαγή της 4ης Οκτωβρίου 1943 στον σιδ .σταθμό Μηλεών
Δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι στους εκτελεσμένους από τους Γερμανούς. συμπεριλαμβάνεται και Αρχινοσοκόμος του Νοσοκομείου Βόλου Ζαχαρίας Μοδέας ο οποίος προδόθηκε γιατί νοσήλευε τραυματίες του ΕΛΑΣ.
Σημειώσεις :
1 Ο οδοντίατρος Δημήτρης Τσιλιβίδης έγραψε για λογαριασμό του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας βιβλίο για την δράση και την προσφορά των υγειονομικών της Μαγνησίας στην κατοχή και στην αντίσταση .
2)Στο βιβλίο ΔΙΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ με κοινωνικά και στατιστικά κυρίως ευρήματα, που έγραψαν ο χειρουργός Γιάννης Κωστής και ο κοινωνιολόγος Βασίλης Ντακούμης αναφέρουν ότι το 1942 πέθαναν στο Νοσοκομείο 142 άτομα από ασιτία.
3)Ο Νίκος Κωνσταντινόπουλος μετά τον πόλεμο πήρε την ειδικότητα του γυναικολόγου και μαζί με την γυναίκα του Ελένη Παντοστοπούλου επίσης γυναικολόγο ,λειτούργησαν την γνωστή κλινική την οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα ο γιος τους.
5) Ο Γιάννης Κονταράτος ήταν ο πρώτος μετακατοχικός Δήμαρχος προτεινόμενος από το ΕΑΜ .Διετέλεσε εκ νέου Δήμαρχος Βόλου το 1959-1964
5)Στις 30 Μαΐου του 44, Γερμανοί και ντόπιοι δοσίλογοι από τα χωριά των Φαρσάλων κρέμασαν στον σιδ,σταθμό ΟΡΜΑΝ ΜΑΓΟΥΛΑ –Κάτω Δασόλοφος 40 πατριώτες . Οι 26 ήταν από τα περίχωρα του Βόλου . Ο ΣΙΜΕΑ κάθε χρόνο συμμετέχει στις εκδηλώσεις μνήμης
6) Γιατρός ήταν με καλές σπουδές στην Γερμανία και ο Θεσσαλάρχης του ΕΑΜ και του ΚΚΕ Κώστας Γυφτοδήμος (Καραγιώργης)
Πηγές, Νίτσα Κολιού , Λάζαρος Αρσενίου, Νίκος Στουρνάρας, Δημήτρης Μπαλλής, Δημήτρης Τσιλιβίδης , Γρηγόρης Ρέντης, Αντώνης Α Αντωνίου ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ, Μητροπολίτης Ιωακείμ, ,Θεόδωρος Μαρσέλος , Λίνα Λαδογιάννη, Γιάννης Κωστής –Βασίλης Ντακούμης
ο Βασίλης Προγγίδης αριστερά και ο Χρήστος Ευσταθίου
Ο Λαυρέντης Αγορίτσης
ο Κωσταβάρας
Το Βιβλίο του Μαρσέλλου
Ο Πατρής
