ΑΘΗΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ
ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ
Κείμενο : Απόστολος Κ.Αποστολάκης
“Απόλυτη ησυχία παντού. Καμία ταραχή και οι δρόμοι σχεδόν άδειοι. Ο ΕΛΑΣ και άλλα όργανα περιπολούν με τάξη.»
Αυτό αναφέρει έγγραφο της Βρετανικής Force 133(1), στο οποίο περιγράφει ότι πρακτοράς της έκανε το γύρο των προαστίων της Αθήνας, συμπεριλαμβανομένων και των Εαμικών προπυργίων, την προηγούμενη νύχτα της 12ης Οκτωβρίου.
Χαρακτηριστικό είναι ότι αναφέρει πρώτα τον ΕΛΑΣ .
1264 ημέρες είχαν περάσει από την μέρα που η Γερμανική μπότα πάτησε τους δρόμους της Αθήνας
Ημέρες και νύχτες που ουσιαστικά ήταν μόνο νύχτες δυστυχίας , πείνας και θανάτου . Οι τελευταίοι μήνες όμως ήταν περίοδος γέννησης νέων προσδοκιών, νέων βεβαιοτήτων ότι η ζωή προχωράει μπροστά και φέρνει νέα πολιτικά και κοινωνικά ελπιδοφόρα δεδομένα στο προσκήνιο .
Ήταν και μέρες παρασκηνίου……
.
Ο παλιός πολιτικός κόσμος είχε μπει στο περιθώριο από την περίοδο της Βασιλομεταξικής δικτατορίας και ήξερε ότι μόνο με παρασκηνιακές κινήσεις θα έμπαινε ξανά στο πολιτικό παιχνίδι. Από άκρη σε άκρη σε όλη την Ελλάδα , ακόμα και εκεί που δεν κυριαρχούσε το ΕΑΜ όλα έδειχναν ότι τίποτα δεν θα ήταν όπως πριν .
Το Μεταξικό καθεστώς του οποίου οι άνθρωποι συνεργάστηκαν ανοικτά με τους κατακτητές δεν είχε καμία ελπίδα.. Ούτε οι Άγγλοι προστάτες του είχαν διάθεση να υποστηρίξουν κουτσά άλογα όπως έλεγαν .Ήξεραν ότι θα ήταν μάταιος κόπος.
.
Το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν να σώσουν τον θεσμό της Βασιλείας με τα όποια καινούργια χαρακτηριστικά χρειάζονταν να φτιασιδωθεί.
.Έτσι έριξαν όλο το βάρος τους να στηρίζουν την Κυβέρνηση Παπανδρέου ο οποίος μέσω του φρούραρχου των Αθηνών Σπηλιωτόπουλου , εξόπλιζε κρυφά την φιλοβασιλική οργάνωση Χ η οποία δεν είχε να παρουσιάσει καμιά ουσιαστική ενέργεια ενάντια στους Γερμανούς.
Οι Χίτες είχαν σπεύσει να εδραιωθούν στην περιοχή του Θησείου όπου ήταν το σπίτι του Συνταγματάρχη Γρίβα και στις 9 Οκτωβρίου χτύπησαν με την ανοχή των Γερμανών τον τοπικό εφεδρικό ΕΛΑΣ και κυριάρχησαν εκεί μέχρι και την περίοδο των Δεκεμβριανών.
Η Αστυνομία ,η Χωροφυλακή και τα Τάγματα Ασφαλείας είχαν τεθεί κάτω από τις διαταγές του Σπηλιωτόπουλου (2)και είχαν στρατωνιστεί σε κεντρικά ξενοδοχεία της πρωτεύουσας. Μπορούσαν να δράσουν ανά πάσα στιγμή ……..
Προπομπός της Κυβέρνησης Εθνικής ενότητας που θα έρχονταν στην Ελλάδα από την Ιταλία, είχε έρθει κλιμάκιο με τους Υπουργούς Θεμιστοκλή Τσάτσο , τον Εαμίτη Γιάννη Ζεύγο και τον Φίλιππο Μανουηλίδη
.
Ο μέχρι τότε απών αστικός κόσμος που σε όλη την διάρκεια της κατοχής σφύριζε αδιάφορα ήταν γεμάτος αγωνία για την στάση που θα επιδείκνυε το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ την μέρα που θα έμενε η ΑΘΗΝΑ χωρίς τους Γερμανούς . Όλοι είχαν τον φόβο και την αγωνία για το κυβερνητικό κενό που θα δημιουργούνταν την πρώτη μέρα .
Το ΕΑΜ τίμησε με το παραπάνω την ασύμφορη γι’αυτό συμφωνία της ΚΑΖΕΡΤΑΣ που είχε υπογραφεί λίγες μέρες πριν . Και ενώ η αγωνία είχε κορυφωθεί , όλα έγιναν με απόλυτη τάξη όπως πληροφορεί η αρμόδια Βρετανική μυστική υπηρεσία
.
Το ΕΑΜικό πραξικόπημα που φοβόντουσαν οι Άγγλοι και ντόπιοι τοποτηρητές τους εξελίχτηκε σε μια ήσυχη βραδιά. Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας όχι μόνο δεν επιχείρησε να καταλάβει την πόλη, αλλά αντίθετα ήταν ο κύριος παράγοντας διατήρησης της τάξης τη νύχτα εκείνη, αλλά και τις επόμενες ημέρες: Την άλλη μέρα χιλιάδες λαού ξεχύθηκε αυθόρμητα στους δρόμους ανεμίζοντας Βρετανικές , Σοβιετικές και Αμερικάνικες σημαίες.
Γράφει ο ΕΠΟΝίτης Μίκης Θεοδωράκης «Πώς να περιγράψω το μεθύσι χαράς εκείνης της εποχής; Ανεβαίναμε και κατεβαίναμε τη Λεωφόρο Συγγρού χορεύοντας και τραγουδώντας. Στο Σύνταγμα γινόταν 24ωρο πανηγύρι. Σκύβαμε και φυλάγαμε την άσφαλτο…».
Η συμπεριφορά του ΕΑΜικού κόσμου καταδείκνυε την απόφαση της ηγεσίας του που επέλεγε όχι επαναστατική λύση, αλλά την πολιτική νομιμότητα και την τήρηση των συμφωνηθέντων .Η ηγεσία του ΕΑΜ και του ΚΚΕ πίστευε ότι η μαζικότητα των ΕΑΜικών οργανώσεων ήταν η εγγύηση για μια άνετη επικράτηση του ΕΑΜ με πολιτικά μέσα.
Την κατάσταση αυτή σε ότι είχε να κάνει με την στάση του ΕΛΑΣ κατά την ημέρα της απελευθέρωσης αλλά και στο επόμενο διάστημα ξεκαθάρισε η επίσημη ανακοίνωση του 1ου Συντάγματος της 1ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ Αθηνών, που ζητούσε από τους Εαμίτες ψυχραιμία και πίστη στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.
Τα προβλήματα θα άρχιζαν όταν… » όσο πιο πολύ έπιαναν καίριες θέσεις οι Άγγλοι και οι επιλεγμένοι Εθνικόφρονες Ριμινίτες του Τσακαλώτου ,τόσο πιο προκλητικοί θα γίνονταν οι Ταγματασφαλίτες για τους οποίους είχε συμφωνηθεί να παραμείνουν κλεισμένοι στους στρατώνες και στα ξενοδοχεία «. (3)
Δύο μέρες αργότερα έγινε γιορταστικό συλλαλητήριο των λεγόμενων Εθνικών οργανώσεων μέσα σε διαφορετικό κλίμα και με διαφορετικό περιεχόμενο .
Χαρακτηριστική η περιγραφή του λογοτέχνη Γιώργου Θεοτοκά.
» Πραγματικά η σημερινή διαδήλωση ήταν πολύ αισθητά πιο ΚΑΛΟΝΤΥΜΕΝΗ και ΕΥΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗ. Αυτές τις μέρες ένιωσα στην Ελλάδα τόσο έντονα, τόσο ξεκάθαρα κι απόλυτα τον κοινωνικό διχασμό, την ατμόσφαιρα του ταξικού πολέμου »
Η εικόνα των διαδηλωτών που ζητωκραύγαζαν στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, στις δύο διαδηλώσεις φωτογράφιζε τον ιδεολογικό και ταξικό διχασμό της ελληνικής κοινωνίας και πως αυτός καταγραφόταν ακόμη και στις ενδυματολογικές προτιμήσεις και δυνατότητες.
Τις ίδιες ώρες 12 και 13 Οκτωβρίου δυνάμεις του ΕΛΑΣ έδιναν μάχες στο Κερατσίνι για να σώσουν την Ηλεκτρική .
Στις 18 Οκτωβρίου επέστρεψε στην Αθήνα ο Παπανδρέου με την υπόλοιπη κυβέρνηση συνοδευόμενη από 13χιλ Βρετανούς στρατιώτες.
Θα αρκεστούμε στο γιορταστικό κλίμα εκείνων των ημερών και δεν θα γράψουμε σήμερα για ότι επακολούθησε τις επόμενες εβδομάδες.
Σημειώσεις :
1) H Force 133 ήταν η Βρετανική υπηρεσία πρακτόρων και συνδέσμων με ευθύνη δράσης τα Βαλκάνια στην οποία υπηρετούσαν και αρκετοί Έλληνες. Ήταν παρακλάδι της SOE
2) Ο Σπηλιωτόπουλος ήταν αξιωματικός χωρίς καμία αντιστασιακή περγαμηνή αλλά ο Παπανδρέου του ανέθεσε την διοίκηση των Αθηνών πριν ακόμα αποχωρήσουν οι Γερμανοί. Συνένωσε όλες τις αντιεαμικές δυνάμεις από τους Χίτς , ΕΔΕΣ Αθηνών , Τάγματα Ασφαλείας και όποιον άλλον συρφετό ήταν διαθέσιμος να επαναφέρει το δικτατορικό καθεστώς της προκατοχικής περιόδου.
3)Στις 15 Οκτωβρίου μέσα από το Ξενοδοχείο ΕΡΜΗΣ στην Πανεπιστημίου οι ταγματασφαλίτες και οι Εδεσίτες πυροβόλησαν Εαμική πορεία με αποτέλεσμα επτά νεκρούς και 82 τραυματίες. Ο ΕΛΑΣ σύμφωνα με τις οδηγίες έδειξε αυτοσυγκράτηση ενώ θα μπορούσε άνετα να αφανίσει .
.
Πηγές: Μανώλης Γλέζος, Μενέλαος Χαραλαμπίδης, Βασιλική Λάζου, Μιχάλης, Μιχ. Λυμπεράτος-Θ.Πρόφης, Προκόπης Παπαστράτης, Γρηγόρης Φαράκος, Θανάσης Χατζής, Τάσος Κωστόπουλος, Κατερίνα Κράλοβα, Θεοδ. Σαμπατακάκης,Κώστας Κατσούδας, Νίκανδρος Κεπέσης,
Αν σας άρεσε το αφιέρωμα ,δηλώστε ακόλουθοι της σελίδας για να ενημερώνεστε σε κάθε νέα ανάρτηση καθώς και για την δραστηριότητα του συλλόγου.
